Vào thế kỷ 7 trước Công nguyên, Ashurbanipal – vị vua vĩ đại của Đế quốc Tân Assyrian – xây dựng Thư viện Hoàng gia Ashurbanipal để chứa những tài liệu mà ông sưu tập được thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Thư viện này đem lại cho chúng ta cái nhìn mới về cuộc sống ở vùng Cận Đông thời cổ đại.
Thư viện Hoàng gia Ashurbanipal đôi khi được mô tả là “thư viện đầu tiên trên thế giới”, hay “thư viện hoàng gia lâu đời nhất còn tồn tại đến ngày nay”. Các nhà khảo cổ phát hiện thư viện khi đang tiến hành một cuộc khai quật tại thành phố cổ Nineveh, ngày nay thuộc vùng đất Kuyunjik ở Iraq. Nineveh từng là thủ đô của Đế quốc Tân Assyria dưới triều đại vua Ashurbanipal nên người ta dùng tên của vị vua này để đặt cho thư viện.
Cung điện của vua Ashurbanipal thời cổ đại. Ảnh: Ancient Origins.
Thư viện Hoàng gia Ashurbanipal là nơi lưu giữ hàng chục nghìn tấm bảng đất sét (clay tablet), hay phiến đất sét chứa các văn bản chữ hình nêm, hệ thống chữ viết sớm nhất trong lịch sử nhân loại được phát minh bởi người Sumer ở Lưỡng Hà. Chữ hình nêm xuất hiện lần đầu tiên vào khoảng giữa năm 3500 – 3000 trước Công nguyên.
Vị vua nổi tiếng Ashurbanipal
Ashurbanipal là vị vua giỏi cuối cùng của Đế quốc Tân Assyrian, trị vì trong khoảng thời gian từ năm 668 – 627 trước Công nguyên. Trong thời kỳ này, Đế quốc Tân Assyrian trải qua sự mở rộng lãnh thổ lớn nhất. Các khu vực thuộc quyền kiểm soát của Ashurbanipal bao gồm Babylon, Ba Tư, Syria và Ai Cập. Ashurbanipal cai trị đất nước với nhiều chính sách đảm bảo công lý và công bằng nên ông là vị vua nổi tiếng và được nhiều người dân ngưỡng mộ. Tuy nhiên, ông cũng được biết đến với sự tàn nhẫn và hung ác khi đối phó với kẻ thù.
Ashurbanipal ban đầu không được kỳ vọng sẽ kế vị vua cha Esarhaddon, bởi vì ông có một người anh trai tên là Sin-iddina-apla. Khi anh trai qua đời vào năm 672 trước Công nguyên, Ashurbanipal nghiễm nhiên trở thành người thừa kế vương quyền. Ngay từ khi còn nhỏ, Ashurbanipal đã đam mê nghiên cứu học thuật. Nhờ đó, ông có thể đọc viết thành thạo cả hai ngôn ngữ của người Akkad và Sumer, hiểu biết sâu rộng nhiều lĩnh vực kiến thức khác nhau đặc biệt là toán học và bói dầu [phương pháp dự đoán tương lai dựa vào hình dạng của váng dầu khi đổ dầu ô liu vào nước]. Có lẽ vì điều này mà Ashurbanipal xây dựng thư viện hoàng gia cho riêng mình sau khi ông đã ổn định xong tình hình đất nước.
Theo tài liệu ghi chép của người Ba Tư và Armenia, Alexander Đại đế đã nhìn thấy Thư viện Hoàng gia Ashurbanipal khi ông đến thăm Nineveh. Lấy cảm hứng từ nó, Alexander Đại đế muốn tìm kiếm và thu thập tất cả các tác phẩm của những quốc gia mà ông chinh phục, dịch chúng sang tiếng Hy Lạp và lưu trữ chúng trong một thư viện lớn của riêng mình. Mặc dù vua của Vương quốc Macedonia không sống đủ lâu để thực hiện giấc mơ này, Ptolemy – một trong những vị tướng của Alexander được giao nhiệm vụ cai trị Ai Cập – đã thành lập Thư viện Alexandria nổi tiếng với mục đích tương tự.
Những tàn tích của Thư viện Ashurbanipal
Sir Austen Henry Layard, một nhà khảo cổ học người Anh, phát hiện những tàn tích của Thư viện Hoàng gia Ashurbanipal vào thập niên 1850 khi ông tham gia dự án khai quật thành phố cổ Nineveh của Bảo tàng Anh. Thư viện bao gồm hai căn phòng nhỏ nằm bên trong cung điện hoàng gia của vua Ashurbandipal với kích thước (8m × 6m) và (7m × 6m). Bên ngoài mỗi căn phòng là bức phù điêu khổng lồ với hình ảnh của vị thần cá Dagon đang đứng canh gác. Công việc khai quật diễn ra không liên tục cho đến những năm 1930.
