Xử lý hình sự đối với trẻ từ đủ 14 tuối đến 16 tuổi: Cần khoan dung đối với trẻ em

Ảnh minh họa.

Chưa có chỗ giam cho người chưa thành niên

Liên quan đến khoản 2 Điều 12 về trách nhiệm hình sự của người vừa đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, đại biểu (ĐB) Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) cho rằng độ tuổi trẻ em chưa phát triển toàn diện, đầy đủ về cả thể chất, tinh thần và nhận thức; việc phạm tội chủ yếu là do bị kích động, lôi kéo và không làm chủ được bản thân, do vậy việc xử lý hình sự đối với trẻ em phải hết sức cân nhắc; phải ưu tiên xử lý bằng các biện pháp khác mới đem lại hiệu quả giáo dục và thể hiện tính nhân văn của pháp luật.

Từ quan điểm trên, ĐB Xuyền đồng ý với viện quy định người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về loại tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng và không phải chịu trách nhiệm về tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng đối với 3 tội danh là tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác; tội hiếp dâm; tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản.

Đồng quan điểm, ĐB Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) cho rằng, lứa tuổi từ 14 đến dưới 16 là độ tuổi của các học sinh đang học lớp 8, lớp 9.

Trong khi đó, thống kê cho thấy, trong 3 năm từ 2014 đến 2016, trên phạm vi cả nước chỉ có 122 em bị truy tố vì tội cố ý gây thương tích, tức là chia trung bình cho mỗi năm và mỗi địa phương chỉ có khoảng một em ở độ tuổi này gây thương tích đến mức phải xử lý hình sự.

Đặc biệt, trong 3 năm, cả nước chỉ có 9 em bị truy tố về tội hiếp dâm và 2 em bị truy tố về tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản.

“Như vậy, giữa tổng kết thực tiễn có rất ít các em ở độ tuổi từ 14 đến dưới 16 phạm vào 3 tội này. Trong khi đó Bộ luật Hình sự 2015 lại mở rộng phạm vi xử lý với các em thì chúng tôi cho rằng vấn đề cần phải được cân nhắc thêm” - ĐB Thủy nói.

Còn ĐB Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) cho rằng, nếu quy định trách nhiệm hình sự quá rộng cho trẻ từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi sẽ không còn cơ hội cho trẻ em sửa đổi lỗi lầm, học tập và phát triển- cả khi phạm tội ít nghiêm trọng.

ĐB Nguyễn Thái Học (Phú Yên) thì lo ngại về tình trạng các trại giam, nhà tạm giữ ở nhiều địa phương đang quá tải, có nơi không có chỗ giam riêng cho người chưa thành niên. Trong khi đó, tại các cơ sở giáo dục bắt buộc của Bộ Công an lại không có học viên để quản lý giáo dục.

Giáo dục cộng đồng không hiệu quả

Đưa ra quan điểm khác, ĐB Nguyễn Thị Phúc (Bình Thuận) cho biết, một thực tế thời gian qua, hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, nhất là tình trạng bạo lực học đường, hiếp dâm và bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản do người chưa thành niên thực hiện có chiều hướng ra tăng.

Nhiều vụ xảy ra với tính chất phức tạp, mức độ vô cùng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài cho sức khỏe của người bị hại, cần phải được xử lý nghiêm minh.

Liên quan tới các tội danh này, trên thực tế thời gian qua việc áp dụng các biện pháp giáo dục hòa giải tại cộng đồng là không hiệu quả. Nhiều trường hợp sau khi được áp dụng các biện pháp giáo dục tại cộng đồng lại tiếp tục tái phạm, thậm chí lần sau vi phạm thì mức độ, tính chất nguy hiểm hơn rất nhiều.

“Cùng với đó, tuổi từ đủ 14 đến 16 phạm tội là cá biệt nhưng lại gây bất an cho số đông, luôn tạo cho mọi người cảm giác lo âu, sợ hãi, vì thế luật phải bảo vệ cho số đông. Luật xử nghiêm đối tượng này chính là xử một người nhưng cứu muôn người. Đó chính là điều nhân văn. Trong trường hợp không đến mức nghiêm trọng hoặc ít nghiêm trọng thì luật có căn cứ tình tiết giảm nhẹ, đấy là đạo đức pháp luật”, ĐB Phúc nói.

Thông tin đến ĐB, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, quan điểm của Chính phủ tiếp tục thực hiện các chính sách nhân đạo đối với trẻ em, và cần khoan dung đối với trẻ em. Theo Bộ trưởng Long, nếu chúng ta quy định trách nhiệm quá rộng đối với người đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi - đặc biệt đến môi trường nhà tù - là tác động tiêu cực đến trẻ em.

Chính vì thế, đối với trẻ em lứa tuổi này chỉ khoanh lại ở những tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, tăng biện pháp ngoài nhà tù, ngoài tố tụng.

Bộ trưởng Long cũng thông tin thêm, Bộ Tư pháp đã lấy ý kiến của hầu hết tất cả các bộ, ngành, địa phương cùng ý kiến các chuyên gia thì các ý kiến đều thống nhất phương án nên liệt kê các tội mà trẻ em phải chịu trách nhiệm hình sự, vì nếu đánh đồng sẽ có nhiều tội danh như tội tham nhũng, tội liên quan đến trách nhiệm quản lý kinh tế thì là bất hợp lý.