Hà Nội 24 °C
TP Hồ Chí Minh 30 °C
Hải Phòng 25 °C
Đà Nẵng 27 °C
Yên Bái 24 °C
  • Hà Nội Hà Nội 24°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 30°C
  • Hải Phòng Hà Nội 25°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 27°C
  • Yên Bái Hà Nội 24°C

Từ 1-7, sẽ hết chuyện lạm dụng tạm giam?

Pháp luật hình sự
17/05/2016 07:06
Đức Minh
aa
Trong các điểm mới của BLTTHS 2015 (có hiệu lực từ ngày 1-7-2016), đáng chú ý là các căn cứ để tạm giam bị can, bị cáo đã được siết chặt hơn để tránh lạm dụng…


BLTTHS hiện hành quy định đối với bị can, bị cáo bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm ít nghiêm trọng mà BLHS quy định hình phạt tù trên hai năm thì cơ quan tố tụng có thể tạm giam khi có căn cứ cho rằng người đó có thể trốn hoặc cản trở việc điều tra, truy tố, xét xử hoặc có thể tiếp tục phạm tội.

Bảy trường hợp áp dụng tạm giam

Theo các chuyên gia, chính quy định nói trên đã dẫn đến tình trạng lạm dụng tạm giam. “Thực tế, có khoảng 80% vụ án cứ khởi tố là bắt tạm giam, kể cả khi đó là các cháu học sinh, sinh viên” - nguyên Phó Chánh án TAND Tối cao Trần Văn Độ cho biết.

Để khắc phục, theo TS Nguyễn Thị Thủy (Vụ trưởng Vụ Pháp chế và quản lý khoa học VKSND Tối cao, đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo BLTTHS 2015), BLTTHS 2015 đã loại bỏ các yếu tố định tính và quy định rõ các căn cứ tạm giam.

Theo đó, việc tạm giam chỉ có thể được áp dụng khi thuộc một trong bảy trường hợp sau: Thứ nhất là đã bị áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhưng vi phạm. Thứ hai là không có nơi cư trú rõ ràng hoặc không xác định được lý lịch của bị can. Thứ ba là bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã hoặc có dấu hiệu bỏ trốn.

Thứ tư là tiếp tục phạm tội hoặc có dấu hiệu tiếp tục phạm tội. Thứ năm là có hành vi mua chuộc, cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật. Thứ sáu là tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu, đồ vật của vụ án, tẩu tán tài sản liên quan đến vụ án. Thứ bảy là đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, bị hại, người tố giác tội phạm và người thân thích của những người này.

Ngoài ra, BLTTHS 2015 cũng quy định chỉ có thể tạm giam bị can, bị cáo bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử về tội phạm ít nghiêm trọng mà BLHS quy định mức phạt tù đến hai năm nếu họ tiếp tục phạm tội hoặc bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã.

Cũng theo TS Thủy, song song với việc siết chặt các căn cứ tạm giam trong BLTTHS 2015, BLHS 2015 đã dành một điều (Điều 377) quy định về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn giam, giữ người trái pháp luật với mức hình phạt từ sáu tháng tù đến 12 năm tù (hình phạt bổ sung là cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ một đến năm năm).

Điều 377 BLHS 2015 quy định năm hành vi bị coi là tội phạm, trong đó các cơ quan tố tụng rất dễ rơi vào trường hợp thứ năm là “không ra lệnh, quyết định gia hạn tạm giữ, tạm giam hoặc thay đổi, hủy bỏ biện pháp tạm giữ, tạm giam khi hết thời hạn tạm giữ, tạm giam dẫn đến người bị tạm giữ, tạm giam bị giam, giữ quá hạn”.