Trong suốt quá trình khai quật, nhóm nghiên cứu đã tìm thấy tổng cộng hơn 30.000 tấm bảng đất sét và vô số mảnh vỡ của chúng trong thư viện. Các tấm đất sét lớn nhất khá phẳng, có kích thước 23cm × 15cm. Trong khi đó, những phiến đất sét nhỏ nhất trông hơi lồi và dài không quá 2cm. Hiện tại, hầu hết các hiện vật này đang được trưng bày tại Bảo tàng Anh.
Thư viện Hoàng gia Ashurbanipal đóng vai trò rất quan trọng vì nhiều lý do. Thứ nhất, số lượng lớn tấm bảng đất sét và các mảnh vỡ được phát hiện khiến thư viện cá nhân của vua Ashurbanipal trở thành một trong những bộ sưu tập văn bản lớn nhất thời cổ đại. Ngoài ra, nội dung của các tài liệu khá đa dạng, bao phủ nhiều chủ đề khác nhau như y học, thần thoại, lịch sử, tôn giáo, ma thuật, khoa học, thơ ca và địa lý. Nhờ đó, các nhà khoa học có thể nghiên cứu sâu hơn về khu vực Cận Đông cách đây hơn 2.600 năm. Tài liệu nổi tiếng nhất của thư viện là một phiên bản của sử thi Gilgamesh – một trong những tác phẩm văn học sớm nhất trong lịch sử nhân loại.
Tấm bảng đất sét trong Thư viện Hoàng gia Ashurbanipa ghi chép một phần sử thi Gilgamesh bằng chữ hình nêm. Ảnh: Wikipedia.
“Vua Ashurbandipal đã cử những người ghi chép (scribe) đến mọi ngóc ngách của Đế quốc Tân Assyrian để thu thập các văn bản cổ xưa. Ông thậm chí còn thuê học giả sao chép lại những tác phẩm của người Babylon để làm phong phú thêm cho thư viện của mình”, Layard cho biết.
Năm 612 trước Công nguyên, một liên minh bao gồm người Babylon, Scythia, Medes tấn công và phá hủy thành phố Nineveh của Đế quốc Tân Assyrian. Người ta tin rằng trong quá trình cung điện của vua Ashurbandipal bị đốt cháy, ngọn lửa đã tàn phá thư viện khiến nhiều tài liệu ghi trên da động vật, gỗ, giấy cói và vật liệu sáp biến mất, đến nay chỉ còn sót lại những phiến đất sét khắc chữ hình nêm.
Trước khi khám phá Thư viện Hoàng gia Ashurbanipal, mọi thứ chúng ta biết về Đế quốc Tân Assyrian đều đến từ những câu chuyện được ghi chép trong Kinh thánh hoặc tác phẩm của các nhà sử học cổ đại. Bằng cách nghiên cứu nội dung của hàng chục nghìn tấm bảng đất sét, chúng ta có thể tìm hiểu chi tiết cuộc sống của người Assyrian thông qua chính lời kể của họ.
Kể từ năm 2002 đến nay, Bảo tàng Anh và Đại học Mosul (Iraq) thực hiện một dự án mang tên “Dự án Thư viện Ashurbanipal” nhằm mục đích đưa Thư viện Ashurbanipal “trở lại với cuộc sống”. Nhóm nghiên cứu đã ghi chép và chụp ảnh tất cả các tài liệu một cách chi tiết và đầy đủ nhất. Họ hy vọng dự án sẽ kích thích sự quan tâm, cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho việc giảng dạy và nghiên cứu các văn bản, từ đó làm tăng kiến thức của chúng ta về Cận Đông thời cổđại.
Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Một doanh nghiệp ở TX Đông Triều (Quảng Ninh) tự nguyện bỏ 1 tỷ đồng để làm đường bê tông nhưng bị tuýt còi vì bị cho rằng có dấu hiệu trục lợi và lấn chiếm hồ thủy lợi Lỗ Chính.
Nhằm đáp ứng nhu cầu đọc báo của độc giả trong thời đại kỷ nguyên công nghệ số, 10h sáng ngày 28/2, Chuyên trang điện tử Truyền thông Pháp luật Pháp luật + (Phapluatplus.vn) sẽ chính thức thay đổi giao diện mới với nhiều chuyên mục chuyên sâu, hấp dẫn.
Thanh tra Sở Y tế TP.HCM cho biết, đơn vị vừa phát hiện một hộ kinh doanh về chăm sóc da trên địa bàn Quận 7 ba lần bị xử phạt do lấn sân sang phẫu thuật thẩm mỹ, liên tục đổi địa bàn hoạt động.
Một số sai phạm lẽ ra phải bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vì một lý do nào đó, ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên lại chỉ ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả”.
Liên quan đến việc ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả” thay vì phải ra Quyết định “Xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC)” đối với ông Chang A Cháng.
Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.
36 °C
30 °C
31 °C
