Mostar - Thiên đường cổ tích chốn nhân gian

Tâm điểm giao hòa Đông - Tây

Bosnia và Herzegovina thuộc bán đảo Balkans, tức Đông Nam châu Âu. Vùng Balkans sau khi trải qua thăng trầm của lịch sử thì tách ra thành các nước nhỏ trong đó có Nam Tư. Vào cuối thế kỷ 20, Liên bang Nam Tư lại chia ra thành: Bosnia & Herzegovina, Croatia, Macedonia, Montenegro, Serbia, Kosovo Slovenia.

Mostar - “Những người gác cầu” (nghĩa của thổ ngữ Mostari) là một địa điểm quan trọng nhất trong khu vực Herzegovina của Bosnia và Herzegovina. Là một thành phố phía Nam của nước Bosnia và Herzegovina, Mostar là thủ phủ của bang Herzegovina - Neretva, có dân số hơn 115.000 người. Đây được xem là nơi có kiến trúc Hồi giáo đặc trưng nhất ở khu vực Balkans, là một điểm cực kỳ hấp dẫn du khách ở châu Âu.

Mostar là thành phố lớn thứ hai, thủ phủ của Herzegovina, một trong hai miền của đất nước non trẻ rộng vỏn vẹn hơn năm chục nghìn cây số vuông và có bốn triệu dân, nhưng mang một cái tên được viết rất nhiều kiểu theo ngôn ngữ của nhiều sắc tộc ở đây. Chỉ cần nhìn thoáng qua, ai cũng có thể cảm nhận được Mostar là một trong những thành phố đẹp nhất thế giới.

Mostar mang nhiều dấu tích lịch sử của một miền đất đa văn hóa, xứng đáng được gọi là tâm điểm giao hòa giữa hai nền văn minh phương Tây và phương Đông từ thời Trung cổ. Thời tiết nơi này phù hợp cho việc đi du lịch quanh năm.

Một trong những địa danh nổi tiếng nhất ở Mostar là cầu Stari Most. Cầu cổ Mostar là cây cầu được xây dựng vào năm 1557 theo chỉ thị của Quốc vương Suleiman Đệ nhất, người đưa Đế chế Ottoman lên tột đỉnh vinh quang. Cây cầu này bắc qua sông Neretva, nối hai phần của thành phố Mostar. Khu Cầu cổ của thành phố này đã được đưa vào danh sách di sản thế giới năm 2005. Đây cũng chính là biểu tượng của thành phố Mostar. Khách du lịch đến Mostar thường rất thích thú khi xem những thanh niên thuộc hội nhảy cầu địa phương thi thố một cách điệu nghệ từ trên độ cao 25m của cây cầu cổ xuống dòng nước không sâu lắm.

Như vừa nêu trên, Mostar là nơi có kiến trúc Hồi giáo đặc trưng nhất với đền Koski Mehmed Paša. Đây được coi là nhà thờ Hồi giáo đẹp nhất trong khu vực của Herzegovina, mang đậm chất châu Âu, với kiến trúc mái vòm lớn và ngọn tháp cao bắt mắt. Đền được xây dựng bởi kiến trúc sư người Thổ Nhĩ Kỳ, Kodza Mimar Sinan năm 1557 và hoàn thành vào năm 1618.

Một danh thắng không thể bỏ qua là thác nước Kravice. Đây là một thác ngưng thôi thạch lớn trên sông Trebižat, ở trung tâm đá vôi của Bosnia và Herzegovina. Vào mùa hè, đây là điểm đến hot nhất cho các hoạt động như bơi lội và picnic. Mùa xuân trên thác vô cùng đẹp, là dịp mà các tay săn ảnh không thể nào bỏ lỡ được.

Địa đàng trần gian của Mostar là khu vườn Blagaj. Blagaj nằm ở khu vực phía Đông của lưu vực Mostar. Một trong các Blagaj Tekija được xây dựng khoảng vào năm 1520, với các yếu tố của kiến trúc Ottoman và phong cách Địa Trung Hải được xem là một di tích quốc gia. Ngoài ra, đây còn là một tu viện được xây dựng cho các giáo phái đạo Hồi. Nơi này cũng được xem là nơi có cấu trúc đô thị và nông thôn có giá trị nhất ở Bosnia và Herzegovina.

Các con đường nghệ thuật thường hay xuất hiện khắp các đường phố du lịch thì ở châu Âu, con đường này có tại Mostar. Đây là loại hình nghệ thuật vẽ tranh 3D trên tường của các con phố. Người ta say mê vì ẩn sau mỗi bức hình là cả một câu chuyện. Du khách có thể tìm các bức tranh này ở những con đường như Alekse Šantića. Bulevar...

