Hà Nội 25 °C
TP Hồ Chí Minh 28 °C
Hải Phòng 24 °C
Đà Nẵng 26 °C
Yên Bái 22 °C
  • Hà Nội Hà Nội 25°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 28°C
  • Hải Phòng Hà Nội 24°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 26°C
  • Yên Bái Hà Nội 22°C

Chuyện cầu may trước khi thi của các sĩ tử xưa

Sức khỏe - đời sống
19/07/2020 08:44
Vũ Lành
aa
Hàng năm, để mong thi cử đỗ đạt, các sĩ tử và gia đình cùng nhau tìm đến những nơi thờ phụng Thánh Nho dâng hương, thành tâm vái lạy.


Anh246.

Các sĩ tử xưa đi thi cầu may tại Văn Miếu

Dù là xưa hay nay thì câu chuyện tâm linh, cầu may của các sĩ tử trước các kỳ thi quan trọng vẫn luôn tồn tại. Đó là một nét tín ngưỡng, văn hóa của nước ta, đã có từ rất lâu đời. Tuy nhiên, phong tục cầu may của các sĩ tử thời xưa trước các kỳ thi lớn đã có nhiều thay đổi so với thời nay.

Từ lòng tôn thờ các bậc Thánh Nho…

Từ xa xưa, những đền, miếu thờ phụng các bậc Thánh Nho như Khổng Tử, Chu Văn An, cùng các bậc tiền hiền Nho khác ở nước ta luôn là địa chỉ để các sĩ tử tìm đến thắp hương, dâng lễ bày tỏ lòng ngưỡng mộ.

Ngay từ thời nhà Lý, Văn Miếu ở kinh thành Thăng Long, nơi mà Đại Việt sử ký toàn thư ghi chép lại rằng: “Mùa thu tháng 8, dựng Văn Miếu, đắp tượng, Khổng Tử, Chu Công và Tứ phối, vẽ tượng Thất thập nhị hiền, bốn mùa cúng tế. Hoàng thái tử đến đây học”. Bởi sự linh thiêng, trang trọng mang tầm vóc quốc gia mà nhiều sĩ tử tìm đến đây để cầu xin vận may.

Giống như ngày nay, trước mỗi kỳ thi, các sĩ tử và phụ huynh xưa đều tìm đến đứng chật kín trước ban thờ đức Khổng Tử, Chu Văn An... để làm lễ, khấn vái, tỏ lòng thành kính, gửi gắm ước nguyện đăng khoa. Không chỉ đón lượng lớn phụ huynh và thí sinh nơi Kinh kỳ mà có cả những sĩ tử từ khắp các quận, huyện, xã lân cận vượt cả trăm cây số về đây cầu may.

Sau khi làm lễ tại ban thờ của Khổng Tử cùng các vị Thánh hiền, sĩ tử sẽ ra chiêm bái hàng bia Tiến sĩ nơi Văn Miếu. Không giống như ngày nay, các sĩ tử xưa không có các hành động như sờ đầu rùa, mình hạc, sờ bia Tiến sĩ để cầu mong công thành danh toại.

Các bia tiến sĩ có ghi đầy đủ thông tin về khoa thi, triều vua và triết lý về nền giáo dục đào tạo. Theo tài liệu của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, giá trị và nét độc đáo của 82 bia đá các khoa thi tiến sĩ triều Lê - Mạc (1442-1779) tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) là những bài văn khắc trên bia. Trên thế giới có rất nhiều nước dựng bia, nhưng duy nhất bia Tiến sĩ Văn Miếu có bài ký ghi lịch sử các khoa thi và triết lý của triều đại về nền giáo dục và đào tạo, sử dụng nhân tài.

Điển hình như Đông các Đại học sĩ Thân Nhân Trung thảo bài văn cho các bia đầu tiên, trong bài ký viết trên bia tiến sĩ đầu tiên, nói về khoa thi năm 1442 có đoạn viết: “…Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần thiết…”.

Các sĩ tử xưa tìm tới hàng bia Tiến sĩ, đọc kỹ những dòng chữ trong nội dung văn bia với các lời nhắc nhở, khuyến khích, động viên. Họ chỉ đọc các tấm bia để cảm nhận, suy ngẫm ý nghĩa, thông điệp tinh thần mà người xưa gửi gắm, lấy đó làm động lực vươn lên noi theo gương các bậc tiền bối.

