Hà Nội 25 °C
TP Hồ Chí Minh 28 °C
Hải Phòng 24 °C
Đà Nẵng 26 °C
Yên Bái 22 °C
  • Hà Nội Hà Nội 25°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 28°C
  • Hải Phòng Hà Nội 24°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 26°C
  • Yên Bái Hà Nội 22°C

Giải mã biểu tượng văn hóa phần 9: Hình tượng hoa sen hóa quỷ có ý nghĩa gì?

Văn hóa
24/07/2016 06:40
Bảo Yến. Ảnh: Sưu tầm.
aa
Có thể thấy, sen hóa quỷ là một hình tượng lạ trong mỹ thuật, và cho đến nay, nhiều nhà nghiên cứu cũng đang tìm lời giải đáp xác đáng cho những bí ẩn này.


Trong kho tàng văn học Việt Nam có một bài ca dao mà lớp lớp các thế hệ đều ghi nhớ về hình tượng hoa sen:

“Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”

(Ca dao)

Hoa sen được chọn là Quốc hoa của nước ta.
Hoa sen được chọn là Quốc hoa của nước ta.

Hoa sen là biểu tượng của sự thanh khiết, thánh thiện, tinh túy, phồn vinh, sinh sôi, dồi dào sinh lực, viên mãn, tĩnh tại… Sen còn biểu tượng cho cốt cách, sức sống mãnh liệt của dân tộc, hội tụ được đầy đủ trong mình ý nghĩa triết học – nhân sinh cao quý và được chọn làm Quốc hoa của nước ta.

Những hình chạm khắc sen hóa quỷ ở đền vua Đinh

Khác với hình tượng sen tại đền vua Lê, những hình chạm khắc sen ở đền vua Đinh và những ngôi đền chùa khác ở thời Nguyễn hay cả trên tường hồi bít đốc nhà nghi môn ở đền Kim Liên (Hà Nội) lại có hình mặt quỷ khá kì lạ.

Có thể thấy, sen hóa quỷ là một hình tượng lạ trong mỹ thuật, và cho đến nay, nhiều nhà nghiên cứu cũng đang tìm lời giải đáp xác đáng cho những bí ẩn này.

Ở hai chiếc cột lớn trước cổng đền vua Đinh, xuất hiện những khóm sen chau mày như sắp khóc, và nổi trên đó là một gương mặt quỷ dữ dằn, không phải ai cũng hiểu được ý nghĩa của hình tượng đặc biệt này.

Đền vua Đinh - Lê.
Đền vua Đinh - Lê.

Theo nhà nghiên cứu Trần Hậu Yên Thế thì những hình chạm khắc sen hóa quỷ có niên đại từ năm 1898.

Khi ông Dương Đức Vịnh tục là Bá Kính đã phát động xây lại đền vua Đinh, dùng các viên đá tảng tôn cao lên, ông đã khắc rất nhiều hình dạng hoa sen, nhưng ấn tượng nhất là đồ án sen hóa quỷ.

Đây là quỷ La Hầu trong tín ngưỡng phía Nam, ảnh hưởng từ văn hóa Phật Giáo. Trước đây nó là hình con Ka La ảnh hưởng từ văn hóa Chăm.

Hình tượng quỷ La Hầu

Nói về hình tượng quỷ La Hầu trong Giáo trình Mỹ thuật cổ truyền người Việt:

Hổ phù là linh vật bao giờ cũng được nhìn chính diện, có mắt quỉ tròn mũi sư tử, miệng nhe, răng lớn, tóc xoắn đuôi nheo, sừng nai, tai thú, má bạnh, hàm nở rộng ngậm mặt trăng hay chữ thọ, chữ hỷ, cũng có khi phun ra bông hoa.

Hổ phù có hai chân bành ra hai bên bám chặt vào những đám mây, hoặc một kết cấu nào đó. Nhìn chung chủ nhân của hổ phù thường tạc chúng với các bộ phận như hằn khối để biểu hiện sự hung dữ và sức mạnh.

