Chứa khoảng 2500 ký tự, những cột kinh Phật bằng đá ở chùa Nhất Trụ (xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) trở thành niềm tự hào về văn hóa, lịch sử nước Việt.
Không chỉ đơn thuần là một biểu tượng tín ngưỡng, bảo vật này còn là minh chứng cho những đóng góp quan trọng của Phật giáo vào sự phát triển của đất nước dưới triều Lê sơ.
Chùa cổ ngàn năm chứa bảo vật quốc gia đầu tiên của Ninh Bình
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình cùng các nhà khảo cổ học từ năm 1963 đến nay đã tìm thấy gần 20 cột kinh Phật nằm dưới đáy sông Hoàng Long và lòng đất Hoa Lư. Tuy nhiên, cột kinh Phật tại chùa Nhất Trụ là bảo vật có kích thước lớn nhất và hoa văn điêu khắc độc đáo hơn cả.
Là hiện vật đầu tiên tại Ninh Bình được công nhận là bảo vật quốc gia, Cột kinh Phật bằng đá tại chùa Nhất Trụ, là hiện vật độc đáo mang nhiều giá trị về nghệ thuật kiến trúc, văn hóa và ý nghĩa lịch sử. Chùa Nhất Trụ nằm trên địa bàn thôn Yên Thành, xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, thuộc quần thể di tích Cố đô Hoa Lư. Chùa cách Đền thờ vua Lê Đại Hành về phía Bắc khoảng 100m, được xây dựng từ thời Tiền Lê.
Nghệ thuật điêu khắc đá đỉnh cao
Theo niên đại ghi trên hiện vật, cột kinh Phật chùa Nhất Trụ được vua Lê Đại Hành cho dựng vào năm 995 để cầu quốc thái dân an, triều đình vững mạnh. Cột kinh Phật này có cấu tạo độc đáo, với nhiều họa tiết trang trí tinh tế thể hiện tinh hoa nghệ thuật chạm khắc chữ trên đá của cha ông ta từ thuở xa xưa. Cột kinh Phật có giá trị to lớn về mặt lịch sử và văn hóa, là tư liệu vật chất minh chứng cho sự thịnh trị của đạo Phật ở Việt Nam vào thế kỷ X...
Thuở tiền sử sơ khai, từ công cụ lao động tới mọi vật dụng đều được làm từ đá: rìu đá, dao đá, lưỡi cày đá... Do đó, đá chính là dư âm từ ngàn xưa còn vọng lại ngày nay và trở thành linh khí. Điều đó dễ dàng lý giải cho việc tại sao người xưa lại lựa chọn đá làm vật liệu lưu giữ những bản kinh Phật quý giá, lưu truyền tới ngàn đời sau.
Những cột kinh tìm thấy ở cố đô Hoa Lư đều được làm bằng đá xanh, bao gồm 6 bộ phận đều làm bằng đá có tuổi địa chất khoảng 300 triệu năm: tảng đế vuông, đế tròn, thân bát giác, thớt, đế trên, chóp. Hình dáng kết cấu đều giống với thạch kinh ở chùa Nhất Trụ, nhưng kích thước nhỏ hơn và không có hàng hoa văn cánh sen ở bệ dưới cùng. Điều đó cho thấy nét đặc biệt trong nghệ thuật tạo hình cũng như tính độc bản quý giá của thạch kinh chùa Nhất Trụ.
Nếu các cột kinh đá khác được tìm thấy đều chỉ cao dưới 1m thì thạch kinh của Nhất Trụ tự lại lên tới 4,16m. Cột được dựng trên tảng đế dưới cùng có hình gần vuông góc mỗi chiều 140cm, dày 30cm; lỗ mộng tròn ở giữa tảng có đường kính 29cm, sâu 55cm. Đế tròn trên to dưới nhỏ, dày 32,5cm; đường kính phía trên 76cm, đường kính phía dưới 66cm. Bên dưới đế có ngõng tròn đường kính 15,5cm, dài 3,5cm, ngõng lắp vừa khít vào lỗ mộng ở tảng đế vuông. Trên mặt đế tròn có lỗ mộng đường kính 34,5cm; sâu 9cm.
Bao quanh đế cột có vòng cánh sen đường kính 107cm, với tổ hợp 22 cánh đơn, chiều dài mỗi cánh 15-17cm, rộng 13cm. Cánh sen thon tương tự cánh sen trên một số tảng đá làm bậc đi ở trong động Am Tiên dưới thời nhà Đinh.
Thạch kinh này được đặt ở sân trước chếch về phía Tây của chùa Nhất Trụ. Giống như các cột kinh cùng được tìm thấy tại cố đô Hoa Lư, thạch kinh này cũng được tạo nên bởi 6 bộ phận bằng đá lắp gá vào nhau, đứng vững trên mặt đất: đế vuông, đế tròn, thân bát giác, đấu hoa sen 8 cánh và đỉnh hồ lô. Theo số liệu khảo sát, tất cả các bộ phận gắn với nhau hoàn toàn không sử dụng chất kết dính, nhưng rất vững chãi dù đã trải qua nghìn năm mưa gió. Điều đó có được là nhờ những ngõng kết nối tại các bộ phận của thạch kinh.
Theo TS. Đặng Công Nga (Giám đốc Bảo tàng tỉnh Ninh Bình), đây là những cánh sen xuất hiện sớm nhất ở Việt Nam trong kiến trúc nghệ thuật, các hình thức trang trí cánh sen trong kiến trúc Lý - Trần đều bắt nguồn từ đây. Quan sát kỹ sẽ thấy thân cột bát giác có số đo qua tâm hai mặt đối diện là 65cm. Hai đầu cột đều có ngõng cắm vào đế và thớt. Thớt bát giác dày 13cm, có số đo qua tâm hai mặt đối diện là 61cm (ở phía dưới) và 65cm (ở phía trên), như vậy cột có dáng trên to dưới nhỏ. Hai đầu cột đều có ngõng cắm vào đế và thớt: ngõng dưới dài 5cm, đường kính 16cm; ngõng trên dài 6m, đường kính 18cm.
