Tiếc nuối vì nghệ thuật cồng chiêng tại địa phương đã mai một, bà Ma li (SN 1957, ngụ thôn K’răng Gọ, xã P’ró, huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng) tự nhủ lòng mình phải giữ lại bằng được nghề làm gốm thủ công của người Chu Ru.
Theo tiếng K’Ho, chữ “Gọ” trong K’răng Gọ nghĩa là chiếc nồi. Cũng không ai nhớ vì sao lại có chữ “Gọ” trong tên buôn làng nhưng nhiều bậc cao niên lý giải có thể vì có nghề làm gốm lâu đời, làm nồi vung nên người xưa đưa vào đặt tên buôn làng.
Bà Ma li vẫn nhớ như in những tháng ngày hoàng kim của nghề gia truyền. Đó là những năm 70-80 trở về trước, nhà nhà trong thôn đều làm gốm. Cứ sáng sớm nghe tiếng gà gáy, những cô gái Chu Ru lại gánh gốm sang các huyện Lạc Dương, Di Linh... để bán hoặc đổi ngô, lúa về ăn: “Ngày đó, ở trong bản cứ tối đến bếp củi lại rực sáng, người già, người trẻ quây quần làm gốm, hát cồng chiêng vui lắm”, nét mặt người phụ nữ rạng rỡ.
Đang vui vẻ, bất chợt giọng bà Ma li trầm xuống, nhìn về xa xăm. Bà bộc bạch, nghề gốm giúp dân bản có ăn có mặc như vậy nhưng giờ cả thôn không có ai còn theo nghề...
Bà Ma li cũng từng bỏ nghề gần 20 năm. Mãi đến năm 2008-2009, khi bà nội trước khi qua đời căn dặn Ma li đừng bỏ nghề, bỏ nghề là đói. Làm nông nếu không có nước sẽ mất mùa còn làm gốm vẫn đổi được thóc, ngô để ăn, vừa giữ lại nghề cho con cháu: “Ngẫm thấy lời căn dặn đúng nên tôi quyết định làm gốm trở lại. Ban ngày vẫn đi trồng lúa, chăn nuôi, tối về tranh thủ làm gốm. Nếu mình không làm, nghề gốm của cha ông sẽ thất truyền”, bà Ma li kể.
Thời gian đầu, nghệ nhân dân gian Ma li chỉ làm vài chiếc bình uống nước, vài chiếc nồi, chảo đất, bình hoa... chủ yếu để sử dụng trong nhà. Năm này qua năm khác, dân làng địa phương rỉ tai nhau rồi từ đó cái tên già làng Ma li chuyên làm gốm thủ công ở K’Răng Gọ ngày càng được nhiều người biết đến. Nhiều du khách đến Lâm Đồng du lịch cũng đặt mua làm quà tặng. Cách đây hơn 5 năm, bà còn được một công ty nước ngoài mời xuống Bình Dương trả lương để làm gốm bán ra nước ngoài. Tuy nhiên không chịu nổi cái nóng cũng như cuộc sống nhộn nhịp phố thị, sau 2 năm gắn bó bà quyết định về lại K’Răng Gọ làm gốm.
Kỳ công nghề làm gốm Chu ru
Ở K’răng Gọ, bà Ma li là nghệ nhân dân gian hiếm hoi còn nắm thành thục kỹ năng làm gốm Chu Ru. Nói về các công đoạn làm gốm, bà Ma li say sưa chia sẻ: Chọn đất là khâu đầu tiên cũng là quan trọng nhất quyết định chất lượng sản phẩm gốm Chu Ru: Người Chu Ru dùng làm gốm phải là đất sét được lấy từ chân núi“To-rum-ủ”cách thôn chừng 3km. Đất sét ở đây có màu vàng đặc trưng, rất dẻo chứ không như đất sét thông thường. Loại đất này khi nhào nặn vừa dẻo, dễ tạo hình, lúc nung lên cho màu vàng óng rất đẹp. Đặc biệt đất sét ở núi “To- rum-ủ” nung lên không bị nứt, độ bền lâu.
