Hà Nội 22 °C
TP Hồ Chí Minh 33 °C
Hải Phòng 27 °C
Đà Nẵng 30 °C
Yên Bái 26 °C
  • Hà Nội Hà Nội 22°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 33°C
  • Hải Phòng Hà Nội 27°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 30°C
  • Yên Bái Hà Nội 26°C

Sự nghiệp cách mạng lẫy lừng của chí sĩ họ Trần

Văn hóa
20/04/2017 13:59
Đông Sơn
aa
Một đời hoạt động cách mạng không mệt mỏi, góp công lớn cho thắng lợi của Cách mạng tháng Tám nơi đất Sài Gòn, nhà cách mạng họ Trần từng nhiều lần vào tù ra khám, nhưng chí bền lòng không nao. Ở ông, thời chiến cũng như thời bình, luôn rực cháy tinh thần tận hiến vì nước.


Đại tướng Võ Nguyên Giáp và GS Trần Văn Giàu.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp và GS Trần Văn Giàu.

Như ta đã biết, sau khi bị trục xuất về nước năm 1930, Trần Văn Giàu về nước. Từ tháng 8/1930, bắt đầu ông hoạt động cho Đảng Cộng sản Việt Nam (hai tháng sau đổi tên thành Đảng Cộng sản Đông Dương).

Bốn phen vào tù, ra khám

Đầu năm 1931, Trần Văn Giàu lại bí mật sang Pháp lần thứ hai. Tại Marseille, anh biên tập bài vở cho báo “Vô sản” của Đảng bộ Cộng sản ở Marseille.

Trong thời gian 1931-1933, nơi đất Liên Xô, Trần Văn Giàu theo học trường Đại học Phương Đông tại Moscow.

Đầu năm 1932, tham gia dự thảo “Chương trình hành động của Đảng Cộng sản Đông Dương”. Đến cuối năm 1932, Trần Văn Giàu rời Moscow qua Paris rồi về Sài Gòn hoạt động.

Từ thời điểm ấy cho đến khi Cách mạng tháng Tám thành công, nhà cách mạng họ Trần biết bao phen phải vào tù, ra khám bởi hoạt động cách mạng của mình.

Đầu tiên là ngày 13/2/1933 bị bắt nhưng không mang theo tài liệu nào nên chỉ bị Tòa Thượng thẩm Sài Gòn kêu án 5 năm tù treo vì tội vô gia cư.

Lần thứ hai nhằm ngày 13/10/1933 bị bắt tại Bà Hom, Chợ Lớn vì sử dụng thẻ thuế thân của người khác. Ngày 30/12/1933, bị Tòa tiểu hình Sài Gòn kết án 18 tháng tù và 5 năm biệt xứ.

Đến ngày 13/2/1934 thì được trả tự do. Cứ mỗi lần ra khỏi nhà lao, là Trần Văn Giàu lại tiếp tục hoạt động cách mạng.

Sau khi sang Macau dự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ nhất của Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1935 rồi về nước, thì đến ngày 19/4/1935, Trần Văn Giàu bị bắt ở Sài Gòn. Ngày 25/6/1935, bị Tòa án Sài Gòn kết án 5 năm tù giam và 10 năm biệt xứ vì tội lật đổ chính quyền.

Trong thời gian bị giam ở Khám Lớn Sài Gòn, Trần Văn Giàu đã lãnh đạo cuộc tuyệt thực phản đối cùng 30 tù nhân chính trị ngày 28/7/1935. Ngay sau đó, chiều ngày hôm sau, đã bị đưa xuống tàu đày ra “địa ngục trần gian” Côn Đảo.

Nhưng máu nóng cách mạng thì nào có gông cùm nào giam giữ, chế ngự cho nổi. Tại đảo Côn, Trần Văn Giàu tham gia lãnh đạo tiếp cuộc tuyệt thực và chống khổ dịch của 2.000 tù nhân chính trị và thường phạm ở đây ngày 4/1/1936. Bị giam nơi đây gần chót năm, Trần Văn Giàu lại bị đưa quay về đất liền, giam nơi Khám Lớn Sài Gòn.