Tới đây, việc tạm giam bị can, bị cáo sẽ được siết chặt hơn. Ảnh minh họa: HTD
Tới đây, việc tạm giam bị can, bị cáo sẽ được siết chặt hơn. Ảnh minh họa: HTD

Tòa có thể xử tội danh nặng hơn VKS truy tố

Theo quy định hiện hành, tòa án chỉ có thể xét xử bị cáo về tội danh khác bằng hoặc nhẹ hơn tội danh mà VKS truy tố. Quá trình tổng kết thi hành BLTTHS 2003, ngành tòa án đề nghị cần phải nới rộng giới hạn xét xử vì Hiến pháp đã quy định tòa xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, bản án ra trên cơ sở kết quả xét hỏi và tranh tụng công khai tại phiên tòa. Trong khi đó, ý kiến của nhiều chuyên gia lại cho rằng nếu vượt ra ngoài giới hạn xét xử sẽ ảnh hưởng đến quyền bào chữa.

Sau nhiều tranh luận, cuối cùng BLTTHS 2015 đã bổ sung thêm quy định: Trong trường hợp cần xét xử về tội danh nặng hơn thì tòa án trả hồ sơ để VKS truy tố lại. Nếu VKS vẫn giữ nguyên quan điểm truy tố ban đầu thì tòa án được xét xử theo tội nặng hơn đó.

Về quy định này, đại diện một số tòa án băn khoăn: Liệu quy định có mâu thuẫn với Điều 280 BLTTHS 2015 (về các trường hợp điều tra bổ sung) hay không? TS Thủy khẳng định “không mâu thuẫn” bởi đây là trả hồ sơ để truy tố lại chứ không phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung.

“Vấn đề chúng tôi lo nhất là nếu trả hồ sơ để truy tố lại thì thời hạn tạm giam lấy đâu ra để tính vì chỉ có thời hạn tạm giam để trả hồ sơ để điều tra bổ sung. Trường hợp này, để không phạm luật, chắc VKS phải rất nhanh chóng nghiên cứu để chuyển hồ sơ sang tòa luôn. Việc này chúng tôi đã có phát biểu tại phiên họp chỉnh lý cuối cùng nhưng không được chấp nhận” - TS Thủy nói.

Cán bộ tố tụng bị tòa triệu tập có tư cách gì?

BLTTHS 2015 quy định tòa có quyền triệu tập điều tra viên và người khác tham gia tố tụng. “Người khác” bao gồm cả những người từng tiến hành tố tụng trong vụ án đó như kiểm sát viên, thẩm phán, hội thẩm đã xét xử sơ thẩm.

Đại diện một số tòa băn khoăn: Những người nói trên tham gia vụ án với tư cách gì, là người tiến hành tố tụng hay người tham gia tố tụng? TS Nguyễn Thị Thủy giải đáp: Không phải trường hợp nào cũng gắn vào hai chủ thể là người tiến hành tố tụng hay người tham gia tố tụng. “Đã triệu tập là họ phải tham gia theo giấy triệu tập của tòa án, ta cũng không trở ngại vấn đề lý luận nữa” - TS Thủy nói.

Phó Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Sơn bổ sung: Điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán, những người đã tiến hành tố tụng của vụ án được triệu tập đến tòa để làm rõ hơn những vấn đề của vụ án. “Bị cáo cứ bảo bị mớm cung, ép cung, dùng nhục hình, hội đồng xét xử trước đây cứ hỏi “bị cáo có gì chứng minh không?” thì nay có thể hỏi ngay điều tra viên vấn đề đó như thế nào, đúng hay không đúng để làm rõ vấn đề này ở phiên tòa. Vì vậy không xác định tư cách của họ là người tiến hành tố tụng hay người tham gia tố tụng. Trước đây có nhiều vụ án, các đồng chí rất muốn mời điều tra viên, kiểm sát viên đến phiên tòa nhưng không được vì luật không quy định thì lần này luật đã quy định rồi” - ông Sơn nói.

bài liên quan
Viện Kiểm sát đề nghị mức án tử hình đối với bị cáo Trương Mỹ Lan

Viện Kiểm sát đề nghị mức án tử hình đối với bị cáo Trương Mỹ Lan

Chiều 19/3, sau khi nêu quan điểm luận tội, đại diện VKS đề nghị mức án đối với bị cáo Trương Mỹ Lan và 85 bị cáo trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.
Khởi tố, bắt tạm giam hai đối tượng cướp giật 1 tỷ đồng tại Vĩnh Phúc

