Văn học trung đại Việt Nam đã có hẳn dòng thơ vịnh sử với hàng trăm, hàng nghìn bài về các bậc anh hùng vì nước, vì dân. Trong một thế kỷ văn học hiện đại (thế kỷ 20) và hai thập niên đầu thế kỷ 21 của văn học đương đại, truyền thống ấy vẫn được duy trì, tiếp nối.
Theo nghiên cứu của chúng tôi, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp là hai nhân vật lịch sử thời hiện đại được khắc họa nhiều nhất trong các loại hình nghệ thuật nói chung, văn học nói riêng.
Về thơ. Tố Hữu có lẽ là nhà thơ đầu tiên viết về Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Trong bài thơ nổi tiếng "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên" (1954), hình ảnh Đại tướng hiện lên gắn liền với chiến công huyền thoại “chấn động địa cầu”: Hoan hô chiến sĩ Điện Biên/ Hoan hô đồng chí Võ Nguyên Giáp/ Sét đánh ngày đêm xuống đầu giặc Pháp/ Vinh quang Tổ quốc chúng ta/ Nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.
Sau "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên", bài thơ viết về Đại tướng được nhiều người biết, ưa thích là "Vị tướng già" của nhà thơ Anh Ngọc. Ở bài thơ viết năm 1994 này, nhà thơ Anh Ngọc đã đưa ra một “công thức” khắc họa chân dung Đại tướng mà sau này đã trở nên phổ biến: Nét bình dị xen lẫn huyền thoại. Ông khẳng định cuộc đời của Đại tướng một mặt là cuộc đời mãi mãi được lưu truyền trong sử sách, một mặt là cuộc đời giản dị như bao cuộc đời khác trong kiếp nhân sinh vô thường: Một chân ông đã đặt vào lịch sử/ Một chân còn vương vấn với mùa thu.
Bìa hai cuốn tiểu thuyết về Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ảnh: THU HÀ
Khi Đại tướng về với “cõi người hiền”, cả nước đã khóc thương Đại tướng bằng những vần thơ đẫm lệ. Hàng nghìn bài thơ viếng Đại tướng của nhân dân và văn nghệ sĩ cả nước, một nhóm các nhà thơ đã tuyển chọn 103 bài (tượng trưng cho số tuổi của Đại tướng) xuất bản tập thơ "Tiễn Người vào bất tử" (NXB Thông tin và Truyền thông, năm 2013). Tập thơ là tình yêu thương, kính trọng vô vàn của toàn thể nhân dân Việt Nam nói chung và văn nghệ sĩ Việt Nam nói riêng gửi tới Đại tướng. Mỗi bài thơ trong tập thơ là một nén tâm nhang tưởng nhớ đến những chiến công vĩ đại và công đức vô lượng của Đại tướng. Cảm hứng chung của tập thơ là buồn bã, tiếc thương khi Đại tướng ra đi và tự hào vì non sông đất nước Việt Nam đã sinh ra một người con vĩ đại như Đại tướng.
Về trường ca. Cho đến nay-thời điểm hiện tại theo hiểu biết của chúng tôi, có hai trường ca viết về Đại tướng. Trường ca đầu tiên là "Người Anh cả của toàn quân" (NXB Kim Đồng) của nhà thơ Hoàng Bình Trọng, xuất bản năm 2009. Trường ca gồm 8 chương, khắc họa cuộc đời của Đại tướng từ khi sinh thành ở mảnh đất Quảng Bình nắng gió cho đến khi lãnh đạo Quân đội ta giành chiến thắng trong Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975 lịch sử. Ở trường ca này, Hoàng Bình Trọng đã làm nổi bật lên bản lĩnh, trí tuệ của Đại tướng trong cuộc đời cầm quân đánh giặc. Nhà thơ có một phát hiện rất tinh tế và chính xác về Đại tướng. Là một nhân cách vĩ đại, nhưng thay vì làm vì tinh tú chói sáng đơn độc, Đại tướng luôn nâng đỡ, giúp những người lính cùng tỏa sáng. Ánh sáng của ông hòa cùng ánh sáng của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng, hòa cùng dân tộc, đất nước Việt Nam anh hùng. Đó chính là thứ ánh sáng diệu kỳ nhất, không bao giờ tắt trên thế gian: Anh là châu ngọc và muốn tất cả lũ đàn em đều sáng trong như ngọc/ Anh là trầm hương và muốn tất cả lũ đàn em đều ngào ngạt mùi hương/ Anh một vĩ nhân và muốn tất cả lũ đàn em không được sống tầm thường.../ Đúng thế thật. Bởi Đại tướng Võ Nguyên Giáp là “Người Anh cả của toàn quân”.
