Hera - Nữ hoàng của các vị thần Hy Lạp

Hera là nữ thần cho phép các đôi vợ chồng có nhiều con cái và ban phước lành cho những người mẹ mới sinh con. Để thờ phụng vị thần đầy quyền lực này, người Hy Lạp đã cho xây đền thờ thần Hera, nay thuộc miền Nam nước Ý.

Nữ thần của hôn nhân và gia đình

Hera là con gái của Titan Cronos và Rhea, chị ruột của thần Zeus. Để tránh xa cuộc giao tranh giữa anh em thần Zeus với phe của thần Cronos, nữ thần Rhea, mẹ của anh chị em nhà Zeus, đã đưa nữ thần Hera tới chỗ của thần Ôkêanôx ở nơi tận cùng của trái đất, tại đó nàng được nữ thần Têthyx, vừa là vợ vừa là em gái thần Ôkêanôx nuôi dưỡng.

Hera sống yên bình một thời gian dài cách xa núi Olympus, cho đến khi thần Zeus vĩ đại tình cờ nhìn thấy nàng trong một chuyến du hành. Vị thần sấm sét vừa nhìn thấy nàng đã đem lòng yêu và ngỏ lời cầu hôn. Hera từ chối rất nhiều lần những rốt cuộc vẫn bị Zeus cướp đoạt về làm vợ.

Đám cưới của Zeus không giống như trăm ngàn vị thần khác mà đây là đám cưới của vị thần tối cao, đứng đầu các vị thần. Sau đó, nàng được Mẹ Đất Gaia tặng một món quà vô cùng giá trị là cây táo vàng, được giao cho ba chị em nữ thần Hesperides trông coi. Từ đó nữ thần Hera trở thành vị nữ thần có uy quyền to lớn như thần Zeus, vị nữ thần cai quản các vị thần, kể cả nam thần và loài người.

Hera là một nữ thần cực kì xinh đẹp. Nàng có đôi mắt to, đôi tay trắng như ngó sen với những lọn tóc vàng óng ả buông xuống hai vai như những làn sóng lượn dưới chiếc vương miện đội trên đầu. Trong đôi mắt của nàng rực cháy ngọn lửa của sức mạnh và của vẻ uy nghi trong sáng. Các vị thần linh đều vô cùng kính trọng nàng, kể cả thần Zeus chồng nàng. Ông thường bàn bạc công việc với nàng. Chính vì thế mà hoàng hậu Hera cũng được coi là nữ hoàng của muôn loài trị vì bên cạnh vị chúa tể của muôn loài là thần Zeus.

Nữ thần Hera vĩ đại, vợ của vị thần tối cao Zeus, nàng bảo vệ cho hạnh phúc của những đôi lứa đã gắn bó với nhau bằng lễ kết hôn, trông nom và săn sóc đến việc sinh nở con cái của những đôi vợ chồng để có thế hệ sau nối tiếp thế hệ trước, đời đời bất diệt. Nàng lại là vị thần bảo vệ cho những bà mẹ vừa mới sinh nở và những trẻ sơ sinh mới cất tiếng khóc chào đời, nói như người Việt Nam chúng ta là được mẹ tròn, con vuông. Người Hy Lạp xưa kia thường cầu khẩn Hera phù hộ cho gia đình được đầm ấm, nhiều con, đông cháu.

Nữ thần Hera cũng nổi tiếng với máu ghen khiến Zeus nhiều lúc cũng phát điên. Hera còn từng muốn bàn kế với Poisedon và Athena trói Zeus, để ông không thể xuống trần nữa, nhưng nữ thần Thetis đã biết được và cho quỷ thần Briare đến ngồi cạnh bảo vệ Zeus. Zeus đã trả đũa lại bằng việc lấy sợi xích vàng trói Hera lại và treo nàng lơ lửng giữa trời. Do vậy, từ đó về sau Hera mới không dám chọc chồng giận nữa.

Hera và Zeus có bốn đứa con, 2 trai 2 gái gồm nữ thần Hebe-Nữ thần tuổi trẻ, Hesphaistos-Thần Thợ Rèn, Ares-Thần chiến tranh và Eileithya-Nữ thần Hộ Sinh. Đặc biệt, Eileithya là nữ thần của sự sinh nở. Nàng thường được theo Hera xuống trần giúp các bà mẹ “vượt cạn” cho được dễ dàng. Người xưa hình dung nữ thần Eileithya là một thiếu nữ mặc một tấm áo choàng trùm kín đầu, nhưng hai cánh tay để trần, một tay cầm một bó đuốc giơ cao tượng trưng cho một cuộc sống vừa mới ra đời dưới ánh sáng, hoặc ngọn đuốc đang cháy tượng trưng cho sự bắt đầu của một cuộc sống mới.