Khởi tố, bắt tạm giam hai đối tượng cướp giật 1 tỷ đồng tại Vĩnh Phúc

Lực lượng chức năng đã tiến hành khởi tố, bắt tạm giam hai đối tượng liên quan đến vụ cướp giật số tiền 1 tỷ đồng tại Vĩnh Phúc.
Quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ

Quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ

Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Đông Triều (Quảng Ninh): Bị tuýt còi vì bỏ 1 tỷ đồng làm đường lại lấn ra hồ thủy lợi

Đông Triều (Quảng Ninh): Bị tuýt còi vì bỏ 1 tỷ đồng làm đường lại lấn ra hồ thủy lợi

Một doanh nghiệp ở TX Đông Triều (Quảng Ninh) tự nguyện bỏ 1 tỷ đồng để làm đường bê tông nhưng bị tuýt còi vì bị cho rằng có dấu hiệu trục lợi và lấn chiếm hồ thủy lợi Lỗ Chính.
Mới nhất
Đọc nhiều
Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Chiều ngày 27/03/2024, Đại tá Phạm Hải Đăng – Phó Giám đốc Công an tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT đã chủ trì hội nghị Giao ban Cơ quan CSĐT Quý I năm 2024.
Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Ngày 02/04 tới đây sẽ diễn ra Lễ kick-off dự án Meyhomes Capital Phú Quốc với sự quy tụ của hơn 1000 chiến binh toàn quốc.
ĐHĐCĐ 2024 Tập đoàn GELEX diễn ra thành công thành công

ĐHĐCĐ 2024 Tập đoàn GELEX diễn ra thành công thành công

Sáng 28/3/2024, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên năm 2024 của Công ty cổ phần Tập đoàn GELEX đã diễn ra tại Hà Nội.
Tin bài khác
Hà Nội: Tạm giữ 26 đối tượng mang hung khí đánh nhau gây mất an ninh trật tự

Hà Nội: Tạm giữ 26 đối tượng mang hung khí đánh nhau gây mất an ninh trật tự

Lực lượng chức năng vừa tạm giữ hình sự 26 đối tượng mang hung khí đuổi đánh nhau, gây mất an ninh trật tự trên địa bàn quận Hà Đông (Hà Nội).
Triệt phá ổ nhóm tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy liên tỉnh

Triệt phá ổ nhóm tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy liên tỉnh

Một đường dây tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy vừa bị lực lượng chức năng Công an tỉnh Bình Thuận triệt phá, bắt giữ 5 đối tượng.
Khởi tố vụ án mua bán trái phép hóa đơn 730 tỉ đồng tại Hà Nam

Khởi tố vụ án mua bán trái phép hóa đơn 730 tỉ đồng tại Hà Nam

Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Hà Nam đã khởi tố vụ án “In, mua bán trái phép hóa đơn” và “Trốn thuế” xảy ra từ năm 2022 trên địa bàn tỉnh Hà Nam.
Xác minh làm rõ vụ việc nữ sinh lớp 7 bị người đàn ông hành hung tại Hải Dương

Xác minh làm rõ vụ việc nữ sinh lớp 7 bị người đàn ông hành hung tại Hải Dương

Một nữ sinh học lớp 7 bị một người đàn ông hành hung, tát liên tục, sự việc được quay lại và đưa lên mạng xã hội khiến nhiều người bức xúc.
Hà Nội: Khởi tố các đối tượng giấu ma túy trong hộp mỹ phẩm mang đi bán

Hà Nội: Khởi tố các đối tượng giấu ma túy trong hộp mỹ phẩm mang đi bán

Tại cơ quan Công an, Huynh và Duy khai nhận đã bán ma túy cùng nhau, các đối tượng giấu ma túy trong hộp mỹ phẩm rồi đem bán.
Cảnh sát 141 bắt giữ 17 đối tượng có dấu hiệu phạm pháp hình sự

Cảnh sát 141 bắt giữ 17 đối tượng có dấu hiệu phạm pháp hình sự

Trong tuần qua, các tổ công tác 141 đã kịp thời ngăn chặn, đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm, phát hiện 16 vụ việc có dấu hiệu vi phạm, bắt giữ 17 đối tượng.
Bắt giữ khẩn cấp hai đối tượng tàng trữ nhiều hàng nóng, thực hiện hàng loạt vụ cướp tài sản

