Như PLVN đã phản ánh, sau hơn ba năm điều tra, nhiều lần trả hồ sơ, xét xử lại, mới đây kỳ án “phân bón rởm” tại Sóc Trăng được đưa ra xét xử lại và sau 6 ngày xét hỏi tranh luận quyết liệt giữa các bên, tòa tuyên nghị án kéo dài, dự kiến ngày 9/7 tới đây mới tuyên án.
Vụ án thu hút sự chú ý, không chỉ vì có những uẩn khúc trong quá trình điều tra truy tố, mà còn vì liên quan một lĩnh vực từ trước tới nay rất khó phân định là chất lượng phân bón – chủ đề thu hút sự chú ý của nhiều triệu nông dân.
Ba năm điều tra chưa hồi kết
Hai người bị cáo buộc “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” trong vụ án là ông Châu Hoài Phương (SN 1978, Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (QLTT), Sở Công Thương tỉnh Sóc Trăng) và ông Ung Văn Thanh (Kiểm soát viên Đội QLTT số 7).
Ngày 13/4/2016, ông Phương là Trưởng Đoàn kiểm tra liên ngành vật tư nông nghiệp trên địa bàn Sóc Trăng, ông Thanh là thành viên Đoàn, cùng các thành viên kiểm tra tại Doanh nghiệp Hồ Mỹ Nhiên (thị xã Ngã Năm) phát hiện 3 loại phân bón số lượng 198 bao do Tập đoàn Con Cò Vàng (TP HCM) sản xuất nhưng chưa cung cấp được chứng từ về hợp chuẩn nên lấy mẫu đưa đi giám định.
Kết quả 2 lần giám định tại 2 cơ quan khác nhau cho rằng các mẫu phân không đạt chất lượng. Theo cáo trạng, kết quả lần 2 là cơ sở cuối cùng để xử lý Hồ Mỹ Nhiên, nhưng ông Phương và Thanh “lợi dụng chức vụ” đưa mẫu phân bón đi kiểm nghiệm lần thứ 3 dựa vào công văn của nhà sản xuất Con Cò Vàng. Kết quả kiểm nghiệm lần 3 tại Trung tâm Khảo kiểm nghiệm phân bón vùng Nam Bộ (TP HCM) cho thấy các mẫu phân đều đạt chất lượng. Có kết quả kiểm nghiệm này, ông Phương cho tháo niêm phong, trả số phân bón lại Hồ Mỹ Nhiên.
Ông Phương cho biết do có khiếu nại của nhà sản xuất nên phải đưa đi giám định lần 3 để các bên “tâm phục khẩu phục”, tránh khiếu nại khiếu kiện, tránh gây ảnh hưởng uy tín của Chi cục QLTT. Cáo trạng lại cho rằng, hành vi cho đi kiểm nghiệm lần 3 là trái Thông tư 26 của Bộ Khoa học và Công nghệ, khiến “phân bón giả” lưu thông ra ngoài, gây thất thu ngân sách 120 triệu và thiệt hại phi vật chất cho Chi cục QLTT.
Việc giải phóng phân bón này bị phản ánh đến Sở Công Thương. Sở thành lập tổ xác minh, trong đó có ông Huỳnh Minh Trí (Phó Chánh Thanh tra Sở) là Tổ phó. Tổ xác minh cho rằng số phân bón Đoàn kiểm tra là giả, có dấu hiệu ông Phương phạm tội nên ngày 26/12/2016 chuyển hồ sơ đến Cơ quan ANĐT tỉnh.
Ngày 5/6/2017, Cơ quan ANĐT khởi tố vụ án, khởi tố bắt giam ông Phương và ông Thanh về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Ngày 29/12/2017, Cơ quan ANĐT chuyển tội danh sang “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Đến ngày 16/1/2018 và 17/1/2018, lần lượt ông Phương và ông Thanh được tại ngoại.
Ngày 22/8/2018, TAND TP Sóc Trăng đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm và tuyên trả hồ sơ điều tra bổ sung, yêu cầu làm rõ thiệt hại vật chất, phi vật chất và nếu nhà sản xuất khiếu nại thì được giải quyết ra sao?
Ngày 29/9/2018, Cơ quan ANĐT ra quyết định tạm đình chỉ vụ án để “chờ kết quả trưng cầu giám định bổ sung”. Sau đó vụ án được phục hồi.