Qua hai lần bị giam nơi Khám Lớn, ấn tượng về Trần Văn Giàu đối với người Pháp, có thể thấy qua lời chúa ngục Kerjean trong báo cáo cho Thống đốc Nam Kỳ Pagès là “Tổng đại diện tù Trần Văn Giàu tuyên bố tất cả tù chính trị tuyệt thực vì phần thịt không đủ… Vụ này có thể tên Giàu khởi xướng để huấn luyện các tù mới tới. Tôi đề nghị cô lập tên Giàu càng sớm càng tốt”.

Đến khi mãn hạn tù tháng 4/1940, 9 ngày sau họ Trần lại bị đưa đi an trí tại căng Tà Lài nơi Định Quán, Biên Hòa. Nơi căng Tà Lài tháng 3/1941, Trần Văn Giàu cùng 7 bạn tù vượt ngục thành công. Từ đây, ông cùng nhiều đồng chí gây dựng lực lượng, chuẩn bị cho Cách mạng tháng 8 năm 1945.

Khi nhận xét về quãng thời gian ăn cơm tù của họ Trần, bài viết “Trần Văn Giàu, một nhân cách lớn trong cách mạng và khoa học” đã ghi tổng kết rằng: “Gần trọn 7 năm sống trong nhà tù của thực dân Pháp, từ Khám lớn Sài Gòn, Côn Đảo đến ngục Tà Lài, ông đều là một nhân vật “cứng đầu”, “lắm lý sự”, dẫn đầu trong các cuộc đấu tranh và luôn được bạn tù tôn làm tổng đại diện (délégué génénal)”.

Ảnh căn cước Trần Văn Giàu tại trại giam Tà Lai.
Ảnh căn cước Trần Văn Giàu tại trại giam Tà Lai.

Dấu ấn Cách mạng tháng 8 đất Sài Gòn

Ra khỏi Tà Lài, Trần Văn Giàu quay về với hoạt động cách mạng, Xứ ủy Nam Kỳ được tái lập sau Hội nghị Chợ Gạo, Mỹ Tho tháng 10/1943.

Ông cùng ban lãnh đạo Xứ ủy mở rộng cơ sở, phát triển lực lượng cách mạng, xuất bản báo “Tiền phong” tuyên truyền, vận động. Trước khi Cách mạng tháng 8 diễn ra trên cả nước, nơi đất Nam Bộ, Trần Văn Giàu hoạt động mạnh mẽ.

Nhật đảo chính Pháp tháng 3/1945, rồi Nhật đầu hàng Đồng minh ngày 14/8/1945, tình thế cách mạng thay đổi liên tục có lợi cho ta. Như cơn lốc cuốn, lần lượt từ Bắc vào Nam, khởi nghĩa từng phần rồi tổng khởi nghĩa cứ như nước triều dâng.

Theo nghiên cứu “Dũng khí và sáng tạo, nét đặc sắc hoạt động lãnh đạo của đồng chí Trần Văn Giàu trong khởi nghĩa giành chính quyền ở Sài Gòn và Nam Bộ năm 1945”, ta được biết trước và trong khi Cách mạng tháng 8 diễn ra, thì đón thời cơ thuận lợi, “Từ ngày 16/8 đến ngày 24/8, với tư cách là Chủ tịch Ủy ban khởi nghĩa Nam Bộ, đồng chí Trần Văn Giàu đã ba lần tổ chức Hội nghị ở Chợ Đệm (nay thuộc huyện Bình Chánh) để bàn kế hoạch tổng khởi nghĩa”.

Chính Trần Văn Giàu là người đề nghị Tỉnh ủy Tân An làm khởi nghĩa “thí điểm” và giành thắng lợi, tạo đà cho ngày 25/8 lịch sử ở Sài Gòn.

Nhận thấy thời cơ giành độc lập dân tộc đã tới, nơi đất Nam Bộ, tối ngày 23/8, Ủy ban hành chính lâm thời Nam Bộ được thành lập, gọi tắt là Lâm ủy Nam Bộ do Trần Văn Giàu làm Chủ tịch. Dưới sự điều khiển của nhà cách mạng Trần Văn Giàu, ngày 25/8/1945, khởi nghĩa thành công ở Sài Gòn.

