Sửa Luật đất đai nhằm tháo gỡ vướng mắc, giải quyết bức xúc của nhân dân, kiến tạo phát triển kinh tế xã hội

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV, sáng ngày 14/11/2022, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết Luật Đất đai được một đạo luật rất quan trọng, phức tạp, giữ vai trò căn bản trong hệ thống pháp luật về đất đai, có mối quan hệ và ảnh hưởng sâu sắc đến việc thực thi các chính sách quy định trong rất nhiều luật khác.

Đây cũng là luật tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội tới tất cả các tổ chức và từ người dân. Việc sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai là nhiệm vụ trọng tâm của công tác xây dựng pháp luật trong nhiệm kỳ, dự kiến phải 3 kỳ họp để có thời gian rà soát kỹ lưỡng với tinh thần vì lợi ích quốc gia, dân tộc, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án Luật này với 228 lượt ý kiến phát biểu tại 19 tổ. Thảo luận tại tổ, về cơ bản các ý kiến đồng tình với sự cần thiết sửa đổi luật để thể chế hóa chủ trương của Đảng, hoàn thiện hành lang pháp lý nhằm khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh và bảo vệ môi trường khắc phục bất cập, hạn chế của Luật hiện hành.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị tại phiên họp này, tập trung thảo luận và các nội dung đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế; đề nghị các vị đại biểu phát biểu ngắn gọn, đi thẳng vào các vấn đề, tránh trùng lặp.

Báo cáo thường niên của Chính phủ về khiếu nại, tố cáo cho thấy khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai, việc thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội chiếm gần 70% trong tổng số khiếu nại, tố cáo. Người dân có thể chấp nhận hy sinh quyền lợi hoặc chịu thiệt quyền lợi nếu việc thu hồi đất đó cho mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế cho lợi ích của cộng đồng, lợi của Nhà nước nhưng sẽ không chấp nhận việc thu hồi đất chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân hoặc nhóm người nhưng lại áp giá đền bù thấp mang tính áp đặt hay tạo kẽ hở trục lợi lợi ích nhóm.

Đại biểu Tô Văn Tám (đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum) cho rằng sửa đổi Luật Đất đai lần này cần giải quyết được vấn đề này.

Theo đại biểu Tô Văn Tám, việc sửa đổi bổ sung Luật Đất đai cần làm rõ nội hàm của việc thu hồi đất phả cho phát triển kinh tế vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Tuy nhiên, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng thường không cố định. Do đó tiềm ẩn nhiều nguy cơ xung đột, nhiều nguy cơ lạm quyền gây bức xúc trong nhân dân.

Đại biểu đề nghị tiếp cận theo hướng: Những dự án vì mục đích quốc phòng, an ninh, những dự án phát triển kinh tế xã hội mang tính chiến lược, quy định sự phát triển một vùng, một khu vực, một tỉnh hoặc của cả nước hoặc các công trình công cộng thì thu hồi; còn các dự án phát triển kinh tế đơn thuần, thương mại theo quy hoạch mang lại lợi ích chủ yếu cho nhà đầu tư thì thương lượng với người dân để mua lại hoặc thỏa thuận cho họ góp vốn bằng quyền sử dụng đất.

Về Văn phòng đăng ký đất đai, đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang) cho biết thực tế tại cac đia phương miền núi việc đăng kí đất đai gặp nhiều khó khăn do văn phòng đăng ký đất đai cách xa khu dân cư, đi lại khó khăn. Theo quy định, 2 hoặc 3 đơn vị cấp huyện mới có một văn phòng đăng ký đất đai. Trong khi đó, biên chế được giao thì ít, công việc thì nhiều đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thực hiện nhiệm vụ tại địa phương.

Do đó, đại biểu Ma Thị Thúy đề nghị Chính phủ đánh giá, tổng kết lại và xem xét nên quy định Văn phòng đăng ký đất đai theo hướng là giao trực tiếp trực thuộc cấp huyện, để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và các địa phương hoàn thành nhiệm vụ.

Đối với quy định về bảng giá đất, đại biểu Đặng Bích Ngọc (đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình) nêu rõ trên thực tế, tình trạng tiêu cực, tham nhũng trong việc định giá đất tại một số địa phương thời gian qua một phần do những bất cập trong việc xác định bảng giá đất. Tính minh bạch, khách quan, chính xác của bảng giá đất là vấn đề rất quan trọng, góp phần định giá đất cụ thể. Do đó, đại biểu đề nghị cần có tổ chức độc lập, chuyên nghiệp trong việc xây dựng bảng giá đất đảm bảo công khai, minh bạch, tránh tiêu cực khi xây dựng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt bảng giá đất hàng năm.

Đề cập về tài chính về giá đất tại Chương 11, dự thảo Luật đã bỏ khu đất đai, khung giá đất của Chính phủ. Đại biểu cho rằng, đây là nội dung sửa đổi quan trọng, phù hợp với thực tiễn hiện nay.

Tuy nhiên, làm sao để xác định giá đất sát với giá thị trường là một bài toán rất khó. Do đó, đại biểu Huỳnh Thanh Phương cho rằng, việc xác định giá đất sát với giá thị trường là điều mà luật phải tính toán kỹ và cần quy định chặt chẽ công tác công khai thông tin, tuyên truyền về giá để hạn chế tình trạng sốt đất ảo, giúp cân bằng ổn định về giá thị trường, có chế tài xử lý nghiêm những hành vi đầu cơ, lướt sóng, tạo giá ảo về đất, gây nhiễu loạn thị trường đất đai.