Đến ngày 28/6/2019, TAND TP Sóc Trăng mở phiên xử sơ thẩm lần 2 và thời gian tuyên án được kéo dài đến ngày 9/7 tới.
Những “hạt sạn”
Trong phiên xử sơ thẩm lần 2 vừa qua, theo dõi diễn biến phiên tòa, có nhiều vấn đề chưa được làm rõ, cơ quan tố tụng có dấu hiệu sai phạm trong điều tra truy tố, các bị cáo có dấu hiệu bị oan sai.
Thứ nhất, thẩm quyền điều tra tội danh của hai bị cáo có thuộc Cơ quan ANĐT tỉnh Sóc Trăng hay không? Căn cứ khoản 2 Điều 17 Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự số 99/2015/QH13 thì tội danh “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” (Điều 281) không thuộc nhiệm vụ quyền hạn của Cơ quan ANĐT công an cấp tỉnh.
Điều 17 Luật này cũng quy định Cơ quan ANĐT “tiến hành điều tra vụ án hình sự về tội phạm khác liên quan đến an ninh quốc gia hoặc để đảm bảo khách quan theo sự phân công của Bộ trưởng Bộ Công an”.
Như vậy, nếu Cơ quan ANĐT muốn điều tra, xử lý tội danh này với hai bị cáo, phải có sự phân công của Bộ trưởng Bộ Công an. Giám đốc Công an tỉnh không có quyền phân công. Báo cáo số 13 của Cơ quan ANĐT Sóc Trăng cũng xác nhận điều này.
Thứ hai, vụ án có dấu hiệu sai sót về giám định tư pháp phân bón thật hay giả, quy trình kiểm nghiệm phân bón, các thiệt hại vật chất, phi vật chất. Đây là những giám định làm cơ sở ban đầu để khởi tố vụ án, khởi tố và bắt giam bị can. Thế nhưng trong vụ án này, cả bốn người thực hiện giám định đều không đúng chuyên môn; các giám định không đúng nơi, không đúng cơ quan. Ví dụ giám định thiệt hại phi vật chất phải có Giám định viên Sở Thông tin và Truyền thông, giám định thiệt hại vật chất phải có Giám định viên Sở Tài chính… nhưng những quy định này đã bị bỏ qua.
Thứ ba, để có cơ sở khởi tố, CQĐT buộc phải thực hiện giám định độc lập mẫu phân bón để kết luận là thật hay giả. Điều này đã không được thực hiện. Đến nay, hai bao phân bón được kết luận là tang vật vụ án bị VKS bác bỏ. Nói cách khác, vụ án không có vật chứng.
Thứ tư, trong vụ án này ngoài việc trái công vụ, vì động cơ cá nhân, thì vấn đề thiệt hại là một căn cứ bắt buộc phải có để buộc tội. Ban đầu, Cơ quan ANĐT và VKS đều quy kết phân bón giả; và giám định viên cho rằng thiệt hại 1,8 tỷ. Sau đó lại giảm xuống còn 1,2 tỷ. Và đến cáo trạng mới nhất, VKS cho rằng thiệt hại là “thất thu ngân sách 120 triệu”.
Khi tranh luận, VKS lại nói rằng không đề cập đến phân bón là giả hay thật vì không truy tố các bị cáo về tội: “Buôn bán, sản xuất phân bón giả”. Luật sư cho rằng quan điểm của VKS như thế là hoàn toàn trái luật. Bởi nếu không phải phân bón giả thì không gây ra thiệt hại. Mà không có thiệt hại thì không cấu thành tội phạm tội danh các bị cáo đang bị truy tố.
Thứ năm, là điều khuất tất trong các công văn Cơ quan ANĐT đề nghị giám định viên “sớm có kết luận giám định để có căn cứ báo cáo xin ý kiến liên ngành tư pháp Trung ương”. Trong hồ sơ không có văn bản xin ý kiến liên ngành tư pháp Trung ương và trả lời của các cơ quan này. Lý giải việc này, VKS nói Cơ quan ANĐT viện lý do để “đốc thúc” giám định viên chứ có xin ý kiến hay không thì VKS không được báo cáo, không được biết. Luật sư nghi ngờ văn bản xin ý kiến và trả lời của liên ngành tư pháp Trung ương bị thất lạc hoặc có dấu hiệu sai lệch hồ sơ vụ án.