Theo kế hoạch đã định, sáng sớm ngày 25/8, quần chúng Sài Gòn-Chợ Lớn và các tỉnh lân cận kéo vào thành phố, hô vang các khẩu hiệu “Việt Nam hoàn toàn độc lập”, “Tất cả chính quyền về tay Việt Minh”… Lực lượng cách mạng làm chủ thành phố mà không gặp trở ngại gì. Thắng lợi của Sài Gòn tạo điều kiện thuận lợi để các tỉnh Nam Bộ sau đó lần lượt được giải phóng.

Ngày 2/9/1945, trong khi nơi Quảng trường Ba Đình của Hà Nội, Tuyên ngôn độc lập được vang lên tuyên bố trước quốc dân và quốc tế về việc ra đời nước Việt Nam mới, thì ở Sài Gòn, dưới sự chỉ đạo của Bí thư Xứ ủy kiêm Chủ tịch Ủy ban hành chính Nam Bộ Trần Văn Giàu, hơn 1 triệu đồng bào Nam Bộ tổ chức cuộc mít tinh lớn chào mừng ngày Độc lập, và cũng trong dịp này, ông dự báo trước sự trở lại của thực dân Pháp khi kêu gọi đồng bào: “Việt Nam yêu quý của chúng ta đang gặp một tình cảnh nguy nan”... “hãy sẵn sàng chiến đấu! Hễ gặp dịp thì hiến thân cho nước”…

Dấu ấn Trần Văn Giàu với Cách mạng tháng 8 là như thế đó.

GS Trần Văn Giàu.
GS Trần Văn Giàu.

Tận hiến của cải

Trước khi mất, những mong nâng cao dân trí cho người dân quê hương, GS Trần Văn Giàu đã gửi tặng toàn bộ số sách trong thư viện cá nhân của mình cho Thư viện tỉnh Long An.

Theo bài viết “Quê hương, gia đình và tuổi thơ” viết về GS Giàu, thì “Ngày 28/8/2011 cán bộ thư viện tỉnh đã chuyển toàn bộ sách của bác Sáu về Long An. Gần 3.000 bản sách đã được phân loại, xử lý nghiệp vụ và đưa vào Thư viện tỉnh Long An để phục vụ nhân dân tỉnh nhà”.

Bài viết “Có một giải thưởng Trần Văn Giàu” của Tô Bửu Giám, Chủ tịch Ủy ban Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu cho biết, tâm nguyện cuối đời của nhà khoa học họ Trần, ấy là thành lập Ủy ban giải thưởng Trần Văn Giàu về hai lĩnh vực: Sử học và lịch sử tư tưởng khu vực Nam Bộ.

Tiền thưởng của giải thưởng này theo “Quy chế quản lý quỹ giải thưởng Trần Văn Giàu” là: “được hình thành từ tiền đóng góp riêng của Giáo sư Trần Văn Giàu và của đồng bào, của các tổ chức kinh tế-xã hội trong nước và người Việt Nam ngoài nước, từ nguồn thu bản quyền các trước tác của Giáo, các giải thưởng mà Giáo được tặng”.

Vậy tiền đóng góp riêng của GS Giàu từ đâu ra. Ngược lại thời gian khi đất nước mới thống nhất, lúc ấy, vợ chồng GS Trần Văn Giàu được Thành ủy TP Hồ Chí Minh cấp cho căn nhà số 70 đường Duy Tân (nay là đường Phạm Ngọc Thạch) để sinh sống.

Đất ở quận trung tâm thành phố dĩ nhiên là rất có giá trị nhưng năm 2001, GS Giàu đã bán căn nhà ấy, dành lại một phần tiền mua căn nhà khác ở đường Lý Thường Kiệt, Quận 11 làm nơi ở, lưu niệm, số tiền còn lại trị giá hơn 1.000 cây vàng chính là tài sản GS Giàu dùng để lập nên giải thưởng cao quý mang tên ông.

Việc lập giải thưởng Trần Văn Giàu là tâm nguyện cuối đời của nhà khoa học lớn họ Trần khuyến khích các nhà khoa học lịch sử, nhà triết học trẻ đóng góp nhiều hơn nữa, góp phần vào sự phát triển của khoa học lịch sử, triết học vùng đất Nam Bộ nói riêng (tính cụ thể là khu vực B2 trong kháng chiến, gồm cả Nam Bộ và cực Nam Trung Bộ, bao gồm Ninh Thuận, Bình Thuận trở vào), Việt Nam nói chung.

