Hà Nội 25 °C
TP Hồ Chí Minh 28 °C
Hải Phòng 24 °C
Đà Nẵng 26 °C
Yên Bái 22 °C
  • Hà Nội Hà Nội 25°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 28°C
  • Hải Phòng Hà Nội 24°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 26°C
  • Yên Bái Hà Nội 22°C

Luật hôn nhân có dung túng cho tục 'bắt vợ"?

Tư vấn pháp luật
10/02/2017 14:49
Hồng Minh
aa
Có ý kiến cho rằng 'bắt vợ' là hủ tục, là vi phạm pháp luật vì cưỡng ép kết hôn, nhưng cũng có ý kiến khẳng định việc làm này là hợp pháp vì pháp luật hôn nhân gia đình tôn trọng phong tục, tập quán.


Tục cướp vợ để cưỡng ép người phụ nữ làm vợ là tập quán lạc hậu về hôn nhân và gia đình bị cấm áp dụng (ảnh minh họa).
Tục cướp vợ để cưỡng ép người phụ nữ làm vợ là tập quán lạc hậu về hôn nhân và gia đình bị cấm áp dụng (ảnh minh họa).

Ngày 4/2 đoạn clip được đưa lên mạng mô tả cảnh cô gái đang đứng đón xe ở địa bàn xã Châu Lộc, huyện Quỳ Hợp, Nghệ An. Một nhóm thanh niên đã ép buộc, bắt cô gái đưa lên xe máy. Mặc cho cô gái khóc lóc và người dân chứng kiến can ngăn, nhóm thanh niên vẫn đưa cô gái đi.

Trước đó vài ngày, một clip khác quay cảnh một cô gái tên M. 16 tuổi, ở xã Xín Cái, huyện Mèo Vạc, Hà Giang đang đứng bên đường thì một nhóm thanh niên đến trò chuyện. Sau đó, nhóm thanh niên bắt cô gái lên xe để về làm vợ của một người trong nhóm. Sau một hồi chống trả M. mới thoát được.

Tôn trọng tập quán không có nghĩa là dung túng cho hủ tục, lạc hậu

Ở góc độ văn hóa, Việt Nam là một đất nước có nhiều dân tộc và mỗi dân tộc, mỗi vùng miền lại có những phong tục, tập quán khác nhau. Đã từ lâu phong tục “bắt vợ” được xem là một nét đẹp văn hóa, mang tính truyền thống trong hôn nhân của một số vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Tuy nhiên, cũng cần nhấn mạnh rằng “bắt vợ” chỉ là một nét đẹp văn hóa nếu như cả nam và nữ đều đồng thuận, thế nhưng gần đây trên cộng đồng mạng liên tiếp chia sẻ những clip, hình ảnh về một nhóm nam thanh niên tổ chức bắt một cô gái về làm vợ, còn cô gái thì khóc lóc, van xin, gây bức xúc trong dư luận.

Cũng chính vì lý do này mà trong quy định về áp dụng phong tục tập quán trong hôn nhân gia đình của Luật Hôn nhân – Gia đình năm 2000 và Luật Hôn nhân – Gia đình năm 2014 đã có sự khác nhau, dù rằng trong một quá trình xuyên suốt, pháp luật về hôn nhân gia đình luôn tôn trọng việc gìn giữ phong tục, tập quán.

Cụ thể, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 quy định: “Trong quan hệ hôn nhân gia đình, những phong tục, tập quán thể hiện bản sắc của mỗi dân tộc mà không trái với những nguyên tắc quy định tại luật thì được tôn trọng và phát huy”.

Nhưng qua tổng kết thi hành luật cho thấy những quy định này còn có tính khả thi còn thấp, vì chỉ mới thể hiện được thái độ tôn trọng của nhà nước đối với phong tục, tập quán mà chưa thực sự tạo căn cứ pháp lý rõ ràng và đầy đủ để các cơ quan có liên quan áp dụng tập quán trong giải quyết các vụ việc về hôn nhân gia đình.

Do đó, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã quy định:“Trong trường hợp pháp luật không quy định và các bên không có thỏa thuận thì tập quán tốt đẹp thể hiện bản sắc của mỗi dân tộc, không trái với nguyên tắc quy định tại Điều 2 và không vi phạm điều cấm của luật này được áp dụng”.

Phân tích hai quy định về áp dụng tập quán trong hôn nhân gia đình của hai đạo luật thì điều dễ thấy nhất là Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định theo hướng có sự hạn chế áp dụng phong tục tập quán.

Hay nói cách khác, nếu Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 quy định theo hướng khuyến khích áp dụng phong tục tập quán thì Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 hạn chế áp dụng phong tục tập quán lạc hậu, bằng cách đưa ra các điều kiện nhiều hơn trước khi áp dụng phong tục tập quán.