Thứ sáu, vụ án có dấu hiệu “vừa đá bóng, vừa thổi còi” ở Sở Công Thương Sóc Trăng. Theo đó, Sở Công Thương là người thụ lý tố cáo đối với ông Phương, vừa là cơ quan đưa ra kết luận và là cơ quan tố cáo ông Phương đến ANĐT. Nhưng chính ông Huỳnh Minh Trí (Phó Chánh Thanh tra Sở; Tổ phó xử lý tố cáo) lại trở thành Giám định viên trong vụ án.
Thứ bảy, về thiệt hại cho người sử dụng, thời điểm giải phóng phân bón là giữa năm 2016 nhưng không có bất cứ nông dân nào khiếu nại hoặc phản ánh bị thiệt hại.
Dù còn những “hạt sạn” như trên, cáo trạng vẫn quy kết hành vi của ông Phương và ông Thanh “gây thiệt hại đến lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; gây ra dư luận phức tạp trên báo chí; làm cho nhân dân nghi ngờ chất lượng phân bón trên thị trường… làm thất thu ngân sách nhà nước và gây thiệt hại cho người tiêu dùng về tài chính vì sử dụng phân bón không đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng”.
Còn một vấn đề bao trùm, quyết định trong vụ án này mà cơ quan tố tụng Sóc Trăng đang dựa vào để cáo buộc các bị cáo. Đó là việc đưa đi kiểm nghiệm lần 3 có đúng luật hay không? Hồ sơ cho thấy, văn bản trả lời của các bộ, ngành còn “vênh” nhau, chưa thống nhất, tuy nhiên cơ quan tố tụng tỉnh đã vội khởi tố, truy tố các bị cáo.
Báo PLVN sẽ thông tin, phân tích sự “vênh” nhau này trong các số báo tiếp theo; cùng những dấu hiệu sai phạm khác trong quá trình điều tra truy tố vụ án.
Việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng xét xử các vụ án hình sự theo yêu cầu cải cách tư pháp mà Tòa án nhân dân tối cao đã hướng dẫn, chỉ đạo.
Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Một doanh nghiệp ở TX Đông Triều (Quảng Ninh) tự nguyện bỏ 1 tỷ đồng để làm đường bê tông nhưng bị tuýt còi vì bị cho rằng có dấu hiệu trục lợi và lấn chiếm hồ thủy lợi Lỗ Chính.
Thanh tra Sở Y tế TP.HCM cho biết, đơn vị vừa phát hiện một hộ kinh doanh về chăm sóc da trên địa bàn Quận 7 ba lần bị xử phạt do lấn sân sang phẫu thuật thẩm mỹ, liên tục đổi địa bàn hoạt động.
Một số sai phạm lẽ ra phải bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vì một lý do nào đó, ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên lại chỉ ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả”.
Liên quan đến việc ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả” thay vì phải ra Quyết định “Xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC)” đối với ông Chang A Cháng.
Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm yêu cầu công an các đơn vị, địa phương đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ án trọng điểm thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi chỉ đạo, vụ án dư luận xã hội quan tâm.
Ngày 25/4, thông tin từ Công an tỉnh Nghệ An cho biết, Công an huyện Nghĩa Đàn đang tạm giữ hình sự đối tượng Lê Văn Hồng (SN 1979), trú xã Tri Lễ, huyện Quế Phong về hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy.
Ngày 24/4, Công an TP.HCM cho biết, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Quận 4 vừa triệt phá nhóm đối tượng “núp bóng” dịch vụ cầm đồ, tư vấn tài chính “cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”.
Ngày 24/4, thông tin từ Công an TP.HCM cho biết, Phòng Cảnh sát hình sự Công an thành phố đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ra lệnh bắt 8 bị can về hành vi “Tổ chức đánh bạc” và 4 bị can về hành vi “Đánh bạc”. Các quyết định và lệnh bắt đã được Viện Kiểm sát nhân dân Thành phố phê chuẩn.
Ngày 23/4, thông tin từ Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết, Cơ quan CSĐT Công an huyện Hà Trung đã Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam 4 đối tượng về hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy…
Hai đối tượng Vi Hoàng Như và Trần Thị Hương Lan vừa bị Công an quận Tây Hồ ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra về tội Mua bán trái phép chất ma túy.
Theo thống kê của Ban chỉ đạo phòng, chống tội phạm của Chính phủ (Ban chỉ đạo 138/CP), trong quý I/2024, lực lượng chức năng đã phát hiện, khởi tố mới 20 vụ/40 đối tượng (tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2023) mua bán người.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.