Trách nhiệm của Thống đốc mới là phải xây dựng thị trường vốn phải đi trên “hai chân”: ngân hàng thương mại và thị trường chứng khoán.
Nếu nhìn trong hoạt động chung của Chính phủ và trong lĩnh vực ưu tiên phải xử lý trong nhiệm kỳ này, Ngân hàng Nhà nước (NHNN), trong đó vai trò của Thống đốc Nguyễn Văn Bình rất nổi bật. Đánh giá rất cao nỗ lực của vị tư lệnh ngành, Ủy viên Ủy ban Kinh tế, TS. Trần Du Lịch cũng đặc biệt nhấn mạnh: Thành quả lớn nhưng mới đi được nửa đoạn đường. Trách nhiệm của Thống đốc mới là phải xây dựng thị trường vốn phải đi trên “hai chân”: ngân hàng thương mại và thị trường chứng khoán.
Đặt trong khó khăn mới thấy hết thành quả
- Ông đánh giá như thế nào về những việc NHNN đã làm được trong nhiệm kỳ này?
- Để đánh giá được những kết quả trong hoạt động của NHNN nhiệm kỳ 2011 - 2016, chúng ta phải nhìn lại bối cảnh nền kinh tế Việt Nam năm 2011, nhất là trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Cụ thể, tình hình lạm phát chưa thể kiểm soát được; lãi suất cao, hệ thống ngân hàng thương mại trong tình trạng bất ổn, một số ngân hàng đứng trước nguy cơ sụp đổ ảnh hưởng đến hệ thống.
Trong tình hình như vậy, thực hiện chủ trương tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại, NHNN đã kiên trì thực hiện theo Nghị quyết 11 của Chính phủ; có sáng tạo để vừa xử lý tình trạng yếu kém của ngân hàng thương mại, vừa tránh được nguy cơ đổ vỡ. Thứ hai, trong điều kiện vừa chống lạm phát, vừa phải giảm lãi suất, tức là thực hiện hai mục tiêu mâu thuẫn. Thông thường, muốn chống lạm phát phải tăng lãi suất, nhưng NHNN lại làm được: vừa chống lạm phát vừa giảm lãi suất.
Kết quả lãi suất đã giảm từ mức bình quân 19 - 20% năm xuống còn 10 - 11% năm, khi đó đã kéo giảm lạm phát từ mức trên 18% năm 2011 xuống còn 0,6% năm 2015. Thứ ba,năm 2012 xuất hiện nợ xấu rất lớn thì đã kiên trì xử lý bằng phương pháp rất sáng tạo, không sử dụng ngân sách nhưng vẫn giảm nợ xấu để tạo một dòng thanh khoản cho hệ thống tín dụng.
Cuối cùng, tôi cho rằng điểm nổi bật trong điều hành của Thống đốc NHNN là kiên trì theo đuổi mục tiêu đã đặt ra. Và đã rất thành công trong vấn đề chống dollar hóa, vàng hóa và cho tới nay, vàng không còn là tác nhân, một phương tiện thanh toán như trước đây vàng đã “làm mưa làm gió” trên thị trường. Mặc dù hiện nay, còn nhiều vấn đề cần giải quyết tiếp nhưng những thành quả đạt được là rất quan trọng.
Mới được nửa đoạn đường
- Tuy nhiên, tính đến thời điểm này nhiều ý kiến cho rằng, nợ xấu vẫn còn nhiều và vẫn chưa có biện pháp xử lý triệt để, thưa ông?
- Đúng như vậy, trong điều kiện Việt Nam thì không thể sử dụng ngân sách và dòng tiền nào khác để xử lý nợ xấu, nên NHNN phải xử lý bằng cơ chế. Do đó, khi lập công ty mua bán nợ (VAMC), phải dùng cơ chế chứ không dùng tiền.
Vì vậy có thể nói, giai đoạn vừa rồi giải quyết vấn đề nợ xấu mới đi được nửa đoạn đường, tạo một thanh khoản tín dụng cho các ngân hàng thương mại đang vướng nợ, làm sạch bảng cân đối kế toán cho ngân hàng để giải quyết điểm tắc nghẽn về tín dụng. Còn muốn giải quyết tiếp về nợ xấu, phải có những chính sách và biện pháp tháo gỡ thị trường mua bán nợ, nhất là xử lý tài sản mà những vướng mắc hiện nay vượt khỏi tầm của ngân hàng. Đây là một vấn đề trong những năm tiếp theo phải tiếp tục xử lý.
Cùng với đó, chúng ta phải nâng cao năng lực quản trị của ngân hàng thương mại. Hiện nay, ngân hàng thương mại mới tổ chức sắp xếp lại. Còn muốn bền vững thì phải nâng cao năng lực quản trị. Có nghĩa là, với những kết quả đạt được mới chỉ đi trên nửa đoạn đường, nhưng bước đi là rất quan trọng. Phải tiếp tục con đường đó mạnh mẽ hơn trong giai đoạn tới.
- Vậy theo ông, tư lệnh ngành ngân hàng mới cần phải có những hành động như thế nào để đáp ứng được kỳ vọng của nhân dân, nhất là cộng đồng doanh nghiệp?
- Có hai vấn đề tôi cho rằng dường như NHNN vẫn đang trăn trở. Để giải quyết vấn đề ngân hàng thương mại, thị trường tiền tệ không đơn thuần của hệ thống ngân hàng thương mại mà phải giải quyết đồng bộ giữa thị trường tài chính với vấn đề ngân sách. Tôi ví dụ hiện nay, trái phiếu Chính phủ dựa chính vào ngân hàng thương mại.
Do đó, nỗ lực kéo giảm lãi suất trung hạn của ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp rất khó, bởi ngân sách đang cạnh tranh với nó. Thứ hai là thị trường vốn trung, dài hạn đáng lý phải được huy động qua thị trường chứng khoán, các công ty đầu tư, các quỹ đầu tư, các quỹ về bảo hiểm nhưng lại đặt trên vai của ngân hàng thương mại cả vốn trung hạn, ngắn hạn, dài hạn.
Vì vậy, để giúp cho ngân hàng thương mại phát triển đúng hướng phải giải quyết đồng bộ cả bài toán thị trường vốn trung - dài hạn và thị trường tiền tệ. Gọi là thị trường vốn phải đi trên “hai chân”: một chân là ngân hàng thương mại và một chân là thị trường chứng khoán thì mới bền vững.
Có thể nói, đạt được thành quả vừa rồi mới đi được nửa đoạn đường. Đoạn đường tiếp theo phải đồng bộ hơn giữa chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa, vấn đề sử dụng ngân sách và đặc biệt phát triển đồng bộ thị trường vốn trung - dài hạn và thị trường tiền tệ.
- Xin trân trọng cảm ơn ông!