Việc giao, cho thuê, mua bán đất rừng làm khu du lịch... dẫn đến tình trạng xâm hại, chiếm dụng đất và rừng tại các vườn quốc gia, khu bảo tồn.
Tin nên đọc
Gần 40 người cư trú bất hợp pháp trong Vườn quốc gia hơn 20 năm
Sẽ Thanh tra dự án Resort “băm nhỏ” vườn Quốc gia Ba Vì
“Soi” Resort không giấy phép “băm nhỏ” vườn Quốc gia Ba Vì
Ngang nhiên xây resort không phép giữa vườn quốc gia
TS Vũ Ngọc Thành thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) bày tỏ lo lắng và bức xúc về trường hợp Khu Bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà (Đà Nẵng) hiện là nơi đang bảo tồn loài voọc chà vá quý hiếm của Việt Nam và thế giới. Trước đây, tổng diện tích là hơn 4.000ha nhưng do tốc độ đô thị hóa, du lịch hóa... nay chỉ còn lại 2.000ha (trong đó chỉ 1.000ha còn rừng). Cũng tại khu vực 1.000ha, hiện Công ty TNHH Thương mại và Du lịch Cát Tiên Sa đã có dự án xây khu resort rộng 142ha (với hàng loạt dự án lớn, tòa nhà cao 40 tầng, được ký cách đây 10 năm nhưng vẫn chưa hề có đánh giá tác động môi trường). Trên diện tích 142ha xây dựng resort là nơi sinh sống của 7 đàn voọc chà vá với 100 cá thể (bằng 1/3 tổng số cá thể tại khu bảo tồn). Ngoài ra, khoảng 200ha ở phía biển bán đảo Sơn Trà là nguồn thức ăn (gồm 200 loài) của voọc chà vá hiện cũng được quy hoạch làm khách sạn và resort. “Rồi không hiểu chúng (voọc chà vá) đi đâu, về đâu? Đây là sai sót về quy hoạch”- TS Vũ Ngọc Thành lo lắng. Theo TS Nguyễn Ngọc Lung, Vườn Quốc gia Ba Vì và Công ty TNHH Phát triển công nghệ (CFTD) tự tiện ký hợp đồng liên kết đầu tư khai thác du lịch mà chưa được sự cho phép của Bộ NN&PTNT là sai phạm rõ ràng. Lẽ ra theo quy trình, chủ đầu tư resort phải có quyết định phê duyệt của Bộ NN&PTNT và trong trường hợp xảy ra sai sót, Bộ NN&PTNT sẽ là đơn vị chịu trách nhiệm. Ngoài ra, việc Vườn Quốc gia Ba Vì tự bắt tay với chủ đầu tư theo hình thức cùng liên kết khai thác du lịch, vườn chuyển giao 53ha đất cho doanh nghiệp trong 50 năm để đổi lấy 8 tỷ đồng là quá rẻ và đây cũng chỉ là con số trên giấy tờ. |
|
Khu resort Le Mont BaVi được xây dựng tại Vườn Quốc gia Ba Vì cho thấy còn nhiều bất cập trong việc quản lý Vườn Quốc gia. |
Theo các chuyên gia tại tọa đàm về hiện trạng các vườn quốc gia và khu bảo tồn Việt Nam trước sức ép phát triển do Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) tổ chức, nguyên nhân được cho là do sự chồng chéo và thiếu trách nhiệm giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) và Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT).
Chưa có sự thống nhất về quản lý rừng quốc gia
Trên cả nước hiện có 164 vườn quốc gia và khu bảo tồn với tổng diện tích được quy hoạch là 2,2 triệu héc ta.
Trong đó, có 6 vườn quốc gia gồm Tam Đảo, Ba Vì, Cúc Phương, Bạch Mã, York Đôn và Cát Tiên thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ NN&PTNT, còn lại đã phân cấp cho các tỉnh.
