Hé lộ về dự án tuyệt mật làm tàu chiến bằng... băng của nước Anh

Vật liệu thần kỳ

Tàu sân bay hay hàng không mẫu hạm là tàu chiến phục vụ như một sân bay di động trên biển. Tàu có đường băng để máy bay cất hạ cánh. Các tàu sân bay của Mỹ sử dụng máy phóng để khởi động máy bay. Một số tàu sử dụng đường băng kiểu nhảy cầu. Máy bay hạ cánh trên tàu sân bay bằng cách sử dụng móc ở đuôi để bám vào cáp hãm đà căng trên đường băng. Bên trong tàu sân bay có nhà chứa và khu bảo dưỡng cho máy bay tương tự như căn cứ không quân trên đất liền. Hơn thế, nó còn là ngôi nhà của hàng ngàn thủy thủ trong suốt 3-4 tháng lênh đênh trên biển làm nhiệm vụ với đầy đủ lương thực, nước uống và các không gian thiết yếu khác.

Chính vì quá khổng lồ như vậy, các tàu sân bay trong Thế chiến II trở thành một bài toán nan giải cho các quốc gia đồng minh, mà cụ thể là Anh và Mỹ trong việc xoay sở cho đủ thép để chế tạo nó. Tàu sân bay là vũ khí tiến công quan trọng, nhưng một phần lớn hạm đội tàu sân bay của Mỹ bị kiềm chân ở mặt trận Thái Bình Dương với Nhật Bản, sau khi người Nhật tấn công Trân Châu cảng vào năm 1941 kéo nước Mỹ vào cuộc chiến. Nhu cầu bổ sung lực lượng ở chiến trường Đại Tây Dương khốc liệt gấp rút từng ngày, vì lực lượng không quân và hải quân của nước Đức thực sự rất mạnh.

Chưa kể, với những cuộc chạy đua vũ trang liên hồi thì việc khan hiếm thép, nhôm hay một số nguyên liệu quan trọng khác buộc các nhà khoa học Anh phải tìm ra giải pháp để có được phương tiện mới nhất mà không tiêu tốn nhiều nguyên liệu hay ngân sách. Trước tình trạng này, một nhà khoa học người Anh tên là Geoffrey Pyke đã đưa ra một ý tưởng chưa từng ai nghĩ ra: Làm một chiếc tàu sân bay bằng băng.

Theo Pyke, nếu xét theo góc độ vật lý, ưu điểm của băng là không chìm, có thể sử dụng trong 1 thời gian dài và có dễ dàng sửa chữa tại chỗ bằng cách đóng băng mới khối đá vào vị trí bị thủng. Trong khi đó, tàu chiến làm từ thép có thời gian sử dụng ngắn, dễ bị nước biển ăn mòn. Vì vậy, Pyke nghĩ về việc cắt băng ở Bắc Cực và kéo nó về phía Nam để triển khai máy bay lên đó. Ở thời điểm đó, băng được xem gần như không thể phá hủy.

Khác với những tàu sân bay bình thường khác, Habbakuk là một siêu tàu sân bay với chiều dài lên đến 600m, rộng 90m và cao 60m, tương đương với một tòa nhà 20 tầng. Con tàu có lượng giãn nước hơn 2 triệu tấn. Theo thiết kế, siêu hạm này cũng được trang bị 40 pháo nòng kép và các pháo phòng không cũng như mang được 200 máy bay chiến đấu Spitfire hoặc 100 máy bay ném bom Mosquito. Với bề mặt bằng phẳng, băng sẽ đóng vai trò là bãi đáp, khu vực ở giữa được khoét rỗng sẽ là nơi lý tưởng để ẩn nấp.

Lượng nhiên liệu dự trữ lên đến 5.000 tấn, cho phép con tàu di chuyển quãng đường 13.000 km mà không cần tiếp nhiên liệu. Thủy thủ đoàn gồm 404 sĩ quan và 3.216 thủy thủ. Với những thông số trên, siêu tàu sân bay chẳng khác nào căn cứ nổi giữa đại dương bao la. Tuy nhiên, vấn đề lớn nảy sinh ở đây là băng sẽ tan ra nhưng Geoffrey Pyke đã có biện pháp xử lý. Theo ông, một hệ thống làm mát khổng lồ bao gồm một mạng lưới các ống dẫn phức tạp sẽ bơm chất làm lạnh trong toàn bộ tàu để giữ cho băng không tan trong nước biển.

Hơn nữa, theo Báo cáo của Hiệp hội phá băng quốc tế (thành lập sau thảm họa Titanic năm 1912) cho rằng rất khó để phá vỡ các khối băng bằng ngư lôi hay bom cháy. Điều đó càng cổ vũ thêm ý tưởng kỳ lạ của ông Pyke, giúp nó chiếm được niềm tin của Thủ tướng Anh Churchill. Ngày 4/12/1942, Thủ tướng Anh Churchill đặt bút ký tài liệu đóng dấu “Tuyệt mật”, yêu cầu chế tạo nguyên mẫu. Dự án được đặt cho cái tên Habakuk.

