Đại tá Hà Văn Sỹ người đại diện cho dòng họ Hà, xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, chủ sở hữu hợp pháp hiện vật Bia Sùng Chỉ.
Ông Sỹ cho biết: “Hồ sơ Bảo vật quốc gia Bia Sùng Chỉ” sau khi được được các cấp của ngành Văn hóa Hà Tĩnh xem xét, thẩm định trình Thủ tướng Chính phủ, ngày 15/01/2020, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ký Quyết định số 88/QĐ-TTg công nhận 27 bảo vật quốc gia, trong đó có Bia Sùng Chỉ. Bia Sùng Chỉ là hiện vật thuộc quyền sở hữu hợp pháp của dòng họ Hà - Tùng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.
Bia Sùng Chỉ hiện vật gốc, độc bản duy nhất gắn với danh nhân lịch sử Tiến sĩ Hà Tông Mục. Hiện vật có hình thức độc đáo, so với các bia đá còn được lưu giữ hàng trăm năm ở tỉnh Hà Tĩnh nói riêng và của cả nước nói chung, Bia Sùng Chỉ có hình thức độc đáo, bia được khắc 4 mặt với các hoa văn tinh tế, mang phong cách mỹ thuật thời Lê-Mạc, chữ Hán được khắc rõ nét, rõ ràng.
Nhiều nhà nghiên cứu về văn hóa, tư liệu đánh giá Bia Sùng Chỉ là một hiện vật có ý nghĩa lớn về mặt lịch sử văn hóa. Bia thể hiện được tình cảm, ước nguyện của nhân dân cách đây trên 300 năm đối với một nhân vật lịch sử, mà những công lao đóng góp của ông đối với đất nước và quê hương là rất lớn, được văn bia ghi chép rõ ràng. Trong lịch sử ở tỉnh Hà Tĩnh chỉ có 2 người có được vinh dự này, đó là Tiến sĩ Hà Tông Mục (còn gọi là Hà Tôn Mục, thời Hậu Lê) và Uy Viễn tướng công Nguyễn Công Trứ (thời nhà Nguyễn).
“Công (tức Hà Tông Mục) đối với quê hương ơn sâu, đức dày, có nhiều công ngăn trừ tai họa, xóm làng đều bội phục, xin tôn thờ Công và Phu nhân làm hương tổ phụ mẫu…Hà Tông Mục là bậc kiện tướng chốn khoa trường, bậc minh hương nơi văn tự…lòng nhân vang rộng khắp, dồn sức lực vào việc quốc gia, kính trời, thương người… Công lao khắp xã tắc, khắc chữ vào vạc, ghi tên lên cờ để chiếu sáng cho hậu thế và lưu đến vô cùng”.
Đáp lại tình cảm của dân làng quê mình, ông chỉ nói “Việc trung cần đối với nước, việc hiếu thuận đối với nhà, ăn ở hòa mục với dân làng là chức phận đương nhiên của tôi vậy. Sau này kẻ hậu sinh có chí thì noi theo, có lòng thì cảm nhận. Ngày nay mọi người đã suy nghĩ như vậy (lập Sinh từ) cũng là lẽ trời, lòng người. Nay xin tự tạ”.
Một số trích đoạn được dịch từ Bia Sùng chỉ còn lưu lại khẳng định Hà Tông Mục là mẫu mực của đạo làm quan, sự toàn vẹn riêng, chung trong con người ông là mẫu mực của Đạo làm người.
Toàn bộ bia được đặt trên đế bia 3 cấp, 4 mặt hình vuông, kích thước 89cm, 74cm và 64cm. Thân bia có kích thước 94cm x 58cm, lòng bia có kích thước 89cm x 45cm. Phía trên có mái che hình nón úp kích thước 69cm. Trên cùng có hình lồ ô. Phần trán bia được trang trí hoa văn hình chữ V cách điệu cùng các họa tiết hình mây lửa trên diềm bia. Về nghệ thuật trang trí trên bia là các họa tiết trang trí kiến trúc ở thế kỷ XVII đầu thế kỷ XVIII thời Lê - Trịnh, như: các áng mây cuộn xoắn lại cả hai đầu, phía sau mỗi áng mây lại có một giải mây cong vút hình nhọn (thường gọi là mây lửa).
Phần diềm của bệ bia được các nghệ nhân chạm khắc trang trí vân hình sóng nước nhịp nhàng được lặp đi lặp lại liên tục. Ở mỗi khúc uốn hình sóng được điểm xuyến một bông hoa nhiều cánh đơn giản, được sắp xếp hoàn chỉnh, theo trục đối xứng chân diềm bia. Hình trang trí được chạm khắc với đường nét sắc nhọn, nhưng uyển chuyển, sinh động. Hình chạm khắc ẩn dụ cầu mong cho đất nước quê hương với sự đóng góp của Hà Tông Mục trời yên biển lặng, mưa thuận gió hòa, đất nước phát triển, dân chúng có cuộc sống thanh bình ấm êm no đủ.
Hà Tông Mục sinh ngày 25/9 năm Quý Tỵ (1653) tại xã Tỉnh Thạch, Tổng Phù Lưu, huyện Thiên Lộc nay là xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Thuở nhỏ ông nổi tiếng là người thông minh, học giỏi, tính tình khảng khái. Ông đỗ tiến sĩ năm 1688, lại đỗ đầu kỳ thi ứng chế, tức kỳ thi dành cho các tiến sĩ ở điện Vạn Thọ, đầu bài do chính nhà vua ra. Mấy năm sau, Hà Tông Mục lại thi đỗ khoa Ðông Các là khoa thi đặc biệt chỉ dành cho những người đã đỗ tiến sĩ và đang làm quan.