Sự tích về hổ phù được nhắc tới trong câu chuyện “khuấy biển sữa” [......] Khi các thẩn đang uống có một con quỉ đã đứng lẫn vào hàng ngũ thần, nó vừa nốc xong một ngụm, thì thần mặt trời, mặt trăng phát hiện, mách với Vishnu. Thần đã rút kiếm chặt quỉ làm đôi. Do đã uống được thuốc trường sinh nên quỉ không chết, các thần phải cho quỉ lên trời thành sao hổ phù và kế đô. [Sđd, tr.318].

Hình quỷ La Hầu thường được gọi là Hổ Phù.
Hình quỷ La Hầu thường được gọi là Hổ Phù.

Qủy La Hầu là hình tượng không khó để tìm kiếm, chúng xuất hiện trong các đền chùa với khuôn mặt dữ tợn, 2 mắt lồi, 2 chân với những móng vuốt sắc nhọn và khuôn miệng khá to.

Tại các đền chùa, phía trước khương án người ta thường chạm hình ảnh quỷ La Hầu hay còn gọi dân dã là mặt hổ phù. Dân gian tin rằng hình tượng này sẽ trấn áp được mọi thế lực hắc ám từ bên ngoài, khiến chúng không thể xâm phạm đến khu đền chùa linh thiêng.

Hình quỷ La Hầu ở cửa cổng Hiển Nhân môn.
Hình quỷ La Hầu ở cửa cổng Hiển Nhân môn.

Qủy La Hầu có đặc tính miệng rất to, xuất phát từ câu chuyện nuốt mặt trời và hành động nuốt đó có thể lí giải theo một cách khác đó chính là nuốt tất cả những cái xấu xa.

Hình tượng Sen hóa quỷ hay sen hóa La Hầu xuất hiện ở những vùng nào có nhiều sen, ví dụ như đền Kim Liên.

Ý nghĩa của hình tượng sen hóa quỷ

Ông Trần Hậu Yên Thế ( Nhà nghiên cứu Lịch sử mỹ thuật – Đại học Mỹ Thuật Việt Nam đưa ra giả thuyết của mình về vấn đề ý nghĩa của hình tượng này như sau:

“Hình hoa sen hóa quỷ do ý nghĩa và thay đổi của lịch sử đã tác động đến thẩm mỹ, không còn ý niệm của tôn giáo, mà nó mang một diễn biến của thế tục, ngầm gửi gắm những khao khát, sự uất ức hờn giận của con người vào trong một biểu tượng như vậy.

Bởi vậy, con người luôn tìm đến đền miếu với mong muốn khôi phục lại nguồn năng lượng từ truyền thống của dân tộc, để trở thành sức mạnh trong hoàn cảnh thời kì đó.

Sự gai góc của hoa sen chỉ còn cách nhập vào tướng dạng của quỷ. Qủy ở đây đóng vai trò bảo vệ phật pháp, đây là lực lượng có khả năng trấn áp và tiêu trừ những cái xấu xa.”

bài liên quan
Tạm giữ gần 28.000 sản phẩm vi phạm tại các cửa hàng điện thoại

Tạm giữ gần 28.000 sản phẩm vi phạm tại các cửa hàng điện thoại

Cục Quản lý thị trường TP HCM tạm giữ gần 28.000 đơn vị sản phẩm tại 3 điểm kinh doanh phụ kiện điện thoại.
Hưng Yên: Công ty TNHH nông nghiệp công nghệ cao Phúc Sơn vi phạm quy định đầu tư

Hưng Yên: Công ty TNHH nông nghiệp công nghệ cao Phúc Sơn vi phạm quy định đầu tư

