Hôn nhân thực tế là một sự thật tồn tại, luôn được pháp luật hôn nhân và gia đình (HNGĐ) chú trọng giải quyết.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt thuận lợi, phù hợp, việc xác định quan hệ hôn nhân, tình trạng hôn nhân của hôn nhân thực tế vẫn còn gặp vướng mắc do pháp luật chưa dự liệu, điều chỉnh được hết những tình huống phát sinh trong thực tiễn.
Phải đáp ứng một số điều kiện
Sở dĩ phải điều chỉnh vấn đề hôn nhân thực tế là bởi có nhiều trường hợp nam nữ ở với nhau như vợ chồng, cùng nhau tạo lập tài sản, có con chung nhưng không đăng ký kết hôn hoặc không đủ điều kiện đăng ký kết hôn. Có điều, việc xác định quan hệ hôn nhân, tình trạng hôn nhân của hôn nhân thực tế hiện chỉ còn được áp dụng đối với các trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước 03/01/1987 (thời điểm có hiệu lực của Luật HNGĐ năm 1986).
Theo Luật HNGĐ 2014 - là văn bản luật mới nhất và đang được áp dụng tại thời điểm hiện hành, Điều 131 đã quy định về điều khoản chuyển tiếp. Theo đó, đối với những trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 thì tùy theo thời điểm chung sống sẽ áp dụng quy định của Luật HNGĐ năm 1959 và Luật HNGĐ năm 1986 để giải quyết. Hiện nay, việc xác định các trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 vẫn áp dụng quy định tại Nghị quyết số 35/2000/NQ-QH10 và Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP.
Điểm a khoản 3 Nghị quyết số 35/2000/QH10 quy định: “Trong trường hợp quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03 tháng 1 năm 1987, ngày Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực mà chưa đăng ký kết hôn thì được khuyến khích đăng ký kết hôn; trong trường hợp có yêu cầu ly hôn thì được Tòa án thụ lý giải quyết theo quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000”. Như vậy, đối với những trường hợp nam nữ chung sống với nhau trước ngày 03/01/1987, hiện họ chưa đăng ký kết hôn, vẫn đang chung sống với nhau thì vẫn được pháp luật công nhận là vợ chồng (hôn nhân thực tế).
Trường hợp nam, nữ chung sống như vợ chồng trước ngày 03/01/1987, hiện tại hai người không còn tiếp tục chung sống với nhau nữa, nếu người dân có yêu cầu xác nhận tình trạng hôn nhân thì cơ quan đăng ký hộ tịch căn cứ vào hướng dẫn tại điểm c mục 2 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP để xem xét quan hệ hôn nhân đó có phải là hôn nhân thực tế hay không, trên cơ sở đó xác nhận tình trạng hôn nhân cho các bên.
Theo đó, “được coi là nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng, nếu họ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật HNGĐ năm 2000 và thuộc một trong các trường hợp sau: Có tổ chức lễ cưới khi về chung sống với nhau; Việc họ về chung sống với nhau được gia đình (một bên hoặc cả hai bên) chấp nhận; Việc họ về chung sống với nhau được người khác hay tổ chức chứng kiến; Họ thực sự chung sống với nhau, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng nhau xây dựng gia đình.
Vì thế, đối với trường hợp này, để có cơ sở xác nhận tình trạng hôn nhân cho các bên, cần xác định thời điểm chung sống của 02 bên là trước ngày 03/01/1987 và thuộc một trong 04 trường hợp nêu trên, hiện chưa ly hôn hoặc không có sự kiện một bên chết/bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì UBND cấp xã có thẩm quyền xác nhận tình trạng hôn nhân cho người có yêu cầu là “hiện tại đang có vợ/chồng là bà/ông...” theo quy định tại khoản 3 Điều 25 Thông tư số 15/2015/TT-BTP.
Nhiều khó khăn trong áp dụng
Tuy nhiên, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Phạm Thanh Cao đã chỉ ra một số khó khăn trong việc xác định tình trạng hôn nhân cho các trường hợp chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987. Cụ thể, theo quy định tại khoản 3 Điều 25 Thông tư số 15/2015/TT-BTP về cách ghi Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, Sổ cấp Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân thì: “Nếu là trường hợp chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 và vẫn chung sống với nhau mà chưa đăng ký kết hôn thì ghi “Hiện tại đang có vợ/chồng là bà/ông...”.
Còn theo quy định tại điểm b khoản 4 Điều 2 Thông tư liên tịch số 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP hướng dẫn thi hành một số quy định của Luật HNGĐ 2014 về việc xác định người đang có vợ hoặc có chồng là: “Người xác lập quan hệ vợ chồng với người khác trước ngày 03/01/1987 mà chưa đăng ký kết hôn và chưa ly hôn hoặc không có sự kiện vợ/chồng của họ chết hoặc vợ/chồng của họ không bị tuyên bố là đã chết thì được xác định là người đang có vợ hoặc có chồng”.