Ông từng giữ các chức quan như Lại khoa cấp sự trung (kiểm tra công việc quan lại, tổ chức); Nội tán (dạy học cho con, cháu vua chúa); Thủy sư; Biên tu quốc sử quán; Ðốc đồng (trấn giữ) hai xứ Tuyên - Hưng; Phủ doãn phủ Phụng Thiên (đứng đầu kinh đô); Chánh sứ; Tả thị lang bộ Hình (đứng thứ hai sau thượng thư, hàng tam phẩm).
Thời đại của Hà Tông Mục là thời đại suy vong của nhà Lê, thực quyền thuộc về họ Trịnh, nhà Thanh thường xuyên lăm le xâm lược, trong nước rối loạn, đạo lý suy vi. Sự quật cường và đạo lý tốt đẹp của dân tộc ẩn tàng trong nhân dân và được thể hiện mạnh mẽ bởi những trung chính thần hiếm hoi như Hà Tông Mục. Năm 1699, nhà Thanh xâm lấn Bảo Lạc (Cao Bằng), Hà Tông Mục và Nguyễn Hành đã lui được giặc trong cuộc đấu tranh ngoại giao với Sầm Trì Phượng. Năm 1703, đi sứ sang Trung Quốc, Hà Tông Mục đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, giữ được hòa hiếu hai nước, khiến vua nhà Thanh Khang Hy hết sức cảm phục, tặng cho một bức đại tự do chính Khang Hy viết "Nhược xung hiên", khắc gỗ và sơn son tại Trung Quốc, hiện còn giữ tại đền thờ Hà Tông Mục ở quê. Ba chữ đó có nghĩa là "khiêm nhường, trí tuệ, chí khí cao cả".
Với tài năng lỗi lạc của mình, Hà Tông Mục đã đóng góp rất xứng đáng để giải quyết mối họa ngoại xâm, giữ yên đất nước, phát triển kinh tế - xã hội ở nơi ông cai quản.
Hà Tông Mục mất vào năm 1707, hưởng thọ 55 tuổi. Ông không chỉ là một tướng lĩnh tài ba, một nhà ngoại giao xuất sắc mà còn là một nhà sử học uyên thâm. Bộ Đại Việt sử ký tục biên là một bộ sách quý do ông tham gia biên soạn còn được lưu truyền đến ngày nay.
Theo PGS. TS. Đinh Khắc Thuần, Viện Nghiên cứu Hán Nôm, ngoài Bia Sùng Chỉ, Hà Tông Mục khi làm quan được Hà Tông Mục được ban sắc phong vào thời Lê chức tước 4 lần và một lần ngay sau khi mất. Trong số đạo sắc của Hà Tông Mục, thì đạo sắc đầu tiên phong năm Chính Hòa thứ 14 (1693) đời vua Lê Hy Tông, phong cho ông từ chức Cẩn sự Tá lang Hàn lâm viện Hiệu thảo Hạ ban lên chức Tiến công lang Lại khoa Cấp sự trung Hạ tự.
Tư liệu sắc phong về Hà Tông Mục và dòng họ Hà ở Can lộc, Hà Tĩnh là nguồn tư liệu quý, mà trước hết là tư liệu trực tiếp về những sự kiện và con đường hoạn lộ Hà Tông Mục, cũng như sự linh ứng âm phù hộ quốc tí dân của các vị linh thần họ Hà. Mặc dù, phải đảm nhận nhiều trọng trách của triều đình, song lúc đương thời Hà Tông Mục vẫn luôn chuyên chú về văn chương, có tài học vấn, tài bang giao, là một tri thức đại tài đóng góp lớn cho triều đình Lê Trịnh và văn học trung đại ở nước ta.
Danh nhân Hà Tông Mục không chỉ được triều đình trọng dụng mà còn được nhân dân kính trọng và ghi công ơn, lập đền thờ. Đền thờ Hà Tông Mục tại xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc tỉnh Hà Tĩnh đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia (Quyết định số 95/1998/QĐ-BVHTT ngày 24/01/1998 của Bộ Văn hóa Thông tin).
Theo tiến sĩ luật Đặng Văn Cường: Hành vi phạm tội của đối tượng này là rất đê hèn, đây là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự có thể áp dụng để xử lý đối với đối tượng này.
Theo yêu cầu của UBND TP Hà Nội, các Sở, ngành, địa phương cần "chung tay" triển khai các biện pháp để phòng ngừa kịp thời các hành vi bạo lực học đường...
Ngày 22/4, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho biết, vừa nhận 13.000 liều vaccine 5 trong 1 (vaccine SII) từ Chương trình tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng triển khai tiêm cho trẻ từ tuần này.
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ tiến hành đấu thầu vàng miếng SJC với tổng khối lượng dự kiến sẽ đấu thầu là 16.800 lượng, thời gian bắt đầu từ 10 giờ sáng ngày 22/4 tới đây.
Việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng xét xử các vụ án hình sự theo yêu cầu cải cách tư pháp mà Tòa án nhân dân tối cao đã hướng dẫn, chỉ đạo.
Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.