Đến nay, giải thưởng Trần Văn Giàu đã phát hiện, ghi nhận nhiều công trình có giá trị lớn...

bài liên quan
Quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ

Quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ

Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Đông Triều (Quảng Ninh): Bị tuýt còi vì bỏ 1 tỷ đồng làm đường lại lấn ra hồ thủy lợi

Đông Triều (Quảng Ninh): Bị tuýt còi vì bỏ 1 tỷ đồng làm đường lại lấn ra hồ thủy lợi

Một doanh nghiệp ở TX Đông Triều (Quảng Ninh) tự nguyện bỏ 1 tỷ đồng để làm đường bê tông nhưng bị tuýt còi vì bị cho rằng có dấu hiệu trục lợi và lấn chiếm hồ thủy lợi Lỗ Chính.
Tạm giữ gần 28.000 sản phẩm vi phạm tại các cửa hàng điện thoại

Tạm giữ gần 28.000 sản phẩm vi phạm tại các cửa hàng điện thoại

Cục Quản lý thị trường TP HCM tạm giữ gần 28.000 đơn vị sản phẩm tại 3 điểm kinh doanh phụ kiện điện thoại.
Vinh danh 12 Thành tựu y khoa Việt Nam ấn tượng năm 2023

Vinh danh 12 Thành tựu y khoa Việt Nam ấn tượng năm 2023

Từ 20 đề cử, ban tổ chức chọn ra 12 thành tựu tiêu biểu để trao giải, với tổng giá trị giải thưởng hơn 600 triệu đồng.
Gần 100 xe ô tô ở huyện đảo Cô Tô được đăng kiểm

Gần 100 xe ô tô ở huyện đảo Cô Tô được đăng kiểm

Đã có 77 phương tiện cơ giới đường bộ, ô tô điện đủ điều kiện hồ sơ để đăng kiểm trong 2 ngày 24, 25/2 trên địa bàn huyện đảo Cô Tô.
Bắt giữ đối tượng thuê 2 chiếc ô tô rồi đem bán lấy tiền trả nợ

Bắt giữ đối tượng thuê 2 chiếc ô tô rồi đem bán lấy tiền trả nợ

Với hành vi thuê hai chiếc ô tô rồi mang đi bán lấy tiền trả nợ, Ngô Văn Tỉnh đã bị lực lượng chức năng bắt giữ.
Mới nhất
Đọc nhiều
Công ty TNHH Gia công và Thương mại Phong Hòa không đóng BHXH cho người lao động

Công ty TNHH Gia công và Thương mại Phong Hòa không đóng BHXH cho người lao động

Hành vi này của Công ty TNHH Gia công và Thương mại Phong Hòa đã bị UBND tỉnh Hải Dương xử phạt nghiêm minh.
Công ty TNHH Cơ điện Yongxin nợ hơn 5 tỷ đồng tiền thuế

Công ty TNHH Cơ điện Yongxin nợ hơn 5 tỷ đồng tiền thuế

Cục thuế tỉnh Bắc Giang vừa ban hành Quyết định cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền từ tài khoản, phong tỏa tài khoản đối với Công ty TNHH Cơ điện Yongxin.
Bệnh nhân chạy thận nhân tạo có thể được hưởng BHYT lên đến 100%

Bệnh nhân chạy thận nhân tạo có thể được hưởng BHYT lên đến 100%

Trả lời về mức chi trả bảo hiểm y tế cho bệnh nhân chạy thận nhân tạo, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội TP.HCM cho biết, mức hưởng BHYT từ 80-100% tùy theo đối tượng tham gia, theo thực tế chi phí điều trị tùy thuộc mức độ bệnh lý của mỗi người bệnh.
Tin bài khác
Bộ GD&ĐT đề nghị làm rõ vụ việc vi phạm đạo đức trong trường học ở Tuyên Quang

Bộ GD&ĐT đề nghị làm rõ vụ việc vi phạm đạo đức trong trường học ở Tuyên Quang

Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tập trung xử lý vi phạm nồng độ cồn dịp Tết, Lễ hội xuân 2024

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tập trung xử lý vi phạm nồng độ cồn dịp Tết, Lễ hội xuân 2024

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai đối thoại với thanh niên về chuyển đổi số

Lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai đối thoại với thanh niên về chuyển đổi số