Đây là một điểm mới, tiến bộ hơn, vừa đảm bảo giữ gìn các nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc, vừa đảm bảo lành mạnh hóa xã hội, loại trừ những hủ tục, lạc hậu.

Tập quán hôn nhân gia đình nào bị cấm hoặc xóa bỏ?

Tuy cùng là phong tục tập quán nhưng không phải mọi phong tục tập quán đều tốt, tiến bộ, nếu không muốn nói là có một số đã trở thành hủ tục, đi ngược lại với quyền con người, quyền nhân thân. Do đó, pháp luật đã quy định cụ thể về việc áp dụng tập quán trong hôn nhân gia đình cũng như những phong tục, tập quán bị cấm áp dụng và cần phải được xóa bỏ.

Cụ thể, Nghị định 126/2014/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hôn nhân – Gia đình năm 2014 đã ban hành kèm theo Danh mục các tập quán lạc hậu về hôn nhân và gia đình cần vận động xóa bỏ hoặc cấm áp dụng. Những tập quán lạc hậu này được phân thành hai nhóm là các tập quán lạc hậu cần được xóa bỏ và các tập quán lạc hậu cấm áp dụng.

Các tập quán lạc hậu về hôn nhân và gia đình cần vận động xóa bỏ bao gồm: kết hôn trước tuổi quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình; việc đăng ký kết hôn không do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện; cưỡng ép kết hôn do xem “lá số” và do mê tín dị đoan; cản trở hôn nhân do khác dân tộc, tôn giáo; cấm kết hôn giữa những người có họ trong phạm vi từ bốn đời trở lên; nếu nhà trai không có tiền cưới và đồ sính lễ thì sau khi kết hôn, người con rể buộc phải ở rể để trả công cho bố, mẹ vợ; quan hệ gia đình theo chế độ phụ hệ hoặc mẫu hệ, không bảo đảm quyền bình đẳng giữa vợ và chồng, giữa con trai và con gái…

Các tập quán lạc hậu về hôn nhân và gia đình cấm áp dụng bao gồm: chế độ hôn nhân đa thê; kết hôn giữa những người có cùng dòng máu về trực hệ, giữa những người khác có họ trong phạm vi ba đời; tục cướp vợ để cưỡng ép người phụ nữ làm vợ; thách cưới cao mang tính chất gả bán (như đòi bạc trắng, tiền mặt, của hồi môn, trâu, bò, chiêng ché… để dẫn cưới); phong tục “nối dây”; khi người chồng chết, người vợ góa bị ép buộc kết hôn với anh trai hoặc em trai của người chồng quá cố; khi người vợ chết, người chồng góa bị ép buộc kết hôn với chị gái hoặc em gái của người vợ quá cố; bắt buộc người phụ nữ góa chồng hoặc người đàn ông góa vợ, nếu kết hôn với người khác thì phải trả lại tiền cưới cho nhà chồng cũ hoặc nhà vợ cũ; đòi lại của cải, phạt vạ khi vợ, chồng ly hôn.

Như vậy có thể thấy, theo Nghị định 126, tục cướp vợ để cưỡng ép người phụ nữ làm vợ là tập quán lạc hậu về hôn nhân và gia đình bị cấm áp dụng.

Mặt khác, Luật HN-GĐ đã quy định rõ những điều kiện để nam nữ kết hôn, những hành vi trái với quy định như cưỡng ép kết hôn sẽ bị xử lý nghiêm. Do đó, hành vi của nhóm nam thanh niên tổ chức bắt một cô gái về làm vợ, còn cô gái thì khóc lóc, van xin như sự việc đã diễn ra ở Nghệ An, Hà Giang thời gian gần đây là vi phạm pháp luật.

“Bắt vợ” có thể bị truy cứu hình sự

Theo các chuyên gia pháp lý, hành vi của nhóm thanh niên ở Hà Giang và Nghệ An có thể bị truy cứu nhiều tội danh. Luật sư Trương Xuân Tám cho biết hành vi này có thể bị xử lý hình sự với tội danh bắt giữ người trái pháp luật (Điều 123 Bộ luật Hình sự).

Người phạm tội bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Trường hợp phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt tù từ 3-10 năm. Đối với những người tham gia lôi kéo, “bắt vợ” cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm với vai trò đồng phạm.