“Đào sâu xuống khoảng 50cm, loại bỏ lớp đất bên trên, chỉ lấy đất sét theo luồng của nó và tuyệt đối không để lẫn đất khác vào”, bà Ma li chia sẻ kinh nghiệm. Đất sét được mang từ núi về tiếp tục đem phơi khô sau đó đập mịn, sàng nhiều lần để loại bỏ mọi tạp chất, hạt đất to. Tiếp đó, người nghệ nhân cho nước vừa phải để nhào nhuyễn đất như một loại hồ dính rồi bắt đầu tạo hình theo ý muốn: “Tạo hình xong đem phơi nắng, khi đất ráo nước tiếp tục dùng dụng cụ bằng tre để lấy đất bên trong ra ngoài, miết phẳng lòng bình gốm rồi lại tiếp tục phơi nắng cho thật khô từ 2-3 tuần mới đem nung”, bà Ma li kể về công đoạn làm gốm.
Khác với các nơi, người dân K’răn Gọ nung gốm không cần lò mà chất củi giữa sân rồi đốt. Theo lời nghệ nhân dân gian Ma li, công đoạn này khó không kém khâu chọn đất. Nếu chọn củi là những cây trồng, nhất là cây có mủ như mận, bơ... thì khi đốt nhựa cây chảy ra bám vào gốm sẽ tạo những vết bẩn mất thẩm mỹ. Kinh nghiệm của bà Ma li là nhặt củi rừng về đốt gốm, vừa đượm vừa sạch...
Đặc biệt toàn bộ quá trình làm gốm của bà Ma li hoàn toàn thủ công, thậm chí một chiếc bàn xoay với người phụ nữ này là thứ quá xa lạ. Cũng vì làm hoàn toàn thủ công nên gốm của người Chu Ru ở K’răng Gọ không có độ tinh xảo cao, thậm chí nhiều bình gốm còn méo, độ dày mỏng của đồ gốm chưa đồng đều. Tuy nhiên cũng vì sự thô mộc và thủ công hoàn toàn này mà các sản phẩm gốm Chu Ru là độc bản. Để làm sống lại nghề gốm gia truyền, hiện nay bà Ma li khuyến khích con cháu học nghề. Bà còn vận động người trong thôn làm gốm trở lại. Nhiều học sinh cũng được nhà trường dẫn xuống nhà Ma li xem cách làm gốm thủ công, trải nghiệm thực tế.
Ông Châu Văn Kỳ, Chủ tịch UBND xã P’ró, huyện Đơn Dương cho biết, làm gốm là nghề truyền thống của đồng bào Chu Ru. Sản phẩm gốm Chu Ru được đánh giá cao bởi hoàn toàn thủ công, độc bản, thể hiện bản sắc văn hóa vùng miền.Tuy nhiên nghề gốm đang đứng trước nguy cơ mai một, thất truyền. Thời gian qua chính quyền địa phương đã tích cực vận động người dân giữ nghề, truyền nghề lại cho các thanh thiếu niên trong làng, hỗ trợ giới thiệu, tìm kiếm đầu ra cho gốm Chu Ru để khuyến khích người dân theo nghề truyền thống.
Bà Ma li ấp ủ dự định dành một phần đất tại ngôi nhà đang ở để làm sân chơi cồng chiêng kết hợp làm nơi dạy làm gốm truyền thống, giới thiệu các sản phẩm gốm K’răng Gọ để ngày càng nhiều người biết đến những đặc trưng văn hóa địa phương: “Tôi mong muốn các cấp chính quyền, những người yêu quý văn hóa K’Ho chung tay để làm sống lại nghề gốm truyền thống cũng như nghệ thuật cồng chiêng”.
Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Một doanh nghiệp ở TX Đông Triều (Quảng Ninh) tự nguyện bỏ 1 tỷ đồng để làm đường bê tông nhưng bị tuýt còi vì bị cho rằng có dấu hiệu trục lợi và lấn chiếm hồ thủy lợi Lỗ Chính.
Nhằm đáp ứng nhu cầu đọc báo của độc giả trong thời đại kỷ nguyên công nghệ số, 10h sáng ngày 28/2, Chuyên trang điện tử Truyền thông Pháp luật Pháp luật + (Phapluatplus.vn) sẽ chính thức thay đổi giao diện mới với nhiều chuyên mục chuyên sâu, hấp dẫn.
Sở Y tế TP HCM yêu cầu Viện thẩm mỹ CCI chỉ được hoạt động sau khi được phê duyệt danh mục kỹ thuật và chỉ được quảng cáo theo nội dung được xác nhận bởi cơ quan có thẩm quyền.
Nắng nóng gay gắt trên diện rộng, hàng triệu người dân mỗi ngày “oằn mình” dưới nền nhiệt lên đến gần 40 độ C. Vậy uống gì để giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi, giải nhiệt cuộc sống trong những ngày “nóng như thiêu như đốt” này?
Ngày 22/4/2024, tại Hà Nội, Bộ Công an tổ chức Hội nghị chuyên đề Bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Thượng tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an chủ trì Hội nghị.
Ngày 22/4, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho biết, vừa nhận 13.000 liều vaccine 5 trong 1 (vaccine SII) từ Chương trình tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng triển khai tiêm cho trẻ từ tuần này.
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ tiến hành đấu thầu vàng miếng SJC với tổng khối lượng dự kiến sẽ đấu thầu là 16.800 lượng, thời gian bắt đầu từ 10 giờ sáng ngày 22/4 tới đây.
Việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng xét xử các vụ án hình sự theo yêu cầu cải cách tư pháp mà Tòa án nhân dân tối cao đã hướng dẫn, chỉ đạo.
Đêm 19 và đêm 20/4 tại các huyện trên địa bàn tỉnh Cao Bằng lại tiếp tục xảy ra mưa dông, lốc gây ảnh hưởng, thiệt hại đến nhà ở và hoa màu của nhân dân.
Lộ trình điều chỉnh tuổi nghỉ hưu của người lao động: Căn cứ Điều 169 Bộ luật Lao động 2019, người lao động (NLĐ) bảo đảm điều kiện về thời gian đóng BHXH theo quy định của pháp luật về BHXH được hưởng lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Ngày 22/4, TƯ Đoàn tổ chức gặp mặt báo chí thông tin về Hành trình “Điện Biên Phủ - Khát vọng non sông”. Bên cạnh đó, Hội đồng Đội TƯ tổ chức Liên hoan Chiến sĩ nhỏ Điện Biên tại tỉnh Điện Biên từ ngày 24 - 26/4, với sự tham gia của 200 đại biểu thiếu nhi và 64 đại biểu phụ trách tiêu biểu trên cả nước.
Thí sinh Võ Minh Hiếu (Đồng Nai) đã xuất sắc giành giải Nhất cuộc thi thiết kế sản phẩm tuyên truyền về kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ với chủ đề "Sinh viên với khát vọng non sông".
Thông tin từ huyện đảo Cô Tô (tỉnh Quảng Ninh) trận dông lốc xảy ra đêm 20/4 đến rạng sáng 21/4 đã khiến gần chục phương tiện trên địa bàn bị đánh đắm, 10 ngư dân gặp nạn được cứu hộ thành công.
Sở Y tế Hà Nội vừa ban hành Quyết định xử phạt hành chính 12 đơn vị, cơ sở trong đó Công ty cổ phần Dược phẩm Sun Pharma (Q.Hà Đông) do công ty này tuyên truyền phương pháp để có giới tính thai nhi theo ý muốn.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.