"Bóng ma" Zika trên toàn thế giới

Virus Zika lây truyền qua muỗi.

Ngày 27/1, Chính phủ Colombia đã ban bố tình trạng báo động trên hầu khắp cả nước trước sự lây lan nghiêm trọng của virus Zika - loại virus lây truyền từ muỗi và gây dị tật ở thai nhi.

Đây là loại virus có liên quan tới việc hàng nghìn trẻ em sinh ra có bộ não nhỏ bất thường do mẹ nhiễm virus lúc mang thai. Thậm chí, một số quốc gia đã khuyến cáo phụ nữ không nên mang thai trong thời gian này.

Nguy cơ lây lan cao

Virus Zika lần đầu tiên được phát hiện trên loài khỉ ở rừng Zika tại Uganda vào năm 1947. Sau đó, bệnh tiếp tục được ghi nhận ở Nigeria vào năm 1954 và trở thành chủng virus lưu hành tại nhiều nước thuộc khu vực châu Phi.

Tại châu Á, trường hợp mắc bệnh đầu tiên được ghi nhận vào năm 2007 tại đảo Yap thuộc Liên bang Micronesia. Năm 2013, ổ dịch đầu tiên xuất hiện tại French Polynesia, sau đó lây lan ra các đảo trong khu vực Thái Bình Dương, bao gồm cả New Caledonia, đảo Cook, đảo Easter.

Cũng trong năm 2013, Thái Lan đã ghi nhận một số trường hợp mắc bệnh do virus Zika ở một số tỉnh, thành phố và Bộ Y tế công cộng Thái Lan cho rằng virus Zika có thể đã lưu hành tại Thái Lan.

Năm 2015, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tiếp tục ghi nhận nhiều trường hợp mắc bệnh do virus Zika tại một số quốc gia khu vực châu Mỹ, châu Phi như: Guatemala, El Salvador, Venezuela, Senegal, Honduras, Panama, Brazil,...

Đặc biệt, ngày 31/12/2015, Trung tâm Phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ thông báo đã ghi nhận trường hợp đầu tiên mắc bệnh do vi rút Zika tại quần đảo Puerto Rico.

Hiện nay chỉ có Canada và Chile là chưa có trường hợp nào nhiễm Zika. Virus Zika thuộc họ virus Flaviviridae, rất gần với các virus gây nên bệnh sốt xuất huyết.

Cũng giống như sốt xuất huyết, bệnh được lây truyền qua vật chủ trung gian là muỗi Aedes (muỗi lan truyền bệnh sốt xuất huyết). Người mắc bệnh sẽ có những triệu chứng tương tự như khi mắc sốt xuất huyết: sốt, xuất huyết nội, đau mỏi cơ khớp, viêm kết mạc, nhức đầu, phát ban…

Thời gian ủ bệnh do virus Zika là từ 3 - 12 ngày. Hầu hết các trường hợp nhiễm virus Zika có biểu hiện triệu chứng nhẹ và vừa, hoặc không có biểu hiện triệu chứng, do đó nhiều trường hợp mắc bệnh có thể không phát hiện được.

Hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều có khả năng hồi phục hoàn toàn và chưa ghi nhận trường hợp tử vong do virus Zika. Thực chất, virus này không được xếp vào dạng nguy hiểm với người trưởng thành, nhưng đối với phụ nữ đang mang thai, nó để lại dị tật lớn cho thai nhi với chứng teo não.

Trẻ em mắc phải hội chứng này não bộ sẽ không phát triển bình thường từ khi ở trong bụng mẹ. Kết quả, đứa trẻ ra đời với một cái đầu nhỏ bất thường khiến trẻ học tập và vận động khó khăn.

Cho đến nay chưa có vaccine điều trị loại virus này. Hiện virus Zika đang lây lan ngày càng nghiêm trọng tại các nước Mỹ Latinh và Caribe với 22 quốc gia có bệnh nhân lây nhiễm.

Mới đây nhất là Ecuador với 17 trường hợp nhiễm bệnh, và CH Dominican với 10 trường hợp. Trong số các quốc gia đang bị virus Zika hoành hành, Brazil bị ảnh hưởng nặng nhất.

WHO ước tính gần 3.900 người bị nghi nhiễm virus Zika tại Brazil, trong đó 49 trường hợp đã tử vong. Mỹ và Anh cũng có các công dân bị nhiễm virus sau khi đi du lịch tới khu vực này.

Trước tình hình nghiêm trọng, Tổ chức Y tế liên Mỹ (PAHO), văn phòng khu vực của WHO, đã dự báo rằng virus Zika sẽ tiếp tục lan rộng và có thể xâm nhập mọi quốc gia, lãnh thổ trong khu vực có muỗi Aedes sinh sống. PAHO khuyến cáo người dân tự bảo vệ mình bằng cách tránh để bị muỗi đốt.

PAHO còn xác nhận virus này đã được tìm thấy trong tinh dịch và có một trường hợp có thể bị lây nhiễm qua đường tình dục. Tuy nhiên, PAHO cần thêm bằng chứng để xác nhận sự lây nhiễm qua đường này.

Hiện khoảng 80% ca lây nhiễm Zika không xuất hiện triệu chứng nào. PAHO đã chọn Nicaragua làm trụ sở để nghiên cứu, tìm phương thức phòng ngừa. Hiện tại, Nicaragua là quốc gia Trung Mỹ duy nhất nằm ngoài tầm hoạt động của virus Zika.