Siêu nhận thức (hay metacognition) – cụm từ cũ người mới ta trong giáo dục – là kĩ năng đặc biệt giúp học sinh đi từ câu khẳng định “Con không làm được” đến câu hỏi “Làm sao để con làm được điều đó?”.
Vậy làm sao để phát triển kĩ năng siêu nhận thức cho trẻ?
Khi gặp phải vấn đề khó khăn như làm một bài Toán khó hay viết một bài văn mới mà không có mẫu hoặc một tình huống ứng xử trong cuộc sống, nhiều trẻ sẽ đáp lại bằng một câu nói “Con không làm được.”.
Trẻ thiếu đi thói quen chủ động tư duy và lao vào giải quyết vấn đề. Thay vào đó, từ bỏ và không hợp tác là cách trẻ chọn. Điều này thường xảy ra khi trẻ được tiếp nhận cách thức giáo dục chỉ chú trọng vào kết quả của vấn đề mà không phải là quá trình tư duy để giải quyết vấn đề.
Đây sẽ là “hòn đá” ngáng chân trên con đường trẻ đi đến thành công trong tương lai. Bởi lẽ, có đôi khi kết quả cuối cùng không quan trọng bằng những điều trẻ gặt hái được trên con đường đạt được kết quả ấy.
Và thậm chí có những thành công khác còn tốt đẹp đang nằm ở một ngã rẽ nào đó, nhưng nếu như trẻ còn chưa bước lên con đường thì sẽ không bao giờ có khả năng đạt được.
Trong cuốn Play and Development: A Symposium (Vui chơi và Phát triển: Thảo luận khoa học), Jean Piaget – nhà tâm lý học và triết học người Thụy Sĩ có viết: “Trẻ nhỏ nên được tự mình thử nghiệm và tự mình nghiên cứu.
Giáo viên có thể hướng dẫn bằng cách cung cấp những tư liệu phù hợp, nhưng mục tiêu cuối cùng phải là để cho học sinh hiểu được 1 điều gì đó. Trẻ phải tự mình hình thành nên nó, phải tự mình tạo ra nó.
Mỗi khi chúng ta dạy cho trẻ 1 điều, chúng ta lấy đi của trẻ cơ hội để tự mình tạo nên điều gì đó. Ngược lại, nếu để cho trẻ có cơ hội tự nghiên cứu, những điều khám phá ra trong quá trình đó sẽ đi theo trẻ, khắc sâu trong tâm trí cho đến suốt cuộc đời.”.
Nhiều chuyên gia giáo dục trên thế giới đồng ý rằng Siêu nhận thức là 1 kỹ năng cần thiết đối với mỗi cá nhân và cần phát triển sớm ngay từ khi còn nhỏ.
Theo định nghĩa, siêu nhận thức là kĩ năng mà một người hiểu biết về kiến thức và năng lực tư duy của chính mình; đồng thời chủ động theo dõi và đánh giá quá trình nhận thức của bản thân; cũng như nỗ lực điều chỉnh quá trình nhận thức khi cần thiết để giải quyết được vấn đề.
Ngay từ đầu, trẻ có thể không tự làm được điều này mà cần sự hỗ trợ của các giáo viên thông qua việc gợi ý hay đặt câu hỏi. Và phương pháp cổ điển và dễ dàng áp dụng nhất chính là phương pháp gợi hỏi hay còn gọi là Maieutic.
Ví dụ, khi yêu cầu trẻ giải quyết 1 đề bài là tính các góc của 1 hình đa giác đều có 2019 cạnh. Phản ứng của trẻ sẽ là “Con không làm được” khi nghe thấy con số 2019 khổng lồ kia.
Nhưng giáo viên có thể đi từ kiến thức mà trẻ biết đó là “Con còn nhớ tam giác đều có các góc bằng bao nhiêu không?”, “Vậy điểm chung giữa chúng là gì?” để định hướng trẻ lập ra một công thức.
Và khi đã có kết quả rồi, giáo viên có thể hỏi tiếp “Liệu có còn cách nào khác để giải bài toán này không?” hay “Còn cách giải thích nào khác hiệu quả hơn không?”.
Hiện ở Việt Nam còn ít chương trình giáo dục làm được điều này bởi yêu cầu cấp thiết của nhiều phụ huynh là nhìn thấy thành quả nhanh chóng như con thuộc công thức, giải bài nhanh, tính toán giỏi.
Nhưng những kĩ năng bề ngoài này sẽ sớm trở nên lạc hậu và không thể là “ưu thế” của trẻ trong tương lai 4.0, nơi siêu máy tính và trí tuệ nhân tạo trở nên phổ biến.
Chỉ có siêu nhận thức hay năng lực tư duy sáng tạo mới có thể thành yếu tố tiên quyết giúp trẻ thành công và vượt qua mọi thách thức trong tương lai mà ngay bây giờ chúng ta còn chưa thể tưởng tượng ra được.