“Bia đá nguy nga, trường Giám sừng sững bảng đề, chính để nêu gương cho sĩ tử, làm trụ đá vững chắc cho nền danh giáo”, đoạn viết từ tấm bia Tiến sĩ khoa Giáp Thìn (1604) đã nêu bật được ý nghĩa lớn lao đó.

… Đến tín ngưỡng cầu mộng

Ở kinh thành Thăng Long, ngoài Văn Miếu - Quốc Tử Giám, đền Ngọc Sơn cũng là một điểm đến được nhiều sĩ tử xưa tới chiêm bái. Đền Ngọc Sơn là nơi thờ phụng thần Văn Xương Đế Quân là ngôi sao chủ việc văn chương khoa cử.

Từ thời xa xưa, người Trung Quốc cho rằng đây là vì sao tinh tú nắm giữ công danh và văn vận của thế nhân. Do đó, người ta tin rằng, sĩ tử có sao Văn Xương chiếu mệnh sẽ trở nên thông minh, hoạt bát, có học thức và có năng khiếu sắc bén về vấn đề văn chương mỹ thuật, âm nhạc cũng như các lĩnh vực khác.

Dân gian Việt Nam thì tin rằng nếu ai được ông cầm bút chấm tên thì học hành sẽ công thành danh toại, đỗ đại cao. Chính bởi quan niệm này mà sau đến đời nhà Nguyễn, đại quan và cũng là nhà tri thức nức tiếng đất Thăng Long, Nguyễn Văn Siêu đã cho dựng “đài nghiên, tháp bút” trước cổng đền Ngọc Sơn làm phong phú hơn quan niệm dân gian nhuốm màu huyền bí này.

Quang cảnh Trường thi Nam Định khoa thi năm Nhâm Tý (1912) với chòi canh và lều chõng của thí sinh

Bên cạnh đó, ngay trước cổng vào đền Ngọc Sơn, có hai bức tường một bên là bảng Long (rồng), một bên là bảng Hổ, tượng trưng cho hai bảng cao quý nêu tên những người thi đỗ, khiến cho các sĩ tử đi qua càng gắng công học hành. Hai bên có hai câu đối: “Bát đảo, mặc ngân hồ thủy mãn/ Kình thiên, bút thế thạch phong cao”. Nghĩa là: “Tràn quanh đảo ngấn mực đầy hồ/ Chạm bầu trời, thế bút ngất núi”.

Không chỉ tới đền, miếu để gửi gắm ước vọng đỗ đạt, các sĩ tử thời xưa trước khi thi thường đến những nơi kể trên để cầu mộng. Cầu mộng được hiểu là việc một người trước khi ngủ muốn mơ thấy một giấc mơ để biết trước về điều gì đó mà họ đang dự định thực hiện. Việc cầu mộng được chia làm hai trường hợp, một là sĩ tử muốn gặp được giấc mộng lành gọi là “kỳ” (Kỳ mộng), còn không muốn thấy điềm ác, điềm gở thì gọi là “nhượng” (Nhượng mộng).

Các sĩ tử xưa cầu mộng bằng cách tới đền, miếu được cho là linh thiêng trong vùng lễ bái trước khi đi ngủ và luôn suy nghĩ, liên tưởng, chú tâm cầu khấn thần thánh báo cho mình gặp được mộng lành, tránh gặp mộng dữ.

Việc cầu mộng không chỉ là một tín ngưỡng dân gian đơn thuần mà chúng đã xuất hiện trong các giai thoại về những vị Tiến sĩ Nho học đất Việt khi xưa. Điển hình như việc Nguyễn Khắc Tuy (đỗ Tiến sĩ khoa Qúy Mùi - 1553) cầu mộng ở chùa Yên Tử (nay thuộc Quảng Ninh); Nguyễn Minh Triết (đỗ Thám hoa khoa Tân Mùi - 1631) cầu mộng ở chùa Hương Hải (nay thuộc huyện Chí Linh, Hải Dương); Nguyễn Duy Thì (đỗ Tiến sĩ khoa Mậu Tuất - 1598) cầu mộng ở am Xuân Lôi (nay thuộc Yên Phong, Vĩnh Phúc)... Tại thành Thăng Long, nhiều sĩ tử cùng nhau tới đền Trấn Vũ để ngủ, mong gặp mộng lành.