Tuy vậy, nhưng Hera vẫn là một nữ thần hùng mạnh vô song. Mỗi lần đi du ngoạn, nàng mặc một bộ váy áo dài lộng lẫy do chính nữ thần Athena dệt may, rồi với phong thái uy nghi kiêu hãnh nàng bước lên chiếc xe do hai con ngựa bất tử kéo. Nàng rời núi Olympus rong xe xuống trần. Chiếc xe của nàng được làm hoàn toàn bằng bạc, bánh xe bằng vàng ròng, những chiếc nan hoa làm bằng đồng thau sáng láng. Trên mặt đất, Hera đi đến đâu là mùi hương thơm tuyệt diệu toả ra đến đấy và tất cả các loài sinh vật đều cúi rạp người chào vị nữ hoàng vĩ đại của vương quốc Olympus.

Sự thờ cúng nữ thần Hera

Trong thần thoại Hy lạp, Hera là vị nữ thần cai trị cung điện Olympus vì nàng chính là vợ của Zeus. Nhưng việc thờ cúng Hera lại xuất hiện trước việc thờ cúng Zeus khá lâu. Hera được thờ cúng khắp Hy Lạp, ở những đền thờ cổ xưa và quan trọng nhất được hiến dâng cho nàng. Việc nữ thần Hera chinh phục được thần Zeus và miêu tả nữ thần như là người đàn bà đanh đá ghen tuông chính là những phản ánh thần thoại về một trong những thay đổi sâu sắc nhất trong tư duy loài người.

Ngôi đền cổ nhất ở vùng Paestum đã được người Hy Lạp cổ xây dựng và thờ vị thần đầy quyền lực này. Paestum trước kia là một thành phố thuộc Hy Lạp cổ đại, đến nay Paestum thuộc ở miền nam nước Ý. Tại đây còn sở hữu 3 ngôi đền mang đậm nét kiến trúc Hy Lạp xưa. Đền được tạo dựng vào khoảng năm 550 TCN bởi Hy Lạp theo phong cách kiến trúc cổ điển không còn xa lạ gì của Hy Lạp lúc bấy giờ là kiểu Doric.

Một lễ hội của sự hòa hợp ngày xưa được tổ chức ở Plataea để tôn vinh nữ thần Hera cứ mỗi 7 năm một lần. Trong ngày lễ đó, một cỗ xe ngựa chở một bức tượng phụ nữ bằng gỗ có tên là Daidala sẽ đi từ Cithaeron đến Plataea, nơi bức tượng sau đó được đốt đi.

Nữ thần Hera có biểu tượng là con công, con bò trắng và thi thoảng là con chim cu. Loại quả biểu trưng là quả táo và quả lựu. Căn cứ trên những tranh vẽ hang động và các di vật khảo cổ thì hàng chục ngàn năm trước đây loài người rất quan tâm đến cơ thể người phụ nữ, hoặc là lúc đang mang thai hoặc là lúc sinh nở. Việc sinh con chính là khả năng kỳ diệu nhất của loài người khiến cho thế gian được mang lại sự sống mới tươi trẻ.

Hàng ngàn năm sau, các hậu duệ châu Âu của những người kể trên sống trong những ngôi làng lớn, có kiến trúc đặc trưng và những đền thờ tôn giáo. Các di vật khảo cổ cho thấy họ thờ cúng một thế lực mang nhiều hình dáng khác nhau như một con chim, một con rắn, cũng có thể là chính quả địa cầu. Và thế lực vĩ đại này chính là phụ nữ. Bởi vì chỉ có người phụ nữ mới có khả năng sinh sản và đem lại cuộc sống mới.

Người ta nói rằng khi con người khám phá ra vai trò của đàn ông trong việc sinh sản thì họ mới bắt đầu thờ cúng các nam thần. Dù vậy cũng không có gì nghi ngờ rằng các vị nam thần đã được thờ cúng từ trước đó.

Nữ thần Hera tiếp tục được thờ cúng ở nhiều hình thức, tùy vào các thời điểm lịch sử. Việc thờ cúng vị nữ thần này đôi khi bị bãi bỏ phần lớn là vì những tập tục tôn giáo bị suy thoái dưới những ảnh hưởng mới. Nhưng chúng ta có thể thấy những bằng chứng trong thần thoại về trật tự cũ của vị thần này, trong đó Athena bản thân cũng là một nữ thần.