Mới đây, TAND thành phố Yên Bái đã đưa ra xét xử sơ thẩm vụ án tranh chấp hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất giữa nguyên đơn là vợ chồng ông Vũ Bá Thành với bị đơn chính là con đẻ của mình. Tuy nhiên, phán quyết của cấp sơ thẩm bị cho là thiên lệch, một chiều, không bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nguyên đơn.
Ông Vũ Bá Thành (74 tuổi) và bà Quách Thúy Dần (68 tuổi) có 04 người con, 03 trai, 01 gái. Ông bà có một căn nhà 3 tầng mặt đường tại tổ 32C, phường Đồng Tâm, thành phố Yên Bái.
Năm 2014, do tuổi cao, sức yếu, bệnh tật (ông Thành bị đau tim đã phải phẫu thuật, sau đó bị tai biến mạch mãu não liệt nửa người, bà Dần bị cao huyết áp), muốn nương tựa vào con cái nên ông bà đã lựa chọn vợ chồng con trai thứ 2 là anh Vũ Thành Lâm, vợ là Nguyễn Thị Kim Thoa để tặng cho nhà đất nói trên với điều kiện tặng cho: Con trai Vũ Thành Lâm và con dâu Nguyễn Thị Kim Thoa có nghĩa vụ chăm sóc nuôi dưỡng ông Vũ Bá Thành và bà Quách Thúy Dần đến khi qua đời.
Việc tặng cho có lập thành hợp đồng được Công chứng tại Phòng Công chứng số 1 tỉnh Yên Bái ngày 25/09/2014. Ngôi nhà sau đó đã được làm thủ tục sang tên.
Thời gian đầu, khi mới chuyển về chung sống cùng nhau tại nhà ở tổ 32C, vợ chồng ông Thành cho biết, anh Lâm và chị Thoa cũng quan tâm, chăm sóc cho hai vợ chồng ông. Nhưng “ngày vui ngắn chẳng tày gang”, khoảng 3 tháng sau đó, giữa vợ chồng ông bà Thành và anh Lâm thường xuyên phát sinh mâu thuẫn, va chạm khiến cuộc sống hết sức căng thẳng.
Tháng 4/2015, không chấp nhận thái độ của con trai và con dâu, ông bà Thành, Dần đã bắt đầu tự mình đi đưa từng bình gas để kiếm tiền lo sinh hoạt, chữa bệnh và bắt đầu ăn riêng. Trong khoảng thời gian này, vì suy nghĩ nhiều, ông Thành thường xuyên lên cơn co giật vì bệnh tai biến tái phát.
Cùng với việc ra ăn riêng, vợ chồng ông Thành cũng phản ánh vợ chồng con trai không hề chu cấp tiền lãi từ cửa hàng gas để họ lo sinh hoạt, thuốc men, chi phí khám bệnh. Quá khó khăn, đến ngày 24/6/2015 bà Dần yêu cầu giao trả lại sổ sách và điện thoại của khách hàng để bà quản lý kinh doanh kiếm tiền sinh sống.
Từ đó mâu thuẫn càng thêm căng thẳng, nhiều lần giữa vợ chồng ông và con trai xô xát đã xảy ra khiến tổ dân phố và Công an phường phải can thiệp. Mặc dù đã nhiều lần vợ chồng ông Thành phải tổ chức họp gia đình với mục đích hòa giải với con trai song không đạt kết quả.
Cuối năm 2015, ông bà Thành đã nộp đơn khởi kiện yêu cầu TAND TP Yên Bái tuyên hủy hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất đã giao kết với anh Vũ Thành Lâm và chị Nguyễn Thị Kim Thoa. (Vụ án được TAND thành phố Yên Bái thụ lý số 121/TLST-TCDS ngày 22/12/2015).
Nhưng sau đó, vì muốn để cho các con một cơ hội sửa sai và muốn gia đình êm ấm nên ông bà Thành Dần đã quyết định rút đơn khởi kiện vào ngày 25/04/2016. Tuy nhiên, từ sau khi TAND thành phố Yên Bái ra quyết định đình chỉ vụ án vào giữa năm 2016, thì mâu thuẫn giữa ông bà Thành, Dần với vợ chồng Lâm, Thoa ngày càng trở lên gay gắt và trầm trọng hơn.
