Nguyên nhân sâu xa là do sự buông lỏng quản lý, dẫn đến hàng loạt quyết định trái pháp luật của Cienco 5 Land ngay từ khi mới ra đời.
Thương vụ Doanh nghiệp Xây dựng tư nhân số 1 Lai Châu (thường gọi là “Tập đoàn Mường Thanh” chi 1.500 tỷ đồng sở hữu 95% cổ phần Công ty Cổ phần Phát triển Địa ốc Cienco 5 (Cienco 5 Land) - chủ đầu tư dự án Khu đô thị Thanh Hà (quận Hà Đông, TP Hà Nội) đang hé lộ nhiều dấu hiệu thất thoát hàng nghìn tỷ đồng tài sản của Nhà nước.
Nguyên nhân sâu xa, theo chính đại diện Tổng công ty Xây dựng công trình Giao thông 5 (Cienco 5) là do sự buông lỏng quản lý, dẫn đến hàng loạt quyết định trái pháp luật của Cienco 5 Land ngay từ khi mới ra đời.
 |
| Một góc dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ). Ảnh: LÊ TIẾN. |
Nguy cơ mất vốn, Cienco 5 kêu cứu
Trong Công văn số 642/TCT5-HĐQT gửi Bộ Giao thông vận tải (GTVT), Phó tổng giám đốc Cienco5 Lê Quang Vinh đề nghị Bộ Giao thông vận tải yêu cầu dừng tất cả các vấn đề liên quan đến việc chuyển nhượng Dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ) và dự án hoàn vốn (Khu đô thị Thanh Hà).
Theo công văn, Cienco 5 là doanh nghiệp trực thuộc Bộ GTVT, cơ quan chủ quản vốn Nhà nước tại Cienco5. Trước khi cổ phần hóa, 100% vốn điều lệ tại tổng công ty là vốn sở hữu Nhà nước.
Tại thời điểm đó, Cienco 5 là nhà đầu tư dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ) theo hình thức BT (xây dựng - chuyển giao). Cienco 5 đã thành lập doanh nghiệp dự án là Cienco5 Land để triển khai dự án nói trên. Cienco 5 chi phối toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp dự án.
Trong quá trình cổ phần hóa, đã có sự thay đổi và một số nhà đầu tư khác tham gia tại Cienco 5 song vốn Nhà nước vẫn chi phối hoạt động của Cienco 5. Tháng 1-2016, sau khi thực hiện bán đấu giá cổ phần của Cienco 5 thuộc sở hữu của Nhà nước cho nhà đầu tư chiến lược, tỷ lệ sở hữu cổ phần của Nhà nước chiếm 40% vốn điều lệ.
“Sau khi nhà đầu tư mới vào tiếp quản phần vốn và nhận chuyển nhượng từ Nhà nước, với vai trò lãnh đạo mới, tổng công ty đã tiến hành xem xét lại toàn bộ các quyết định trước đây của tổng công ty liên quan tới dự án BT, dự án hoàn vốn và doanh nghiệp dự án tại Dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ).
Chúng tôi nhận thấy: “Việc thay đổi vốn điều lệ, chuyển nhượng vốn điều lệ tại Cienco 5 Land không phù hợp với quy định của pháp luật và định hướng ban đầu khi thành lập doanh nghiệp dự án. Tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ của Cienco 5 tại Cienco 5 Land chỉ còn 3% tổng vốn điều lệ (thay vì 49% vốn điều lệ Cienco 5 Land ở giai đoạn thành lập); không chi phối được hoạt động của doanh nghiệp dự án.
Việc thay đổi/chuyển nhượng này có dấu hiệu mất vốn Nhà nước và có dấu hiệu của việc chuyển nhượng dự án. Việc chuyển nhượng trên chưa được chấp thuận của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, vi phạm nghiêm trọng trình tự thủ tục thoái vốn Nhà nước” - ông Lê Quang Vinh khẳng định.
Tại công văn, Cienco 5 đã đề nghị Bộ GTVT chỉ đạo Cienco 5 và Cienco 5 Land rà soát lại toàn bộ tình hình triển khai thực hiện Dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ) và các dự án hoàn vốn (Khu đô thị Thanh Hà Cienco 5 A, Thanh Hà Cienco 5 B và đô thị Mỹ Hưng Cienco 5); quá trình hoạt động của Cienco 5 Land; quá trình thay đổi vốn điều lệ, chuyển nhượng vốn điều lệ tại Cienco 5 Land; dừng tất cả các vấn đề liên quan tới việc chuyển nhượng dự án, chuyển chủ đầu tư, nhà đầu tư đối với dự án BT và các dự án hoàn vốn; dừng việc thay đổi chuyển nhượng vốn điều lệ tại doanh nghiệp dự án.