… Và thực đơn dưỡng thể của các sĩ tử

Để các sĩ tử đạt được kết quả cao nhất trong các kỳ thi, người xưa không chỉ quan tâm, ngồi chờ các bậc thánh thần soi xét mà ngay bản thân họ đã có ý thức về việc trau dồi kiến thức, chăm sóc sức khỏe bản thân thật tốt.

Theo quan niệm dân gian, một số đồ ăn bổ dưỡng, giữ được thể trạng, tinh thần tốt và mang nhiều yếu tố tâm linh cầu may sẽ là thức ăn làm từ đỗ, đậu, ngô, hạt sen. Các loại hoa quả như táo, quýt… tốt cho thể trạng cũng được ưu tiên lựa chọn.

Văn Miếu là nơi sĩ tử xưa tìm tới để cầu may trước các cuộc thi quan trọng

Đặc biệt, món cá chép thường được nhiều gia đình sĩ tử có điều kiện lựa chọn bởi họ tin tưởng rằng cá chép sẽ có thể vượt vũ môn hóa rồng, biểu tượng cho sự thành đạt. Đồng thời, các sĩ tử xưa cũng được cho ăn những món vận dụng theo thuyết âm dương ngũ hành, theo mệnh của từng người mà sẽ được ăn các món phù hợp để thông minh, sáng suốt như đậu phụ, đầu cá, cháo tim gan lợn, thịt chó, rong biển, uống nước đậu, mật ong…

Theo mô hình học tập và thi cử của phương Bắc khi xưa thì việc các sĩ tử được cho ăn các món ăn cầu kỳ, riêng biệt để đạt được kết quả cao trong kỳ thi không phải là điều hiếm gặp. Một trong những món ăn nổi tiếng vào đời Đường (618 – 907), Trung Quốc thường được các sĩ tử sử dụng là “viên xương bổ ích trí”.

Món ăn này gồm các vị: xương bồ, viễn chí, ngưu tất, cát cánh, nhân sâm, bách phục linh, chế phụ tử, nhục quế. Người ta đem các vị đó tán nhỏ, trộn với mật ong rồi vo thành viên tròn, ngày uống 2 lần có tác dụng ôn thận, tráng dương, khai tâm, tăng trí nhớ giúp học và làm bài thi rất tốt.

Ngoài ra, các sĩ tử xưa còn ăn nhiều một món gọi là hồ đào. Đây là món ăn vị thuốc có tác dụng ích trí, cường trí giúp minh mẫn, sáng suốt, khi học và thi không thấy mệt mỏi mà tinh thần minh mẫn, tỉnh táo.

Sử ký của Việt Nam không ghi lại cụ thể, chi tiết việc các sĩ tử ăn uống như thế nào trước mỗi kỳ thi. Tuy nhiên, dưới các triều đại phong kiến mô hình học tập, thi cử của nước ta chịu nhiều ảnh hưởng từ phương Bắc thì việc lựa chọn các món ăn tốt cho sức khỏe giống như họ cũng không có gì lấy làm lạ.

Bên cạnh đó, các sĩ tử khi đi thi để tạo tâm lý tự tin, an tâm, họ đều tùy điều kiện khác nhau để mang theo bên mình những vật dụng có ý nghĩa may mắn như bùa chú, bùa hộ mệnh hoặc các đồ vật, áo mũ có màu sắc hợp với bản mệnh của người đó.

Đặc biệt, người ta mang những vật biểu tượng cho sự thông minh, học hành thi cử hanh thông như: Bút Văn Xương, thẻ khắc hình vịt bơi dưới lá sen, ngọc hình con ve sầu hoặc thêu hình ve vào áo mũ…

bài liên quan
UBND TP.HCM tổ chức kỳ thi nâng ngạch công chức

UBND TP.HCM tổ chức kỳ thi nâng ngạch công chức

Dự kiến trong tháng 6/2024, UBND TP.HCM sẽ tổ chức thi nâng ngạch công chức để đánh giá, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, công chức có đủ điều kiện, tiêu chuẩn thực hiện nhiệm vụ phù hợp với trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
5 học sinh bị nước cuốn trôi tại Đồng Nai, Bình Phước

5 học sinh bị nước cuốn trôi tại Đồng Nai, Bình Phước

Đến 13 giờ ngày 18/3, lực lượng cứu nạn, cứu hộ, Công an tỉnh Bình Phước đã tìm thấy thi thể nạn nhân cuối cùng bị nước trôi mất tích.
Hà Nam: Xây dựng văn hóa giao thông cho lứa tuổi học sinh