Dự án sụp đổ

Không lâu sau đó, một mô hình tàu sân bay dài 18m, nặng 1.000 tấn được xây dựng trên hồ Patricia ở dãy núi Rocky của Canada. Một hệ thống làm lạnh một mã lực giữ cho con tàu không tan suốt cả mùa hè. Mặc dù vậy, trong khi tiến hành các cuộc thử nghiệm, một số vấn đề mới lại nảy sinh. Chất liệu băng vẫn cứng nhưng giòn và dễ vỡ.

Ngoài ra, băng còn bị biến dạng dưới sức ép và một con tàu lớn như Habakkuk sẽ bị võng xuống dưới sức nặng của chính nó. Trong khi tìm cách khắc phục, hai nhà nghiên cứu tại Học viện Bách khoa Brooklyn (New York) đã trộn bột gỗ hoặc mùn cưa, vụn giấy với nước biển để tạo thành một vật liệu mới không chỉ cứng hơn băng thông thường đến 14 lần mà còn tan chậm và có độ nổi tốt hơn.

Những thí nghiệm cho thấy vật liệu mới này chịu đựng được sức ép cao, khó vỡ, thậm chí đạn bắn không thủng. Nó có thể được chế biến như gỗ và đúc thành những hình dạng như kim loại và khi xuống nước, nó sẽ được tạo một lớp vỏ cách điện bằng bột gỗ ướt trên bề mặt để bảo vệ nội thất khỏi nóng chảy. Chất liệu kỳ diệu này được đặt tên là "Pykrete”, nhằm tôn vinh nhà khoa học Pyke.

Có một câu chuyện kể rằng vào cuối năm 1942, khi Thủ tướng Churchill đang tắm trong nhà của ông thì ngài Mountbatten trong trạng thái kích động xông vào phòng tắm của Thủ tướng và thả một khúc pykrete vào bồn nước. Nhiều phút sau đó, cả hai quan sát với vẻ thích thú khi thấy nó không tan trong nước ấm.

Một câu chuyện khác được kể lại bởi một nhân chứng có mặt trong một hội nghị ở Quebec (Canada) vào năm 1943. Theo đó, đến hội nghị này, Mountbatten mang hai khối vật liệu, một làm từ băng, một từ pykrete và đặt cả hai xuống đất. Bất ngờ, ông rút khẩu súng ra và bắn vào khối băng, nó vỡ ra thành từng mảnh. Sau đó, ông chỉa súng về phía khối pykrete và nhả đạn. Lần này đạn bật ra làm xước ống quần của Đô đốc Ernest King trước khi văng vào tường.

Có thể nói, pykrete là vật liệu thần kỳ mà Geoffrey Pyke đang cần cho sự thành công của Dự án Habakkuk. Các thiết kế và kế hoạch xây dựng tàu sân bay được tiến hành một cách khẩn trương. Mỗi tàu Habakkuk sẽ cần 300.000 tấn bột gỗ, 25.000 tấn tấm xơ ép cách điện, 35.000 tấn gỗ và 10.000 tấn thép. Phí tổn đóng tàu dự tính lên đến 700.000 bảng Anh vào thời điểm đó.

Thế nhưng khi thiết kế được triển khai, số thép và các vật liệu cần phải tăng thêm nên chi phí bị đội lên tới 2,5 triệu bảng Anh (tương đương với 100 triệu bảng hiện nay). Ngoài ra, khi di chuyển trên biển lạnh dài ngày, lớp băng bao quanh tàu sẽ dày lên khiến tốc độ di chuyển của con tàu trở nên chập chạp.

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất nằm ở chính vật liệu thô, nếu làm ra một con tàu Kabakkuk thì sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc sản xuất giấy. Thêm vào đó là sự phức tạp của việc xây dựng, cách điện và làm lạnh một cấu trúc lớn như vậy sẽ đòi hỏi thời gian và nguồn nhân lực khổng lồ.

Cuối cùng, Dự án Habakkuk bị bỏ dở và các kế hoạch thực tiễn hơn được tiến hành, như lập các phi trường ở Azores (một quần đảo thuộc Bồ Đào Nha, cách Lisboa khoảng 1.500km), tạo điều kiện thuận lợi để săn tìm tàu ngầm Đức quốc xã ở Đại Tây Dương; làm các thùng nhiên liệu lớn hơn cho máy bay Anh để tăng thời gian tuần tra trên bầu trời Đại Tây Dương; tăng số lượng tàu hộ tống trên biển...

Ngày nay, di tích duy nhất còn lại của Dự án Habakkuk nằm ở đáy hồ Patricia tại Alberta, Canada, nơi mà mô hình tàu sân bay bằng băng được thử nghiệm. Một cuộc lặn thám hiểm vị trí này vào năm 1985 đã phát hiện những tấm vách gỗ của thân tàu, một mớ ống dẫn không khí lạnh, cùng với một số lượng lớn nhựa rải đường được sử dụng làm chất cách điện và một tấm bảng kỷ niệm dự án.