Nhưng theo đánh giá của nhiều chuyên gia, tình trạng các vườn quốc gia bị xâm hại đất rừng, đe dọa đa dạng sinh học và chức năng điều hòa môi trường sinh thái của rừng ngày càng nghiêm trọng.
“Vụ việc xây dựng resort ở Vườn Quốc gia Ba Vì không phải là trường hợp đầu tiên mà chỉ lần đầu tiên được bung ra, còn trên thực tế đã và đang xảy ra ở nhiều khu bảo tồn và vườn quốc gia khác trong cả nước”- TS Nguyễn Ngọc Lung thuộc Viện Quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng chia sẻ.
Cũng dẫn vụ việc xây dựng resort Le Mont Ba Vi tại Vườn Quốc gia Ba Vì đang được dư luận quan tâm, TS Nguyễn Cử, chuyên gia quy hoạch bảo tồn thiên nhiên cho biết, không thể có chuyện một công trình lớn mọc lên giữa vườn quốc gia mà lại không biết, bởi vườn quốc gia và rừng đã được giao cho lực lượng kiểm lâm chịu trách nhiệm quản lý, mỗi trạm phụ trách riêng một khu vực, hàng ngày đều tổ chức tuần tra theo quy trình, soi chiếu bản đồ thực địa, cập nhật mọi tình hình biến động...
Theo ông, nguyên nhân dẫn đến những bất cập xảy ra không chỉ tại Vườn Quốc gia Ba Vì mà ở hàng loạt khu bảo tồn trong thời gian qua như tại York Đôn (Kon Tum), Sơn Trà (Đà Nẵng), Cát Tiên (Lâm Đồng)... là do hiện nay đang có sự chồng chéo về trách nhiệm quản lý giữa Bộ TN&MT và Bộ NN&PTNT.
“Giữa hai Bộ không phối hợp được với nhau, mỗi bên làm theo một hướng, đồng thời cũng không xác định được rõ mục đích của các vườn quốc gia và khu bảo tồn là vì đa dạng sinh học (bảo tồn nguồn gen) và môi trường sinh thái hay làm kinh tế. Do đó, bảo tồn chỉ trên giấy thôi” – TS Cử nêu quan điểm.
Kinh doanh du lịch sẽ nguy hại cho môi trường rừng
Ông Hứa Đức Nhị, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, theo Nghị định số 117/2010/NĐ-CP về tổ chức và quản lý hệ thống rừng đặc dụng thì vẫn cho phép quy hoạch phân khu trong vườn quốc gia và khu bảo tồn phục vụ hoạt động du lịch sinh thái.
Nhưng theo TS Cử, mỗi khu bảo tồn và vườn quốc gia gồm có vùng đệm (bên ngoài) và vùng lõi. Trong vùng lõi được quy hoạch gồm một hoặc nhiều khu bảo tồn nghiêm ngặt (cấm xâm phạm), khu chức năng hành chính (trụ sở quản lý) và khu phục hồi sinh thái (có thể đầu tư khai thác kinh doanh du lịch theo hình thức xã hội hóa).
Song, diện tích khai thác kinh doanh du lịch tối đa chỉ được phép bằng hoặc dưới 20% tổng diện tích khu phục hồi sinh thái.
Tuy nhiên, điều mà ông Trịnh Lê Nguyên, Giám đốc Trung tâm Con người và Thiên nhiên băn khoăn là trước xu thế “du lịch hóa” các vườn quốc gia, khu bảo tồn thông qua hình thức liên kết hoặc cho phép quy hoạch làm du lịch là kẽ hở để “tư nhân hóa” sở hữu đất công, chuyển đổi sai mục đích sử dụng đất rừng thành các dự án bất động sản.
Đặc biệt, cần phải làm rõ khái niệm “du lịch sinh thái” không phải là việc cho phép đầu tư làm đường giao thông, xây dựng resort, bể bơi, biệt thự, làm thảm cỏ nhân tạo... trong vùng lõi vườn quốc gia như hiện nay.