Nếu năm nào không có lũ thì người Lệ Thủy như thiếu cái gì đó. Lũ thành tục quán mất rồi...
Lệ Thủy (Quảng Bình) năm nào cũng thế, bắt đầu vào tháng 9, quê tôi đã đón bão và chống lũ. Nhà tôi, ở ngay vùng rốn lũ xã An Thủy, Lệ Thủy. Trời mới mưa là nước đã tràn bờ, xông vào nhà hung hãn. Có năm, lũ đến quá nhanh, bà con trở tay không kịp, ngậm ngùi thấy thóc lúa, lợn gà... bị nhấn chìm. Câu hát ru: “Chiều mưa ra đứng bờ sông/Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ” nói lên phần nào sự bị động, may rủi của người dân Lệ Thủy vào trời đất khi thiên tai, lũ lụt ập đến.
Vì sống chung với lũ hàng trăm năm qua, nên nhà của người Lệ Thủy, đặc biệt các xã vùng giữa thường làm 03 gian. Nhà có cấu tạo có rầm hạ (dành cho lụt nhỏ và vừa), rầm thượng (dành cho lụt to). Lũ đến, bọn trẻ chúng tôi leo lên tra (rầm hạ, hoặc thượng) nhìn ra cánh đồng nước đục ngầu, sóng chồm lên sóng. Nước từ thượng nguồn về đồng bằng bao giờ cũng rất nhanh, chảy xiết cuốn theo cơ man nào là lác năn, rơm rạ, rều củi, chai hũ, rắn rết, chuột kiến ... Cứ thế bồng bềnh tấp vào vườn tược. Rồi nước vào sân, liếm láp nền nhà, dâng ngập đầu gối, nhấn chìm bàn ghế, quá đầu người... Ông nội tôi kể lại, năm 1950 lũ cao quá mái nhà, cả làng chỉ còn một nửa số người sống sót.
Do đặc điểm cư dân sống gần sông, định cư ngay giữa vùng đồng bằng chiêm trũng nên việc chống giặc nước được coi là nhiệm vụ đầu tiên để sinh tồn. Bà con nhiều đời nay đã lấy lũy tre rào làng chắn sóng, lấy thân cây chuối để làm bè vượt lũ. Tôi nhớ, muốn có một cái bè, người ta lấy khoảng ba đến năm cây chuối to ghép lại, lấy tre xiên qua thân, cột chặt. Bè chuối trở thành một phương tiện không thể thiếu về mùa lũ của người Lệ Thủy. Bè dùng để chở người già, trẻ nhỏ, lợn gà... sơ tán tránh lụt hoặc nổi bềnh bồng trong nước dữ ngay trước sân nhà. Ngoài ra, bè dùng để đặt bếp nấu cơm, rồi đi vớt củi, đẩy rều. Bè được buộc vào bốn cột nhà đặt lên đó tấm ván là thành giường nằm ngủ. Bè là cái phao cho lũ trẻ ngụp lặn, chơi đùa…
Ngày ấy, tôi nhớ nhất là cái giếng đào của gia đình vào mùa lũ. Bình thường, hết nước dùng, cả xóm tôi luôn xuống dòng Kiến Giang để gánh nước sử dụng. Nhưng khi lũ đến, nước bạc tràn vào miệng giếng kéo theo cơ man nào là bùn đất và sự nhiễm bẫn. Tôi đã có sáng kiến, lấy tấm áo mưa choàng lên miệng giếng rồi lấy dây cao su xe đạp buộc thật chặt, sau đó lấy cái nông phơi lúa đè lên để giảm tải áp suất cho tấm ni lông. Nước lũ ra, gia đình tôi và cả xóm có nguồn nước sạch trong vắt để dùng. Nếu không làm vậy, nhiều gia đình dùng nước bẩn bị đau bụng đi ngoài, bệnh đỏ mắt, da lở loét ngứa ngáy...
Đã là lũ Lệ Thủy thì nước lên là ngâm đến ba, bốn ngày mới rút. Trong nhà nước ngang ngực, nước ngoài đường lút quá đầu nên mọi sinh hoạt đi lại đều nhờ chiếc bè. Gạo, khoai, sắn khô nhờ có sự chuẩn bị trước nên không thiếu lắm chỉ thiếu rau. Mà rau thì chìm trong nước nên rũ ra và chết hết. Bữa cơm chỉ có đồ khô nên mọi người thường lấy ruốc pha với nước sôi làm canh để ăn.
Năm tôi học lớp 7, lũ đến vào tháng 10. Gia đình tôi đã chuẩn bị từ trước đó nên không bị động. Cả nhà có chiếc bè, ông nội tôi mới làm xong. Trong bữa cơm trưa trên chiếc bè chuối, tôi nhìn thấy mười mấy con rắn nước đang bện vào nhau leo lên cánh cửa nhà. Tôi thét lên, nhảy sang ông nội, mặt tái mét. Thế là bè bị lật, mâm cơm rơi xuống nước. Mẹ tôi thở dài, lầm lụi lấy củi khô nấu lại cơm cho cả nhà. Tôi bị ba mắng cho một trận nhớ đời. Mấy đứa em mếu máo khóc vì đói.