Bản trường ca thứ hai viết về Đại tướng là "Đường tới Điện Biên Phủ" (NXB Hội Nhà văn, năm 2018) của nhà thơ Nguyễn Hưng Hải. Trong bản trường ca này, bên cạnh việc khắc họa tài năng quân sự và tấm lòng với chiến sĩ, đồng đội của Đại tướng, nhà thơ Nguyễn Hưng Hải đã nhấn mạnh đến cái tứ Đại tướng chính là người được Bác, được dân tộc, được lịch sử chọn để lãnh đạo Quân đội nhân dân Việt Nam chiến đấu và chiến thắng tất cả kẻ thù xâm lược, giải phóng đất nước: Trong cái lán giữa rừng đâu chỉ một mình Tướng Giáp/ Tướng Giáp cầm quân có lịch sử đi cùng.
Về tiểu thuyết. Hiện tại có hai cuốn tiểu thuyết lấy Đại tướng làm nhân vật trung tâm là "Không phải huyền thoại" (NXB Quân đội nhân dân, năm 2007) của nhà văn Hữu Mai và "Đường về Thăng Long" (NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh, năm 2019) của Nguyễn Thế Quang. "Không phải huyền thoại" có kết cấu theo kiểu hồi cố. Tiểu thuyết được bắt đầu bằng hình ảnh Đại tướng trở về thăm lại chiến trường xưa Điện Biên Phủ rồi ngược dòng thời gian trở lại những ngày cách mạng mới giành chính quyền năm 1945, rồi xuôi 9 năm dòng lịch sử đến thời điểm kết thúc Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, sau đó quay trở lại với cuộc hành trình về nguồn đầy cảm xúc của Đại tướng.
Là người có mối quan hệ gắn bó với Đại tướng trong nhiều năm, đã từng chấp bút nhiều cuốn hồi ức của Đại tướng, nhà văn Hữu Mai có lợi thế lớn về nguồn tư liệu. Và ông đã tận dụng triệt để lợi thế này ở cuốn tiểu thuyết nằm trong chương trình vận động sáng tác tiểu thuyết về đề tài chiến tranh cách mạng và LLVT nhân dân (2001-2004) của Bộ Quốc phòng.
Thành công nổi bật của nhà văn Hữu Mai trong hơn 800 trang sách dày dặn là khắc họa hình ảnh Đại tướng trên phương diện một nhà quân sự tài ba, lỗi lạc. Ông đã “vẽ lại” quá trình hình thành tư tưởng, nhận thức của Đại tướng về đường lối chiến tranh nhân dân, về tư duy và những quyết định của Đại tướng trong từng trận đánh cụ thể, mà tiêu biểu nhất là trận quyết chiến chiến lược ở Điện Biên Phủ rất sinh động. Qua những trang văn, bạn đọc thấy hiện lên một vị tướng “không phải huyền thoại”. Những phương thức tác chiến đánh giặc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp không có sẵn trong các sách binh thư tự cổ chí kim, không phải tự nhiên xuất hiện.
Đó là thành quả của bao đêm thao thức, trằn trọc không ngủ nghiền ngẫm, phân tích kỹ lưỡng đến từng chi tiết nhỏ nhất của cuộc chiến của Đại tướng. Đó cũng là kết tinh của công sức, lòng gan dạ của những chuyến đi thực tế, trinh sát ngay trước mũi tiến công rầm rộ của quân địch nhằm tìm ra cách đánh phù hợp trong hoàn cảnh phải lấy yếu chống mạnh, lấy ít địch nhiều của Đại tướng. Và trên hết, những phương thức tác chiến ấy xuất phát từ niềm tin tuyệt đối vào sức mạnh của nhân dân và thắng lợi sau cùng của cách mạng, từ tình yêu những người đồng chí, đồng đội, từ mong muốn làm sao để ít tổn thất xương máu người lính nhất của Đại tướng. Tất cả những yếu tố đó đã hình thành nên phương thức tác chiến, phong cách cầm quân đánh giặc rất riêng, mang bản sắc đặc trưng Võ Nguyên Giáp, không hề lẫn với bất cứ một danh tướng nào.