Hồi sinh thành phố của những cây cầu

Tên gọi “Những người gác cầu” dường như đã ấn một dấu định mệnh sinh tử cho một vùng lòng chảo ngập nắng gió của dãy Dinaric Alps - rằng nó chỉ thực sự tồn tại cùng với sự sống còn của những cây cầu và những huyền thoại kéo dài nhiều thế kỷ, mà đặc biệt nhất chính là cầu Stari Most nối 2 bờ sông Neretva có màu xanh tuyệt đẹp.

Nếu nhìn qua cửa sổ một căn tiệm, nước sông Neretva có màu ngọc bích, nhìn từ trên cầu xuôi theo ánh nắng thì nước sông ngả màu ngọc lục bảo và nếu ngược nắng thì lại có màu xanh dương. Không ai biết vì sao nước sông Neretva lại lạnh nhất so với những dòng sông châu Âu khác, cũng không hiểu do đâu nó lại có nhiều màu xanh kỳ lạ đến vậy.

Thành phố Mostar chủ yếu được xây dựng dưới thời của đế quốc Ottoman từ thế kỷ 16. Cây cầu cổ được hoàn thành năm 1566, danh thắng nổi tiếng nhất ở đây, do kiến trúc sư lừng danh Kodja Mimar và học trò của ông thiết kế. Kèm theo đó là một câu chuyện rùng rợn, kể rằng cây cầu đá không lớn lắm này được xây dựng suốt 9 năm, và kết thúc bằng việc sát hại những người thợ cầu, để những bí mật xây dựng không bị lộ ra ngoài.

Bề dày lịch sử và văn hóa của Stari Most là điều không phải bàn cãi nhưng điều đau lòng khiến đất nước non trẻ Bosnia và Herzegovina bất ngờ trở nên nổi tiếng lại là tin tức về những cuộc giao tranh sắc tộc đẫm máu lan tỏa trên truyền thông những năm 1992-1995.

Bây giờ có thể tìm hiểu tóm lược về nội chiến Bosnia qua vài ba trang thông tin trên mạng, về những cuộc ly khai, trưng cầu dân ý, xung đột cục bộ; về sự can thiệp của nước ngoài vào vùng đất có ba nhóm chủng tộc và tôn giáo chính gồm Bosniaks (Hồi giáo), Croats (Cơ đốc giáo) và Serbs (Chính thống giáo); từ cuộc họp kín giữa đại sứ Mỹ với thủ lĩnh của người Bosniaks, đến những cuộc bao vây, cấm vận, tiếp súng đạn bằng cả con đường công khai và buôn lậu.

Nhưng hình như người Bosnia không thích nói chuyện nhiều về chiến tranh, dù giống như dân các nước dọc theo bờ Địa Trung Hải và các triền thung lũng của bán đảo Balkan, họ rất ưa tụ tập và tán gẫu. Chỉ có một phiến đá nhỏ ghi dòng chữ “Đừng quên 1993” gợi nhớ vào ngày 8/11/1993, Stari Most - cây cầu cuối cùng còn sót lại trong vùng đã bị đánh sập, theo phần lớn các nguồn thông tin là do đạn pháo từ các xe tăng của quân Croats. Nhưng theo một tài liệu phân tích khoa học khá tỉ mỉ khác thì do bị nổ mìn.

Bất luận vì nguyên nhân nào, sau sự sụp đổ của cây cầu lịch sử, Mostar trở thành một đống đổ nát tưởng chừng không thể gượng dậy được. Thành phố của những cây cầu, mà cổ nhất là Crooked Bridge, xinh xinh như một lưỡi câu cắm chặt xuống bờ sông, tưởng đã mất tên.

Vậy mà, mặc cho những tranh luận vẫn diễn ra không ngừng về vụ phá cầu, các cuộc xét xử tội ác chiến tranh vẫn chưa chấm dứt, chỉ trong vòng ba năm, từ 2001-2004, Stari Most và cả khu phố cổ đã được tái sinh, bằng tiền của Ngân hàng Thế giới, UNESCO, các quỹ và các tổ chức nhân đạo. Những người lính Tây Ban Nha thuộc lực lượng phòng vệ Liên Hợp quốc (UNPROFOR) đã xây lại cầu dựa trên những bản vẽ nghiên cứu kỳ công không kém gì những bản vẽ của cuộc tái thiết Thành cổ Warszawa.

Nếu không có tấm bảng nhỏ đề danh hiệu di sản UNESCO 15/7/2005 và những dòng vắn tắt về cuộc tái thiết, thì không ai có thể mường tượng được cả khu phố cổ và cây cầu này, cùng nhiều cây cầu khác đều được xây dựng lại.

Mostar xinh đẹp, thanh bình và rất nổi tiếng trong khu vực Balkans. Vẻ đẹp của nơi đây thiên về cảnh sắc thiên nhiên sinh thái nên thu hút rất nhiều du khách trên khắp thế giới. Sẽ rất đáng tiếc nếu trong năm mới chúng ta có cơ hội đến vùng Balkans mà lại không ghé thăm Mostar một lần để cảm nhận được như thế nào là thế giới cổ tích chốn trần gian.