Lộ trình làm thất thoát vốn Nhà nước
Năm 2008, Hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT) dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ) được ký kết giữa Sở GTVT Hà Tây với nhà đầu tư là Cienco 5, doanh nghiệp thực hiện dự án là Cienco 5 Land. Theo đó, nhà đầu tư sẽ triển khai đầu tư đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ) và được hoàn trả bằng việc nhận bàn giao khu đất để thực hiện dự án khác nhằm thu hồi vốn đầu tư và lợi nhuận hợp lý.
Để triển khai thực hiện dự án, năm 2007, Cienco 5 Land đã được thành lập theo hình thức công ty cổ phần, trong đó Cienco 5 sở hữu 49% vốn điều lệ (24,5/50 tỷ đồng). Song bất thường là từ năm 2007 đến nay, tỷ lệ này ngày càng giảm xuống.
Theo một lãnh đạo Cienco 5, việc thành lập Cienco 5 Land ngay từ đầu đã cho thấy sự bất thường, trái pháp luật bởi ý tưởng ban đầu và cũng là theo quy định tại Luật Đầu tư, Cienco 5 phải giữ tối thiểu hơn 65% tổng số cổ phần phổ thông để chi phối.
Ông Vương Viết Doãn, Chủ tịch HĐQT Cienco 5 thời điểm đó phải chịu trách nhiệm khi ký đề án này. Năm 2015, tỷ lệ này giảm xuống còn 3,3% khi Cienco 5 Land tăng vốn lên 600 tỷ đồng, khiến Cienco 5 không kiểm soát được hoạt động của Cienco 5 Land cũng như các giao dịch chuyển nhượng cổ phần, làm mất vốn Nhà nước.
Trái pháp luật
Vấn đề này, theo một cổ đông sở hữu cổ phần tại Cienco 5 là trái pháp luật bởi theo điều 5.11 trong “Hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT) dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ)” có quy định: “ Doanh nghiệp dự án (DNDA) có nghĩa vụ thực hiện đúng các điều khoản trong hợp đồng này, hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà đầu tư và phải liên đới cùng với nhà đầu tư chịu trách nhiệm trước Bên A và pháp luật về các công việc do DNDA thực hiện hợp đồng này. Trong mọi trường hợp, nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm trước Bên A và pháp luật về công việc do Bên B nói chung và DNDA nói riêng thực hiện hợp đồng này”.
Ngày 25-4-2016, Cienco 5 đã có Văn bản số 646/TCT5 - HĐQT gửi Cienco 5 Land về việc chấm dứt ủy quyền nhà đầu tư cho doanh nghiệp dự án. Cienco 5 hủy bỏ toàn bộ các nội dung ủy quyền mà HĐQT/ĐHĐCĐ Cienco 5 đã ủy quyền cho Cienco 5 Land liên quan đến dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây và các dự án khác, không thừa nhận tất cả các lần tăng vốn điều lệ, chuyển nhượng vốn điều lệ tại Cienco 5 Land.
“Cienco 5 là chủ thể duy nhất có toàn quyền quyết định các vấn đề liên quan đến dự án BT và các dự án khác. Tất cả các vấn đề liên quan đến việc triển khai dự án BT và dự án hoàn vốn phải được sự chấp thuận của Cienco 5. Bất kỳ giao dịch nào được thực hiện không thông qua Cienco 5 đều được xem là vô hiệu” - nội dung văn bản của Cienco 5 nhấn mạnh.
Theo luật sư Nguyễn Hồng Bách (TP Hà Nội), những việc làm trên đã vi phạm Nghị định số 108/2009/NĐ-CP của Chính phủ nêu rõ: “Việc chuyển nhượng (dự án) phải được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp thuận...” (Điều 18); “việc sửa đổi, bổ sung hợp đồng dự án phải được cơ quan cấp giấy chứng nhận đầu tư chấp thuận” (Điều 19).
Mặt khác, theo quy định tại Điều 48, Luật Đầu tư, trong trường hợp Cienco 5 Land không tuân thủ các chỉ đạo trên, Cienco 5 có quyền chấm dứt hoạt động Cienco 5 Land tại dự án BT và dự án hoàn vốn.
“Với những sai phạm ngay từ khi thành lập, Ban lãnh đạo Cienco 5 qua các thời kỳ đã buông lỏng quản lý, tạo ra một mô hình sở hữu “kỳ quặc” chưa từng có tiền lệ khi công ty mẹ lại chỉ sở hữu 3% cổ phần. Việc điều chỉnh vốn điều lệ và chuyển nhượng dự án cho tư nhân càng nối tiếp chuỗi sai lầm khiến Nhà nước thất thoát hàng nghìn tỷ đồng.
Đây là vấn đề rất nghiêm trọng mà Bộ GTVT với vai trò là cơ quan chủ quản vốn Nhà nước phải xử lý, dừng ngay các sai phạm” - một cổ đông sở hữu cổ phần tại Cienco 5 cho biết.
Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, một lãnh đạo Bộ GTVT cho biết sự việc đang được các cơ quan chức năng của Bộ rà soát, kiểm tra, xử lý theo đúng qui định của pháp luật.