Theo đó, Chánh thanh tra Sở Kế hoạch đầu tư tỉnh Hưng Yên đã ban hành quyết định xử phạt trong lĩnh vực đầu tư đối với Công ty TNHH nông nghiệp công nghệ cao Phúc Sơn với tổng số tiền xử phạt là 65 triệu đồng.
UBND huyện Vĩnh Linh (Quảng Trị): Cty Đại Cát có vi phạm trong hoạt động đấu thầu

UBND huyện Vĩnh Linh (Quảng Trị): Cty Đại Cát có vi phạm trong hoạt động đấu thầu

Sau khi kiểm tra, xác minh nội dung phản ánh của công dân do Báo PLVN chuyển đến, các cơ quan chức năng tại tỉnh Quảng Trị đã xác định Cty TNHH Thiết kế & Xây dựng Đại Cát có vi phạm trong hoạt động đấu thầu.
Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn thuê nhà thầu thi công không báo cáo chủ đầu tư

Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn thuê nhà thầu thi công không báo cáo chủ đầu tư

Theo Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Ninh nhà thầu Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn đã tự ý thuê Công ty CP xây dựng Trường Sinh Sơn La thi công tại dự án Đầu tư xây dựng đường ven sông kết nối từ đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đến thị xã Đông Triều, đoạn từ Đường tỉnh 338 đến thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh (giai đoạn 1).
Công ty Cổ phần BV LAND Thông báo chào bán thêm Cổ phiếu ra công chúng

Công ty Cổ phần BV LAND Thông báo chào bán thêm Cổ phiếu ra công chúng

Chào bán cổ phiếu ra công chúng theo Giấy chứng nhận đăng ký chào bán cổ phiếu ra công chúng Số 15/GCN-UBCK do Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp ngày 15/02/2024.
Khi thương hiệu trở thành tài sản của doanh nghiệp

Khi thương hiệu trở thành tài sản của doanh nghiệp

Thương hiệu không đơn thuần chỉ là tên gọi mà còn là một tài sản giúp doanh nghiệp gia tăng giá trị, khẳng định dấu ấn trên thị trường. Chính vì vậy, ở những giai đoạn phát triển mang tính dấu mốc, một số doanh nghiệp đã quyết định tái định vị thương hiệu.
Mới nhất
Đọc nhiều
Giá dầu giảm, giá xăng tăng mạnh

Giá dầu giảm, giá xăng tăng mạnh

Giá xăng RON95 tăng 530 đồng/lít, giá bán là 24.810 đồng/lít, giá dầu diesel được điều chỉnh giảm 320 đồng/lít, giá bán là 20.690 đồng/lít.
Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Chiều ngày 27/03/2024, Đại tá Phạm Hải Đăng – Phó Giám đốc Công an tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT đã chủ trì hội nghị Giao ban Cơ quan CSĐT Quý I năm 2024.
Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Ngày 02/04 tới đây sẽ diễn ra Lễ kick-off dự án Meyhomes Capital Phú Quốc với sự quy tụ của hơn 1000 chiến binh toàn quốc.
Tin bài khác
Bộ GD&ĐT đề nghị làm rõ vụ việc vi phạm đạo đức trong trường học ở Tuyên Quang

Bộ GD&ĐT đề nghị làm rõ vụ việc vi phạm đạo đức trong trường học ở Tuyên Quang

Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tập trung xử lý vi phạm nồng độ cồn dịp Tết, Lễ hội xuân 2024

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tập trung xử lý vi phạm nồng độ cồn dịp Tết, Lễ hội xuân 2024

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai đối thoại với thanh niên về chuyển đổi số

Lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai đối thoại với thanh niên về chuyển đổi số

Chiều 5/12, quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức chủ trì buổi đối thoại với thanh niên năm 2023 bằng cả hai hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Giải ngân vốn đầu tư công tỉnh Lạng Sơn đạt tỷ lệ thấp