Ghi nhận tại một Hệ thống trung tâm giáo dục theo bản quyền Hàn Quốc uy tín tại Việt Nam hiện nay, hệ thống này đã rất thành công trong việc phát triển tư duy sáng tạo cũng như khả năng siêu nhận thức cho trẻ thông qua môn Toán lấy phương pháp Maieutic làm kim chỉ nam.
Hệ thống áp dụng chương trình giáo dục đã có lịch sử hơn20 năm và thành công lại nhiều quốc gia tiên tiến trên thế giới.
Thông qua các câu chuyện, hoạt động xoay quanh kiến thức và kĩ năng toán học một cách vui vẻ, chương trình hướng đến đích cuối cùng là phát triển trọn vẹn 4 bậc tư duy từ Tư duy cơ bản, Tư duy logic, Tư duy toán học tới Tư duy sáng tạo & Giải quyết vấn đề cho trẻ mầm non và tiểu học.
Ngoài ra, công nghệ hiện đại cùng hệ thống học cụ trực quan, sinh động được thiết kế chuyên biệt tại hệ thống trung tâm cũng giúp tối ưu hiệu quả thu nhận kiến thức và luôn mang lại niềm vui học tập cho trẻ.
Trên hết, việc lựa chọn được phương pháp đúng, trung tâm uy tín và có cách tiếp cận tiên tiến trong phát triển tư duy là điều hết sức khẩn thiết.
Các phụ huynh cần thận trọng cân nhắc lựa chọn một phương pháp giáo dục cho con trong độ tuổi mầm non và tiểu học.
Thực sự phát triển được năng lực tư duy cho con phải là một yếu tố quan trọng cần cân nhắc để đưa ra lựa chọn hợp lý và đúng đắn.
Theo điều tra, từ năm 2019 - 2020, Phòng Giáo dục và đào tạo các huyện Nam Giang, Tây Giang, Bắc Trà My được giao làm chủ đầu tư các gói thầu mua sắm trang thiết bị giáo dục.
Sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 29 của Ban cán sự Đảng Bộ GD&ĐT chỉ ra những tồn tại, hạn chế cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị để sớm khắc phục.
Giáo lý nhà Phật nhằm giải thoát con người khỏi bể khổ cuộc đời. Nhưng đừng vội hiểu như vậy có nghĩa là tu hành xuất thế lánh đời, mà ngược lại, giống như nhiều tôn giáo lớn khác, trong bản thân giáo lý và hoạt động của Phật giáo luôn mang ý thức về cộng đồng với một tinh thần trách nhiệm xã hội cao cả, hành động vì lợi ích của người khác và lợi ích chung cho tất cả mọi người.
Chiều qua (02/4), Hội đồng quản lý (HĐQL) BHXH đã tổ chức kỳ họp quý I năm 2024 với sự chủ trì của Chủ tịch HĐQL BHXH, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc.
Ngày 19/4, Sở Y tế TP.HCM cho biết vừa phát hiện, xử lý một cơ sở thay đổi tên doanh nghiệp, giấy phép đăng ký kinh doanh nhằm “né tránh” việc chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
Ngày 16/4, đoàn làm việc do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng làm trưởng đoàn đã đi kiểm tra hiện trường nút giao Quốc lộ 46B và hầm Thần Vũ. Sau khi kiểm tra, đoàn công tác đã làm việc với các nhà thầu và đơn vị liên quan để tìm giải pháp
Đại tá Trần Liên, nguyên Phó tư lệnh Binh chủng Ra-đa, năm nay đã bước sang tuổi 97 nhưng vẫn nhớ như in về hành trình kéo pháo bằng sức người trong Chiến dịch Điện Biên Phủ cách đây 70 năm.
Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Sơn Động đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thi hành Lệnh bắt bị can đối với ông Nguyễn Văn Quang và bà Vi Thị Thắm.
Bác sĩ (BS) Đỗ Doãn Bách - Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội luôn tâm niệm, phải học cách yêu thương con người trước khi trở thành một BS, khi đó sẽ có vô vàn cách thức để cứu chữa người bệnh.
Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, ngôi nhà chung ngành Y chứa biết bao trái tim, khối óc nhân ái, tài năng, luôn tràn đầy nhiệt huyết, tận tâm vì nghề, cùng nhau hướng tới mục tiêu nâng cao sức khỏe người dân cả về thể chất và tinh thần; Viết tiếp những kỳ tích của nền y học nước nhà.
Hơn 1.000 bạn trẻ TP Hồ Chí Minh tham gia các hoạt động ra quân Tháng Thanh niên 2024 chủ đề "Thanh niên xung kích tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng".
Tối nay (26/2), tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) sẽ diễn ra chương trình tôn vinh Thầy thuốc Việt Nam và trao giải cuộc thi viết "Sự hy sinh thầm lặng" lần VI.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.