Lũ lụt ở quê tôi là thế đấy. Nếu năm nào không có lũ thì người Lệ Thủy như thiếu cái gì đó. Lũ thành tục quán mất rồi. Đến mùa này, cóc, nhái từng đụn, từng đụn nổi lên mặt nước, chuột chạy từng đàn trên mái nhà cắn nhau kêu chí chóe. Kiến thì không phải nói, chúng leo cao tìm chỗ ở. Từng đoàn, từng đoàn lũ lượt kéo đến leo trên tường. Kiến làm ổ ngay trong các bọc áo quần, kiến treo trên xà nhà, nóc nhà. Nửa đêm, tôi phải tỉnh giấc vì kiến bò quanh người, bò lên tóc, chui vào mũi. Có hôm, gặp phải kiến càng cắn đến sưng mặt. Ông nội tội nói, không sao cháu ơi, độc kiến sẽ làm cháu có sức để chống với rắn cắn.
Mà cũng lạ, lũ thường vào nhà vào ban đêm và cũng rút ra trong đêm. Vì lẽ đó, lũ đến là dân Lệ Thủy thức trắng để canh. Canh để chuyền đồ đạc lên cao. Canh để đẩy bùn, lau chùi nhà cửa khi nước rút. Ngày ấy, nhà nào cũng í ới gọi nhau dọn dẹp sau lũ. Ngọn đèn dầu sáng như con đom đóm được thắp lên, ánh sáng nhập nhòa vì gió. Mỗi người một dụng cụ. Người tát nước, người lấy giẻ lau chùi, người dùng chổi đánh bùn loãng ra và quét đi. Nước rút tới đâu cố gắng làm sạch tới đó. Nước rút ban ngày thì không đến nỗi gì nhưng nước xuống vào lúc khuya là rất khổ. Nhà nào cũng phải cứ đợi, chân ngâm trong nước trắng bệch ra nhưng không ai than vãn câu nào.
Thường khi lũ rút, trời luôn đổ một trận mưa rào. Người quê tôi gọi đó là mưa xối bùn. Sau trận mưa đó, dân quê lại có quá nhiều việc để làm. Những căn nhà vách đất, bị sóng đánh vỡ tung, còn trơ lại khung tre. Đất vườn sủi tăm phải khơi hào thoát nước để trồng rau màu cứu đói. Vườn chuối đổ ngổn ngang, cây nọ đan chèn lên cây kia. Rều tấp thành đống đè đến nửa bụi tre. Mùi tanh tưởi bốc lên ghê người. Ruồi nhặng bu dày đặc, kêu ong ong, tua túa đầy trời. Chó tha xác chuột chạy khắp nơi, cắn giành nhau kêu ăng ẳng.
Trận đại hồng thủy năm 2020 đã làm thay đổi tất cả. Phương pháp chống lũ truyền thống đã không còn phát huy tác dụng như trước. Người Lệ Thủy năm nay hầu hết đã mua sắm thuyền nhôm, dùng can lớn ghép thành bè để cứu tủ lạnh, máy giặt và trang thiết bị gia đình. Nhà nào ở vùng thấp đều hàn khung sắt, gác ván lên để chống lũ. Ăn với lũ, ngủ với lũ, sống với lũ trở nên thân quen, gần gũi.
Thanh tra Sở Y tế TP.HCM cho biết, đơn vị vừa phát hiện một hộ kinh doanh về chăm sóc da trên địa bàn Quận 7 ba lần bị xử phạt do lấn sân sang phẫu thuật thẩm mỹ, liên tục đổi địa bàn hoạt động.
Một số sai phạm lẽ ra phải bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vì một lý do nào đó, ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên lại chỉ ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả”.
Liên quan đến việc ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả” thay vì phải ra Quyết định “Xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC)” đối với ông Chang A Cháng.
Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm yêu cầu công an các đơn vị, địa phương đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ án trọng điểm thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi chỉ đạo, vụ án dư luận xã hội quan tâm.
Ngày 25/4, thông tin từ Công an tỉnh Nghệ An cho biết, Công an huyện Nghĩa Đàn đang tạm giữ hình sự đối tượng Lê Văn Hồng (SN 1979), trú xã Tri Lễ, huyện Quế Phong về hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy.
Ngày 24/4, Công an TP.HCM cho biết, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Quận 4 vừa triệt phá nhóm đối tượng “núp bóng” dịch vụ cầm đồ, tư vấn tài chính “cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”.
Ngày 24/4, thông tin từ Công an TP.HCM cho biết, Phòng Cảnh sát hình sự Công an thành phố đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ra lệnh bắt 8 bị can về hành vi “Tổ chức đánh bạc” và 4 bị can về hành vi “Đánh bạc”. Các quyết định và lệnh bắt đã được Viện Kiểm sát nhân dân Thành phố phê chuẩn.
Ngày 23/4, thông tin từ Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết, Cơ quan CSĐT Công an huyện Hà Trung đã Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam 4 đối tượng về hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy…
Hai đối tượng Vi Hoàng Như và Trần Thị Hương Lan vừa bị Công an quận Tây Hồ ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra về tội Mua bán trái phép chất ma túy.
Theo thống kê của Ban chỉ đạo phòng, chống tội phạm của Chính phủ (Ban chỉ đạo 138/CP), trong quý I/2024, lực lượng chức năng đã phát hiện, khởi tố mới 20 vụ/40 đối tượng (tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2023) mua bán người.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.