Chiều 5/12, quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức chủ trì buổi đối thoại với thanh niên năm 2023 bằng cả hai hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Giải ngân vốn đầu tư công tỉnh Lạng Sơn đạt tỷ lệ thấp

Giải ngân vốn đầu tư công tỉnh Lạng Sơn đạt tỷ lệ thấp

Ngoài những huyện có tỷ lệ giải ngân thấp, có một số chủ đầu tư có tỷ lệ giải ngân cao như huyện Văn Lãng, huyện Cao Lộc, huyện Bắc Sơn.
An sinh, an dân

An sinh, an dân

Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Tìm giải pháp căn cơ giảm ùn tắc giao thông tại Hà Nội

Tìm giải pháp căn cơ giảm ùn tắc giao thông tại Hà Nội

Hôm qua (5/12), Kỳ họp thứ 14 HĐND TP Hà Nội khóa 16 khai mạc, dự kiến diễn ra trong 4 ngày.
Khai mạc hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI

Khai mạc hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI

Sáng 5/12, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI (mở rộng) khai mạc Hội nghị lần thứ 14.
Tăng giá trần vé máy bay nội địa lên 4 triệu đồng

Tăng giá trần vé máy bay nội địa lên 4 triệu đồng

Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay 5/12, HĐND Thành phố Hà Nội khai mạc Kỳ họp cuối năm

Sáng nay 5/12, HĐND Thành phố Hà Nội khai mạc Kỳ họp cuối năm

Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Tổng tài sản thị trường bảo hiểm ước đạt hơn 913 nghìn tỷ đồng

Tổng tài sản thị trường bảo hiểm ước đạt hơn 913 nghìn tỷ đồng

Theo Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 11/2023, thị trường bảo hiểm ghi nhận tổng tài sản ước đạt 913.336 tỷ đồng.
trai nghiem nghe lam giay ban cua dong bao dao do o ha giang

Trải nghiệm nghề làm giấy Bản của đồng bào Dao đỏ ở Hà Giang

Giấy Bản là sản phẩm làm từ cây vầu non, được sử dụng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên vào dịp lễ, tết... Cây vầu non được chẻ nhỏ, ngâm trong nước vôi, sau đó ngâm tiếp với nước một thời gian, đem nghiền và trộn với dung dịch chứa nhựa của một loại cây rừng. Từ hỗn hợp nguyên liệu này, người dân sẽ tráng thành những tấm giấy Bản...
clip nhom doi tuong manh dong dung hung khi dai ca met cuop tai san trong dem

Clip nhóm đối tượng mạnh động dùng hung khí dài cả mét cướp tài sản trong đêm

Ngày 16/3, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội phối hợp Công an quận Hà Đông đã bắt giữ 4 đối tượng để điều tra về hành Cướp tài sản. Các đối tượng này chủ yếu đã bỏ học, cùng nhau chế hung khí nguy hiểm dài cả mét sau đó đi khống chế, đe doạ những người đi đường trong đêm tối và cướp tài sản. Trước đó, nhóm đối tượng này đã cướp một xe máy của anh N.Đ.C. trên đường Lĩnh Nam, Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội.
bao phap luat viet nam ky hop tac tai tro voi lien doan cau may viet nam

Báo Pháp luật Việt Nam ký hợp tác, tài trợ với Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam

Báo Pháp luật Việt Nam và Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam đã thực hiện lễ ký kết thỏa thuận hợp tác truyền thông và tài trợ đội tuyển cầu mây quốc gia Việt Nam.
tang cuong phoi hop truyen thong chinh sach phap luat giua bo tu phap va bo thong tin va truyen thong

Tăng cường phối hợp truyền thông chính sách pháp luật giữa Bộ Tư pháp và Bộ Thông tin và Truyền thông

thoi hoc sinh dang nho cua thap nien 2000 duoc tai hien qua sach tranh

Thời học sinh đáng nhớ của thập niên 2000 được tái hiện qua sách tranh

Bốn năm sau khi ra mắt 199 Mấy – Hồi Ấy Làm Gì?, hai tác giả Trang Neko và X.Lan quay trở lại với một ấn phẩm sách tranh đề tài trường học lấy nhan đề HỌC SINH CHÚNG MÌNH 2000 HỒI ẤY