Bắt giữ khẩn cấp hai đối tượng tàng trữ nhiều hàng nóng, thực hiện hàng loạt vụ cướp tài sản

Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Đồng Nai vừa phối hợp với Công an tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu bắt khẩn cấp 2 đối tượng gây ra hàng loạt vụ cướp tài sản.
Thanh Hoá: Bắt 2 đối tượng mua bán vũ khí quân dụng

Thanh Hoá: Bắt 2 đối tượng mua bán vũ khí quân dụng

Lực lượng chức năng vừa bắt giữ 2 đối tượng Phạm Hải Đăng và Nguyễn Đăng Tài để điều tra về hành vi mua bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép vũ khí quân dụng.
Nhập lậu bò từ Lào về Việt Nam, một đối tượng bị bắt giữ

Nhập lậu bò từ Lào về Việt Nam, một đối tượng bị bắt giữ

Nguyễn Hùng Sơn bị lực lượng chức năng bắt giữ khi đang vận chuyển 17 con bò không có giấy tờ theo quy định từ Lào sang Việt Nam qua Cửa khẩu Nậm Cắn (Kỳ Sơn - Nghệ An).
Đồng Nai: Khởi tố 1 nhóm đối tượng mua bán, vận chuyển 16kg ma tuý

Đồng Nai: Khởi tố 1 nhóm đối tượng mua bán, vận chuyển 16kg ma tuý

Ngày 22/3, Cơ quan cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Đồng Nai cho biết vừa ra quyết định khởi tố, bắt tạm giam đối với 3 đối tượng để làm rõ về hành vi vận chuyển trái phép chất ma tuý
trai nghiem nghe lam giay ban cua dong bao dao do o ha giang

Trải nghiệm nghề làm giấy Bản của đồng bào Dao đỏ ở Hà Giang

Giấy Bản là sản phẩm làm từ cây vầu non, được sử dụng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên vào dịp lễ, tết... Cây vầu non được chẻ nhỏ, ngâm trong nước vôi, sau đó ngâm tiếp với nước một thời gian, đem nghiền và trộn với dung dịch chứa nhựa của một loại cây rừng. Từ hỗn hợp nguyên liệu này, người dân sẽ tráng thành những tấm giấy Bản...
clip nhom doi tuong manh dong dung hung khi dai ca met cuop tai san trong dem

Clip nhóm đối tượng mạnh động dùng hung khí dài cả mét cướp tài sản trong đêm

Ngày 16/3, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội phối hợp Công an quận Hà Đông đã bắt giữ 4 đối tượng để điều tra về hành Cướp tài sản. Các đối tượng này chủ yếu đã bỏ học, cùng nhau chế hung khí nguy hiểm dài cả mét sau đó đi khống chế, đe doạ những người đi đường trong đêm tối và cướp tài sản. Trước đó, nhóm đối tượng này đã cướp một xe máy của anh N.Đ.C. trên đường Lĩnh Nam, Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội.
bao phap luat viet nam ky hop tac tai tro voi lien doan cau may viet nam

Báo Pháp luật Việt Nam ký hợp tác, tài trợ với Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam

Báo Pháp luật Việt Nam và Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam đã thực hiện lễ ký kết thỏa thuận hợp tác truyền thông và tài trợ đội tuyển cầu mây quốc gia Việt Nam.
tang cuong phoi hop truyen thong chinh sach phap luat giua bo tu phap va bo thong tin va truyen thong

Tăng cường phối hợp truyền thông chính sách pháp luật giữa Bộ Tư pháp và Bộ Thông tin và Truyền thông

thoi hoc sinh dang nho cua thap nien 2000 duoc tai hien qua sach tranh

Thời học sinh đáng nhớ của thập niên 2000 được tái hiện qua sách tranh

Bốn năm sau khi ra mắt 199 Mấy – Hồi Ấy Làm Gì?, hai tác giả Trang Neko và X.Lan quay trở lại với một ấn phẩm sách tranh đề tài trường học lấy nhan đề HỌC SINH CHÚNG MÌNH 2000 HỒI ẤY