Hà Nam: Xây dựng văn hóa giao thông cho lứa tuổi học sinh

Ngày 15/3, Công an tỉnh Hà Nam cho biết đã mở đợt cao điểm, phối hợp với các nhà trường, cơ sở giáo dục ra quân tuyên truyền, xử lý nghiêm các trường hợp học sinh vi phạm trật tự an toàn giao thông (TTATGT).
TP.HCM: Gần 5.000 học sinh thi chọn học sinh giỏi lớp 12

TP.HCM: Gần 5.000 học sinh thi chọn học sinh giỏi lớp 12

Sáng 5/3, gần 5.000 học sinh lớp 12 tại TP.HCM bước vào kỳ thi chọn học sinh giỏi lớp 12 cấp thành phố năm học 2023-2024.
Vụ chó dại tấn công tại Quảng Ninh: Tập trung cao độ cho công tác phòng, chống dịch

Vụ chó dại tấn công tại Quảng Ninh: Tập trung cao độ cho công tác phòng, chống dịch

Trước sự việc chó dại tấn công nhiều người, lãnh đạo UBND huyện Đầm Hà (Quảng Ninh) yêu cầu các xã, thị trấn phải tập trung cao độ cho công tác phòng chống dịch
Quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ

Quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ

Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Mới nhất
Đọc nhiều
Giá dầu giảm, giá xăng tăng mạnh

Giá dầu giảm, giá xăng tăng mạnh

Giá xăng RON95 tăng 530 đồng/lít, giá bán là 24.810 đồng/lít, giá dầu diesel được điều chỉnh giảm 320 đồng/lít, giá bán là 20.690 đồng/lít.
Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Chiều ngày 27/03/2024, Đại tá Phạm Hải Đăng – Phó Giám đốc Công an tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT đã chủ trì hội nghị Giao ban Cơ quan CSĐT Quý I năm 2024.
Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Ngày 02/04 tới đây sẽ diễn ra Lễ kick-off dự án Meyhomes Capital Phú Quốc với sự quy tụ của hơn 1000 chiến binh toàn quốc.
Tin bài khác
Bức thư của Bác Hồ căn dặn 3 điều gửi tới Hội nghị cán bộ ngành Y tế tháng 2/1955

Bức thư của Bác Hồ căn dặn 3 điều gửi tới Hội nghị cán bộ ngành Y tế tháng 2/1955

Ngày 27/2/1955, nhân dịp tổ chức Hội nghị cán bộ Y tế, Bác Hồ đã gửi thư cho Hội nghị căn dặn ba điều.
Lễ hội Nguyên tiêu và Đêm thơ Việt Nam 2024: Vần xưa vang bóng – Điệu mới giao hòa

Lễ hội Nguyên tiêu và Đêm thơ Việt Nam 2024: Vần xưa vang bóng – Điệu mới giao hòa

Với người yêu thơ, đêm thơ Nguyên tiêu là một sự kiện quan trọng, một ngày lễ ý nghĩa, không thể thiếu mỗi dịp xuân về.
“Yêu thương con người trước khi trở thành bác sĩ”

“Yêu thương con người trước khi trở thành bác sĩ”

Bác sĩ (BS) Đỗ Doãn Bách - Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội luôn tâm niệm, phải học cách yêu thương con người trước khi trở thành một BS, khi đó sẽ có vô vàn cách thức để cứu chữa người bệnh.
Nắng nóng ở TP Hồ Chí Minh ngày càng gay gắt

Nắng nóng ở TP Hồ Chí Minh ngày càng gay gắt

Sau vài ngày dịu bớt, nắng nóng tại TP Hồ Chí Minh và Nam Bộ đã quay trở lại với cường độ gay gắt và có xu hướng tăng cường độ.
"Ngôi nhà chung ngành Y chứa biết bao trái tim, khối óc nhân ái"

"Ngôi nhà chung ngành Y chứa biết bao trái tim, khối óc nhân ái"

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, ngôi nhà chung ngành Y chứa biết bao trái tim, khối óc nhân ái, tài năng, luôn tràn đầy nhiệt huyết, tận tâm vì nghề, cùng nhau hướng tới mục tiêu nâng cao sức khỏe người dân cả về thể chất và tinh thần; Viết tiếp những kỳ tích của nền y học nước nhà.
Hơn 400 món ăn ba miền tại Lễ hội văn hóa ẩm thực