Đầu tháng 10/2016, cực chẳng đã ông bà Thành, Dần đã tiếp tục viết đơn khởi kiện lần 2 yêu cầu TAND thành phố Yên Bái tuyên hủy hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất đã giao kết với anh Vũ Thành Lâm và chị Nguyễn Thị Kim Thoa vì vi phạm điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng đã được ghi trong Hợp đồng.
Tuy nhiên mới đây tại phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ kiện này TAND TP Yên Bái đã tuyên không chấp nhận yêu cầu của ông bà Thành, Dần. Tòa này cho rằng, trước khi tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất ông Thành, bà Dần đã nhường quyền kinh doanh cho anh Lâm, chị Thoa nhưng khi về ở chung thì ông bà vẫn nhập ga về bán nên đôi bên xảy ra mâu thuẫn… mặc dù vậy chị Thoa vẫn tiếp tục trả các khoản nợ cho vợ chồng ông Thành…
Phán xét của Tòa sơ thẩm bị cho là một chiều, dựa trên lời khai của vợ chồng Lâm, Thoa mà không xác minh, lấy lời khai, triệu tập các nhân chứng như Công ty CP Thương mại dầu khí Hải Phong, bà Nguyễn Thị Hường ở Km 10, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái để làm rõ quan hệ vay nợ và giá trị gán nợ, chi tiết số tiền trả nợ, tiền của ai trả, nguồn gốc tiền… để làm rõ số tiền mà vợ chồng Lâm, Thoa khai nhận trả nợ thay.
Cũng không có căn cứ nào để khẳng định ông bà Thành, Dần tặng cho tài sản cho con trai mình với điều kiện trả nợ thay họ cho đến cuối đời như Tòa án đã kết luận là phiến diện.
Còn về nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, Luật sư Bùi Quang Tú, Văn phòng Luật sư Minh Long (Đoàn Luật sư Hà Nội) phân tích: theo quy định của pháp luật, hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện là hợp đồng tặng cho tài sản trong đó bên tặng cho có thể yêu cầu bên được tặng cho thực hiện một hoặc nhiều nghĩa vụ dân sự trước hoặc sau khi tặng cho (Điều 462 Bộ luật Dân sự).
Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất ký kết giữa ông Vũ Bá Thành, bà Quách Thúy Dần và anh Vũ Thành Lâm, chị Nguyễn Thị Kim Thoa đã đặt ra điều kiện là anh Lâm, chị Thoa phải thực hiện nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng ông Thành, bà Dần đến khi qua đời.
Nghĩa vụ này được thực hiện sau khi tặng cho. Mặc dù hợp đồng tặng tài sản đã phát sinh hiệu lực nhưng chưa chấm dứt bởi còn đang đợi điều kiện được các bên thỏa thuận. Căn cứ theo khoản 3 Điều 642 thì trong trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ sau khi tặng cho mà bên được tặng cho không thực hiện thì bên tặng cho có quyền đòi lại tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Hơn thế, theo Luật sư Bùi Quang Tú, nghĩa vụ nuôi dưỡng, chăm sóc không chỉ là điều kiện của hợp đồng tặng cho tài sản mà còn là nghĩa vụ luật định. Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam quy định “con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật”.
Việc vợ chồng anh Lâm có hành vi vi phạm nghĩa vụ nuôi dưỡng theo hợp đồng tặng cho là cơ sở để vợ chồng ông Thành đòi lại tài sản tặng cho. Tuy nhiên, về việc này, TAND TP Yên Bái cho rằng, việc ông bà Thành Dần tự ý ăn riêng là ông, bà... từ chối trách nhiệm chăm sóc của anh Lâm, chị Thoa!?
Với những nhận định sơ sài, một phía, TAND TP Yên Bái đã không làm rõ được mâu thuẫn giữa các bên, không xem xét các chứng cứ liên quan để làm rõ bị đơn có vi phạm nghĩa vụ chăm sóc không đã vội vàng kết luận là không đảm bảo tính khách quan, công bằng. Dư luận trông chờ phiên tòa phúc thẩm tới đây.