Là người đi sau, trong "Đường về Thăng Long", Nguyễn Thế Quang lại có cách tiếp cận khác về Đại tướng. Nhà văn thiên về xây dựng hình ảnh Đại tướng trên phương diện một nhà trí thức thông tuệ, lịch lãm. Tiểu thuyết tập trung tái hiện cuộc đời cách mạng của Đại tướng trong khoảng thời gian hơn một năm từ sau Ngày Độc lập 2-9-1945 cho đến những ngày cuối mùa đông năm 1946 lịch sử, giai đoạn nhà nước cách mạng non trẻ phải đối phó với vô vàn sức ép, hiểm nguy từ các đảng phái trong nước và các cường quốc bên ngoài. Bằng ngòi bút sắc sảo và tinh tế, Nguyễn Thế Quang đã khắc họa mối quan hệ giữa Đại tướng với các nhân vật trí thức lớn, nổi tiếng của nước nhà như: Phan Anh, Hoàng Xuân Hãn, Đặng Thai Mai, Nguyễn Văn Huyên, Cao Xuân Huy... Thông qua những cuộc trao đổi, trò chuyện và tâm sự với những bậc thức giả đó, chân dung nhà trí thức Võ Nguyên Giáp thông minh, yêu nước, kiên định lập trường cách mạng, khéo léo trong ngoại giao, chân tình trong giao tiếp dần hiện lên trước mặt bạn đọc. Chính nhờ sự tương liên, mến tài nhau của người trí thức mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã thuyết phục luật sư Phan Anh tham gia Chính phủ cách mạng.
Mặt khác, ở tiểu thuyết này, Nguyễn Thế Quang đã “làm mới” hình ảnh Đại tướng bằng việc khai thác cuộc sống riêng tư. Đây là một hướng tiếp cận đầy táo bạo và đã đạt được những thành công nhất định của Nguyễn Thế Quang. Những trang viết về tình cảm vợ chồng của Đại tướng với người vợ đầu Nguyễn Thị Quang Thái rất cảm động, cung cấp một hình ảnh khác về Đại tướng: Người chồng rất mực thương vợ, một người cha rất mực thương con. Bên cạnh đó, Nguyễn Thế Quang cũng chú ý miêu tả quãng đời niên thiếu của Đại tướng khi còn là học sinh ở Trường Quốc học Huế và những năm tháng đi dạy ở trường tư thục Thăng Long. Có thể nói, "Đường về Thăng Long" là một sự “bổ khuyết” tuyệt vời cho "Không phải huyền thoại", giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn, sâu sắc hơn về Đại tướng.
Mặc dù có những khác biệt về cách tiếp cận hình tượng nhân vật và thi pháp tiểu thuyết nhưng cả "Đường về Thăng Long" và "Không phải huyền thoại" có điểm chung là khắc họa mối chân tình, quan hệ đặc biệt hiếm có giữa Đại tướng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cả hai cuốn tiểu thuyết đều làm nổi bật lên ba điểm lớn trong mối quan hệ giữa Đại tướng và Bác, đó là: Sự chân quý, kính phục của Đại tướng với Bác-sự tin tưởng tuyệt đối của Bác đối với tài năng và nhân phẩm của Đại tướng-mối chân tình, gần gũi như trong gia đình giữa Bác và Đại tướng. Mối quan hệ giữa Bác và Đại tướng vừa là mối quan hệ giữa người thầy vĩ đại và người học trò kiệt xuất, vừa là tình đồng chí, đồng đội giữa những con người có cùng lý tưởng cách mạng cao đẹp. Trong cả hai tiểu thuyết, Hồ Chí Minh-Võ Nguyên Giáp đã trở thành biểu tượng cho cách mạng Việt Nam, cho nhân dân Việt Nam trong thế kỷ 20.
Trên đây là một số tác phẩm văn học viết về Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Thiết nghĩ, bao nhiêu tác phẩm viết về Đại tướng cũng là chưa đủ, chưa thể phản ánh trọn vẹn sự vĩ đại vị tướng của nhân dân. Hy vọng trong tương lai sẽ có thêm nhiều tác phẩm văn học mới, hay, đưa ra những góc nhìn, kiến giải độc đáo
Cách đây vừa tròn 110 năm, vào ngày 05/6/1911 tại Bến cảng Nhà Rồng, thành phố Sài Gòn - Gia Định (Nay là thành phố Hồ Chí Minh) người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành khi đó mới vừa tròn 21 tuổi đã lên chiếc tàu mang tên Amiral La Touche De Tréville, ra đi tìm đường cứu nước.
Ngày 16/4, đoàn làm việc do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng làm trưởng đoàn đã đi kiểm tra hiện trường nút giao Quốc lộ 46B và hầm Thần Vũ. Sau khi kiểm tra, đoàn công tác đã làm việc với các nhà thầu và đơn vị liên quan để tìm giải pháp
Đại tá Trần Liên, nguyên Phó tư lệnh Binh chủng Ra-đa, năm nay đã bước sang tuổi 97 nhưng vẫn nhớ như in về hành trình kéo pháo bằng sức người trong Chiến dịch Điện Biên Phủ cách đây 70 năm.
Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Sơn Động đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thi hành Lệnh bắt bị can đối với ông Nguyễn Văn Quang và bà Vi Thị Thắm.
Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.
27 °C
29 °C
30 °C