Điều này gây khó khăn khi xác nhận tình trạng hôn nhân đối với trường hợp chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987, chưa đăng ký kết hôn hoặc không có sự kiện vợ/chồng của họ chết. Ngoài ra, thực tiễn cũng gặp khó khăn trong việc xác nhận tình trạng hôn nhân đối với trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987, hiện tại họ không còn tiếp tục chung sống nữa nhưng chưa làm thủ tục ly hôn hoặc không có sự kiện vợ/chồng của họ chết/bị tuyên bố là đã chết.
Chia sẻ với vướng mắc của địa phương, Phó Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực (Bộ Tư pháp) Trần Thị Lệ Hoa nhận thấy, khoản 1 Điều 14 Luật HNGĐ 2014 quy định: Nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng. Tuy nhiên, trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 không có quy định cụ thể tại Điều này. Bởi thế, để thuận lợi cho việc giải quyết các yêu cầu đăng ký hộ tịch đối với những trường hợp này trên thực tế, cần nghiên cứu bổ sung quy định hướng dẫn xác định các trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước 03/01/1987, đặc biệt là những trường hợp hiện tại không còn chung sống nữa.
Luật hộ tịch có hiệu lực từ 1/1/2016 có sự thay đổi lớn về thẩm quyền đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài. Thay vì phải lặn lội lên tận tỉnh, người dân chỉ cần đến huyện để đăng ký với nhiều thủ tục thuận lợi hơn.
Sở Y tế TP HCM yêu cầu Viện thẩm mỹ CCI chỉ được hoạt động sau khi được phê duyệt danh mục kỹ thuật và chỉ được quảng cáo theo nội dung được xác nhận bởi cơ quan có thẩm quyền.
Nắng nóng gay gắt trên diện rộng, hàng triệu người dân mỗi ngày “oằn mình” dưới nền nhiệt lên đến gần 40 độ C. Vậy uống gì để giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi, giải nhiệt cuộc sống trong những ngày “nóng như thiêu như đốt” này?
Ngày 22/4/2024, tại Hà Nội, Bộ Công an tổ chức Hội nghị chuyên đề Bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Thượng tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an chủ trì Hội nghị.
Ngày 22/4, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho biết, vừa nhận 13.000 liều vaccine 5 trong 1 (vaccine SII) từ Chương trình tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng triển khai tiêm cho trẻ từ tuần này.
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ tiến hành đấu thầu vàng miếng SJC với tổng khối lượng dự kiến sẽ đấu thầu là 16.800 lượng, thời gian bắt đầu từ 10 giờ sáng ngày 22/4 tới đây.
Việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng xét xử các vụ án hình sự theo yêu cầu cải cách tư pháp mà Tòa án nhân dân tối cao đã hướng dẫn, chỉ đạo.
Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa có công điện chỉ đạo sau vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng làm 7 người chết, 3 người bị thương xảy ra tại Công ty cổ phần Xi măng và Khoáng sản Yên Bái.
Theo Cổng thông tin điện tử Công an tỉnh Phú Thọ cho biết đối tượng Đinh Quang Minh (36 tuổi) xông vào tiệm vàng M.H ở phường Dữu Lâu, TP Việt Trì, dùng dùi cui điện uy hiếp, đe dọa mọi người bên trong cửa hàng để cướp tài sản.
Trước đó, ngày 15/02, Đội CSĐTTP về Ma túy Công an huyện Hậu Lộc tiến hành kiểm tra quán Karaoke Galaxy đã phát hiện, bắt quả tang đối với nhóm đối tượng
Ngày 20/4/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Sìn Hồ ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và ra Lệnh tạm giam đối với Tẩn A Dao, SN 1987, trú tại xã Phăng Sô Lin, huyện Sìn Hồ về tội Gây rối trật tự công cộng.
Lực lượng chức năng vừa bắt giữ các đối tượng để điều tra về các hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy, trộm cắp tài sản và tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có.
Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an thành phố Hà Nội đề nghị người dân cảnh giác trước những cuộc điện thoại là giả danh nhân viên ngân hàng để lừa đảo.
Lợi dụng thông thạo địa bàn, phong tục, tập quán, Vân thường xuyên móc nối với các đối tượng từ khu vực biên giới huyện Quế Phong hình thành đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy từ huyện Quế Phong đi các huyện Quỳ Hợp, Đô Lương, Tân Kỳ và các vùng phụ cận để tiêu thụ.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.