Thớt bát giác có số đo qua tâm 2 mặt đối diện là 69cm, dày 13 cm, mặt trên phẳng, mặt dưới có lỗ mộng sâu 7cm, đường kính 31cm để ngậm vào ngõng trên của thân. Đấu cao 26cm có đường gờ miệng uốn lượn tạo nên 8 đỉnh nhọn, phía dưới được thu nhỏ tạo hình tròn, phía trên đấu có lỗ mộng tròn sâu 7cm để gắn chóp hồ lô. Chóp trên cùng đã bị mất, nhưng căn cứ vào chóp trên những cột kinh Đinh Liễn so sánh tỷ lệ với thân, các nhà khoa học đoán định chóp có hình chiếc hồ lô thóp bụng, cổ dài, miệng tù, cao 80cm, đường kính 30cm.
Chép kinh Thủ Lăng Nghiêm và kinh Đà La Ni
Trên tám mặt của thân cột khắc đầy chữ Hán, số ký tự ước tính lên tới khoảng 2.500 chữ. Tuy nhiên, trải qua thời gian hơn 1.000 năm, nửa dưới và ba mặt nửa trên cột đã bị mờ hoàn toàn. Năm mặt nửa trên còn lại cũng không đọc được nguyên vẹn. Số chữ có thể đọc được hoặc nhận dạng là 1.200 chữ.
Theo sư thầy Thích Đàm An - Trụ trì chùa Nhất Trụ thì nội dung văn tự có 3 phần: kệ, kinh, lạc khoản. Nội dung văn tự là kinh Thủ Lăng Nghiêm và Kinh Đà La Ni. Phần lạc khoản của cột kinh khắc các chữ “đệ tử Thăng Bình hoàng đế”. Phần văn tự còn nhận biết được viết: “Bát Nhã tiền việt hải chi ba huề hương… Đại Thánh Minh Hoàng đế, Lê tổ tự thừa thiên mệnh, đại định sơn hà thập lục niên lai… khê thủ phóng quang Đại Phật Đỉnh”. Tạm dịch: Thuyền Bát Nhã, trước vượt sóng biển, đã mang về bản hương (kinh)… Đại Thánh Minh Hoàng đế, tổ họ Lê, tự nhận mệnh trời, cả định non sông đến nay là 16 năm trời… cúi đầu tỏa hào quang ra từ đỉnh đầu của vị Phật lớn.
Cùng với đó, Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép: Mùa xuân, tháng 2 (năm 981), vua tự làm tướng đi chặn giặc… sai quân sĩ trá hàng, dụ được Nhân Bảo, đem chém… Vua đem các tướng đánh, quân của Khâm Tộ thua to, chết đến quá nửa, bắt được tướng giặc đem về Hoa Lư. Từ đó trong nước rất yên. Bầy tôi dâng tôn hiệu là Minh Càn ứng vận thần Vũ Thăng Bình Chí Nhân Quảng Hiếu Hoàng đế.
Theo nhà nghiên cứu Phạm Thị Lan Anh, từ những dữ liệu trên, các nhà khảo cổ đều nhất trí rằng, vua Lê Đại Hành, tôn hiệu Thăng Bình Hoàng Đế, chính là người đã cho dựng cột kinh ở chùa Nhất Trụ này. Phần văn tự cũng cho chúng ta biết, cột kinh được dựng vào năm 995. Chùa Nhất Trụ cũng được vua Lê Đại Hành xây dựng vào năm 995. Nhất Trụ cổ tự còn được gọi là chùa Một Cột, là một trong những ngôi chùa nổi tiếng đã được xếp hạng di tích cấp quốc gia, nằm trong quần thể khu di tích Cố đô Hoa Lư. Chùa Nhất Trụ là di tích có giá trị lịch sử và kiến trúc nghệ thuật đặc sắc của kinh đô Hoa Lư xưa.
(Đón đọc: Khát vọng "quốc thái dân an" qua những cột đá kinh)
Chứa khoảng 2500 ký tự, những cột kinh Phật bằng đá ở chùa Nhất Trụ (xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) trở thành niềm tự hào về văn hóa, lịch sử nước Việt.
Tối 18/4, hàng vạn du khách thập phương đổ về Quảng trường Bình Minh (thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An) để theo dõi chương trình khai mạc Lễ hội du lịch Cửa Lò 2024.
Kế toán Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Ba Bể (Bắc Kạn) đã có hành vi nâng khống giá trị các hợp đồng mua sắm trang thiết bị, sửa chữa thiết bị văn phòng để lấy tiền chi các khoản ngoài quy định nhà nước.
Ngày 16/4, đoàn làm việc do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng làm trưởng đoàn đã đi kiểm tra hiện trường nút giao Quốc lộ 46B và hầm Thần Vũ. Sau khi kiểm tra, đoàn công tác đã làm việc với các nhà thầu và đơn vị liên quan để tìm giải pháp
Đại tá Trần Liên, nguyên Phó tư lệnh Binh chủng Ra-đa, năm nay đã bước sang tuổi 97 nhưng vẫn nhớ như in về hành trình kéo pháo bằng sức người trong Chiến dịch Điện Biên Phủ cách đây 70 năm.
Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Sơn Động đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thi hành Lệnh bắt bị can đối với ông Nguyễn Văn Quang và bà Vi Thị Thắm.
Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.