Theo luật gia Phạm Văn Chung, những người tổ chức bắt vợ có thể cấu thành tội cưỡng ép kết hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ. Theo đó, người nào cưỡng ép người khác kết hôn trái với sự tự nguyện của họ, đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 3 năm. Nếu người bị bắt ép làm vợ dưới 16 tuổi và việc bắt ép diễn ra thành công, ngoài việc xử lý người tổ chức bắt vợ, những người tổ chức việc kết hôn cho trẻ em dưới 18 tuổi có thể bị truy cứu về tội tổ chức tảo hôn, tội tảo hôn….

bài liên quan
Quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ

Quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ

Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Đông Triều (Quảng Ninh): Bị tuýt còi vì bỏ 1 tỷ đồng làm đường lại lấn ra hồ thủy lợi

Đông Triều (Quảng Ninh): Bị tuýt còi vì bỏ 1 tỷ đồng làm đường lại lấn ra hồ thủy lợi

Một doanh nghiệp ở TX Đông Triều (Quảng Ninh) tự nguyện bỏ 1 tỷ đồng để làm đường bê tông nhưng bị tuýt còi vì bị cho rằng có dấu hiệu trục lợi và lấn chiếm hồ thủy lợi Lỗ Chính.
Chuyên trang điện tử truyền thông Pháp luật Plus chính thức thay đổi giao diện mới

Chuyên trang điện tử truyền thông Pháp luật Plus chính thức thay đổi giao diện mới

Nhằm đáp ứng nhu cầu đọc báo của độc giả trong thời đại kỷ nguyên công nghệ số, 10h sáng ngày 28/2, Chuyên trang điện tử Truyền thông Pháp luật Pháp luật + (Phapluatplus.vn) sẽ chính thức thay đổi giao diện mới với nhiều chuyên mục chuyên sâu, hấp dẫn.
Gần 100 xe ô tô ở huyện đảo Cô Tô được đăng kiểm

Gần 100 xe ô tô ở huyện đảo Cô Tô được đăng kiểm

Đã có 77 phương tiện cơ giới đường bộ, ô tô điện đủ điều kiện hồ sơ để đăng kiểm trong 2 ngày 24, 25/2 trên địa bàn huyện đảo Cô Tô.
Mới nhất
Đọc nhiều
Giá dầu giảm, giá xăng tăng mạnh

Giá dầu giảm, giá xăng tăng mạnh

Giá xăng RON95 tăng 530 đồng/lít, giá bán là 24.810 đồng/lít, giá dầu diesel được điều chỉnh giảm 320 đồng/lít, giá bán là 20.690 đồng/lít.
Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Chiều ngày 27/03/2024, Đại tá Phạm Hải Đăng – Phó Giám đốc Công an tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT đã chủ trì hội nghị Giao ban Cơ quan CSĐT Quý I năm 2024.
Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Ngày 02/04 tới đây sẽ diễn ra Lễ kick-off dự án Meyhomes Capital Phú Quốc với sự quy tụ của hơn 1000 chiến binh toàn quốc.
Tin bài khác
Hư hỏng phương tiện vi phạm giao thông bị tạm giữ, giải quyết thế nào?

Hư hỏng phương tiện vi phạm giao thông bị tạm giữ, giải quyết thế nào?

Trong quá trình bị Cảnh sát giao thông tạm giữ phương tiện, nếu xảy ra hư hỏng phương tiện tạm giữ thì người vi phạm hay cơ quan chức năng sẽ chịu trách nhiệm như thế nào?
Những trường hợp nào được áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn?

Những trường hợp nào được áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn?

Theo đó, có 3 trường hợp được áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn và không cần phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu.
Ngành Tư pháp phổ biến, quán triệt, triển khai Luật Đất đai năm 2024

Ngành Tư pháp phổ biến, quán triệt, triển khai Luật Đất đai năm 2024

Ngày 22/3, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị Phổ biến, quán triệt, triển khai Luật Đất đai năm 2024 với hình thức trực tiếp và trực tuyến tại điểm cầu 63 tỉnh, thành phố. Đồng chí Lê Thành Long, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Ban Cán sự Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp chủ trì Hội nghị. Các Thứ trưởng Bộ Tư pháp: Nguyễn Khánh Ngọc, Đặng Hoàng Oanh, Trần Tiến Dũng và Mai Lương Khôi cùng dự.
Từ 1/7, Luật Viễn thông 2023 chính thức có hiệu lực thi hành

Từ 1/7, Luật Viễn thông 2023 chính thức có hiệu lực thi hành

Luật Viễn thông 2023 quy định về hoạt động viễn thông; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động viễn thông...
Phiên họp của Thường vụ Quốc hội: Chất vấn nhiều vấn đề “nóng” trong lĩnh vực tài chính, ngoại giao

Phiên họp của Thường vụ Quốc hội: Chất vấn nhiều vấn đề “nóng” trong lĩnh vực tài chính, ngoại giao

Ngày 18/3, tại Phiên họp thứ 31, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dành 1 ngày để chất vấn và trả lời chất vấn đối với các nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực của Bộ Tài chính và Bộ Ngoại giao. Những bất cập liên quan đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm, quản lý giá các mặt hàng thiết yếu, tình trạng đưa người ra nước ngoài làm việc trái pháp luật đã được các đại biểu đề cập và được các Bộ trưởng nêu giải pháp khắc phục.
Chuyển cơ quan điều tra các vụ việc có dấu hiệu sai phạm trong kinh doanh bảo hiểm