Giải ngân vốn đầu tư công tỉnh Lạng Sơn đạt tỷ lệ thấp

Ngoài những huyện có tỷ lệ giải ngân thấp, có một số chủ đầu tư có tỷ lệ giải ngân cao như huyện Văn Lãng, huyện Cao Lộc, huyện Bắc Sơn.
An sinh, an dân

An sinh, an dân

Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Tìm giải pháp căn cơ giảm ùn tắc giao thông tại Hà Nội

Tìm giải pháp căn cơ giảm ùn tắc giao thông tại Hà Nội

Hôm qua (5/12), Kỳ họp thứ 14 HĐND TP Hà Nội khóa 16 khai mạc, dự kiến diễn ra trong 4 ngày.
Khai mạc hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI

Khai mạc hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI

Sáng 5/12, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI (mở rộng) khai mạc Hội nghị lần thứ 14.
Tăng giá trần vé máy bay nội địa lên 4 triệu đồng

Tăng giá trần vé máy bay nội địa lên 4 triệu đồng

Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay 5/12, HĐND Thành phố Hà Nội khai mạc Kỳ họp cuối năm

Sáng nay 5/12, HĐND Thành phố Hà Nội khai mạc Kỳ họp cuối năm

Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Tổng tài sản thị trường bảo hiểm ước đạt hơn 913 nghìn tỷ đồng

Tổng tài sản thị trường bảo hiểm ước đạt hơn 913 nghìn tỷ đồng

Theo Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 11/2023, thị trường bảo hiểm ghi nhận tổng tài sản ước đạt 913.336 tỷ đồng.
trai nghiem nghe lam giay ban cua dong bao dao do o ha giang

Trải nghiệm nghề làm giấy Bản của đồng bào Dao đỏ ở Hà Giang

Giấy Bản là sản phẩm làm từ cây vầu non, được sử dụng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên vào dịp lễ, tết... Cây vầu non được chẻ nhỏ, ngâm trong nước vôi, sau đó ngâm tiếp với nước một thời gian, đem nghiền và trộn với dung dịch chứa nhựa của một loại cây rừng. Từ hỗn hợp nguyên liệu này, người dân sẽ tráng thành những tấm giấy Bản...
clip nhom doi tuong manh dong dung hung khi dai ca met cuop tai san trong dem

Clip nhóm đối tượng mạnh động dùng hung khí dài cả mét cướp tài sản trong đêm

Ngày 16/3, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội phối hợp Công an quận Hà Đông đã bắt giữ 4 đối tượng để điều tra về hành Cướp tài sản. Các đối tượng này chủ yếu đã bỏ học, cùng nhau chế hung khí nguy hiểm dài cả mét sau đó đi khống chế, đe doạ những người đi đường trong đêm tối và cướp tài sản. Trước đó, nhóm đối tượng này đã cướp một xe máy của anh N.Đ.C. trên đường Lĩnh Nam, Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội.
bao phap luat viet nam ky hop tac tai tro voi lien doan cau may viet nam

Báo Pháp luật Việt Nam ký hợp tác, tài trợ với Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam

Báo Pháp luật Việt Nam và Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam đã thực hiện lễ ký kết thỏa thuận hợp tác truyền thông và tài trợ đội tuyển cầu mây quốc gia Việt Nam.
tang cuong phoi hop truyen thong chinh sach phap luat giua bo tu phap va bo thong tin va truyen thong

Tăng cường phối hợp truyền thông chính sách pháp luật giữa Bộ Tư pháp và Bộ Thông tin và Truyền thông

thoi hoc sinh dang nho cua thap nien 2000 duoc tai hien qua sach tranh

Thời học sinh đáng nhớ của thập niên 2000 được tái hiện qua sách tranh

Bốn năm sau khi ra mắt 199 Mấy – Hồi Ấy Làm Gì?, hai tác giả Trang Neko và X.Lan quay trở lại với một ấn phẩm sách tranh đề tài trường học lấy nhan đề HỌC SINH CHÚNG MÌNH 2000 HỒI ẤY