Hơn 400 món ăn ba miền tại Lễ hội văn hóa ẩm thực

Lễ hội văn hóa ẩm thực, món ngon Saigontourist Group 2024 diễn ra trong 4 ngày, từ ngày 28 đến ngày 31-3 tại Khu Du lịch Văn Thánh, TP Hồ Chí Minh.
Khai mạc lễ hội Đền Cô Tân An

Khai mạc lễ hội Đền Cô Tân An

Sáng 26/2 (tức 17 tháng Giêng), UBND xã Tân An, huyện Văn Bàn tổ chức khai hội Đền Cô Tân An năm 2024.
TP Hồ Chí Minh khởi động Tháng Thanh niên 2024 với nhiều hoạt động sôi nổi

TP Hồ Chí Minh khởi động Tháng Thanh niên 2024 với nhiều hoạt động sôi nổi

Hơn 1.000 bạn trẻ TP Hồ Chí Minh tham gia các hoạt động ra quân Tháng Thanh niên 2024 chủ đề "Thanh niên xung kích tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng".
Tri ân những "thiên thần áo trắng"

Tri ân những "thiên thần áo trắng"

Tối nay (26/2), tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) sẽ diễn ra chương trình tôn vinh Thầy thuốc Việt Nam và trao giải cuộc thi viết "Sự hy sinh thầm lặng" lần VI.
Hơn 400 công ty dệt may tham gia triển lãm quốc tế tại TP Hồ Chí Minh

Hơn 400 công ty dệt may tham gia triển lãm quốc tế tại TP Hồ Chí Minh

Theo Cục Xúc tiến thương mại, việc hỗ trợ tìm đơn hàng mới cho doanh nghiệp dệt may là một trong những nỗ lực mà Chính phủ, Bộ ngành rất quyết tâm.
trai nghiem nghe lam giay ban cua dong bao dao do o ha giang

Trải nghiệm nghề làm giấy Bản của đồng bào Dao đỏ ở Hà Giang

Giấy Bản là sản phẩm làm từ cây vầu non, được sử dụng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên vào dịp lễ, tết... Cây vầu non được chẻ nhỏ, ngâm trong nước vôi, sau đó ngâm tiếp với nước một thời gian, đem nghiền và trộn với dung dịch chứa nhựa của một loại cây rừng. Từ hỗn hợp nguyên liệu này, người dân sẽ tráng thành những tấm giấy Bản...
clip nhom doi tuong manh dong dung hung khi dai ca met cuop tai san trong dem

Clip nhóm đối tượng mạnh động dùng hung khí dài cả mét cướp tài sản trong đêm

Ngày 16/3, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội phối hợp Công an quận Hà Đông đã bắt giữ 4 đối tượng để điều tra về hành Cướp tài sản. Các đối tượng này chủ yếu đã bỏ học, cùng nhau chế hung khí nguy hiểm dài cả mét sau đó đi khống chế, đe doạ những người đi đường trong đêm tối và cướp tài sản. Trước đó, nhóm đối tượng này đã cướp một xe máy của anh N.Đ.C. trên đường Lĩnh Nam, Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội.
bao phap luat viet nam ky hop tac tai tro voi lien doan cau may viet nam

Báo Pháp luật Việt Nam ký hợp tác, tài trợ với Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam

Báo Pháp luật Việt Nam và Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam đã thực hiện lễ ký kết thỏa thuận hợp tác truyền thông và tài trợ đội tuyển cầu mây quốc gia Việt Nam.
tang cuong phoi hop truyen thong chinh sach phap luat giua bo tu phap va bo thong tin va truyen thong

Tăng cường phối hợp truyền thông chính sách pháp luật giữa Bộ Tư pháp và Bộ Thông tin và Truyền thông

thoi hoc sinh dang nho cua thap nien 2000 duoc tai hien qua sach tranh

Thời học sinh đáng nhớ của thập niên 2000 được tái hiện qua sách tranh

Bốn năm sau khi ra mắt 199 Mấy – Hồi Ấy Làm Gì?, hai tác giả Trang Neko và X.Lan quay trở lại với một ấn phẩm sách tranh đề tài trường học lấy nhan đề HỌC SINH CHÚNG MÌNH 2000 HỒI ẤY