Chuyển cơ quan điều tra các vụ việc có dấu hiệu sai phạm trong kinh doanh bảo hiểm

Pháp luật nghiêm cấm việc các cán bộ bảo hiểm tư vấn sai, tranh giành, lôi kéo, dùng các thủ đoạn để bán bảo hiểm đối với những người chưa có nhận thức cao. Bộ Tài chính đã thực hiện kiểm tra, thanh tra khi có khiếu nại những hành vi như vậy và xử phạt nghiêm minh, chuyển cho cơ quan điều tra các vụ việc có dấu hiệu sai phạm để xử lý.
Quy định mới về thủ tục thi tuyển viên chức

Quy định mới về thủ tục thi tuyển viên chức

Bộ Nội vụ đã ký Quyết định 168/QĐ-BNV về việc công bố thủ tục hành chính quy định tại Nghị định 85/2023/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 115/2020/NĐ-CP về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức.
Đề xuất Công chứng viên được chứng thực chữ ký người dịch

Đề xuất Công chứng viên được chứng thực chữ ký người dịch

Đây là điểm mới nhận được nhiều sự quan tâm tại dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi). Quy định này nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân vì có thêm lựa chọn khi có nhu cầu chứng nhận bản dịch, đồng thời góp phần giảm tải công việc cho các Phòng Tư pháp cấp huyện đang thực hiện nhiệm vụ này.
Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ Hội thảo về kết quả rà soát văn bản quy phạm pháp luật

Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ Hội thảo về kết quả rà soát văn bản quy phạm pháp luật

Ngày 15/3, tại TP Hồ Chí Minh, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ đã tổ chức Hội thảo cho ý kiến về kết quả thực hiện Nghị quyết số 110/2023/QH15, Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV về xem xét, xử lý kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật (QPPL).
Bộ Thông tin và Truyền thông tiếp tục cảnh báo cuộc gọi, tin nhắn giả danh.

Bộ Thông tin và Truyền thông tiếp tục cảnh báo cuộc gọi, tin nhắn giả danh.

Bộ Thông tin và truyền thông cảnh báo tình trạng các cuộc gọi rác, tin nhắn rác giả danh cơ quan chức năng.
trai nghiem nghe lam giay ban cua dong bao dao do o ha giang

Trải nghiệm nghề làm giấy Bản của đồng bào Dao đỏ ở Hà Giang

Giấy Bản là sản phẩm làm từ cây vầu non, được sử dụng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên vào dịp lễ, tết... Cây vầu non được chẻ nhỏ, ngâm trong nước vôi, sau đó ngâm tiếp với nước một thời gian, đem nghiền và trộn với dung dịch chứa nhựa của một loại cây rừng. Từ hỗn hợp nguyên liệu này, người dân sẽ tráng thành những tấm giấy Bản...
clip nhom doi tuong manh dong dung hung khi dai ca met cuop tai san trong dem

Clip nhóm đối tượng mạnh động dùng hung khí dài cả mét cướp tài sản trong đêm

Ngày 16/3, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội phối hợp Công an quận Hà Đông đã bắt giữ 4 đối tượng để điều tra về hành Cướp tài sản. Các đối tượng này chủ yếu đã bỏ học, cùng nhau chế hung khí nguy hiểm dài cả mét sau đó đi khống chế, đe doạ những người đi đường trong đêm tối và cướp tài sản. Trước đó, nhóm đối tượng này đã cướp một xe máy của anh N.Đ.C. trên đường Lĩnh Nam, Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội.
bao phap luat viet nam ky hop tac tai tro voi lien doan cau may viet nam

Báo Pháp luật Việt Nam ký hợp tác, tài trợ với Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam

Báo Pháp luật Việt Nam và Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam đã thực hiện lễ ký kết thỏa thuận hợp tác truyền thông và tài trợ đội tuyển cầu mây quốc gia Việt Nam.
tang cuong phoi hop truyen thong chinh sach phap luat giua bo tu phap va bo thong tin va truyen thong

Tăng cường phối hợp truyền thông chính sách pháp luật giữa Bộ Tư pháp và Bộ Thông tin và Truyền thông

thoi hoc sinh dang nho cua thap nien 2000 duoc tai hien qua sach tranh

Thời học sinh đáng nhớ của thập niên 2000 được tái hiện qua sách tranh

Bốn năm sau khi ra mắt 199 Mấy – Hồi Ấy Làm Gì?, hai tác giả Trang Neko và X.Lan quay trở lại với một ấn phẩm sách tranh đề tài trường học lấy nhan đề HỌC SINH CHÚNG MÌNH 2000 HỒI ẤY