Niềm say mê nghiên cứu, tình yêu với mảnh đất kinh kỳ luôn dạt dào trong trái tim PGS.TS Nhà giáo ưu tú (NGƯT) Nguyễn Thừa Hỷ.
Dù 83 tuổi nhưng ông vẫn miệt mài nghiên cứu, đau đáu về sự phát triển văn hóa, con người Hà Nội qua những trang sách, công trình nghiên cứu đầy uyên bác.
Sở hữu những công trình nghiên cứu về Hà Nội
Thầy Nguyễn Thừa Hỷ sinh ra, lớn lên tại Hà Nội, trong gia đình có bố là người Hà Nội, mẹ là người Hà Tây. Vì thế, những tinh túy của hai vùng văn hóa cứ tự nhiên mà định hình ngày càng rõ nét trong suy nghĩ, cách ứng xử của người thanh niên Nguyễn Thừa Hỷ năm xưa.
Càng học lên cao, chàng thanh niên ấy càng yêu thích lịch sử Việt Nam. Sau khi tốt nghiệp Khoa Lịch sử, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, ông được điều động đi dạy lịch sử cho học sinh trung học phổ thông ở nhiều địa phương khác nhau.
Càng đi dạy xa, thầy Thừa Hỷ lại càng nhung nhớ, càng thấy yêu mảnh đất Kinh Kỳ ngàn năm văn hiến. Vào đầu những năm 80 của thế kỷ XX, thầy Hỷ là một trong những người đầu tiên ở Việt Nam làm nghiên cứu sinh trong nước và chọn Hà Nội là đối tượng nghiên cứu.
Để có nguồn tư liệu, thầy Hỷ sử dụng vốn ngoại ngữ của mình để tìm tòi, chắt lọc, dịch nghĩa, đối chiếu, trích dẫn vào luận án nhiều tư liệu gốc của nước ngoài, chưa từng được khai thác. Nhờ nội dung mới và khoa học, luận án “Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XVII - XVIII - XIX: Kết cấu kinh tế - xã hội của một thành thị trung đại” của thầy Hỷ được giới khoa học đánh giá cao.
Đến năm 1993, công trình này được xuất bản thành sách, trở thành tư liệu mẫu về lịch sử Thăng Long - Hà Nội. Vì không muốn rời xa Hà Nội, thầy Hỷ đã về giảng dạy tại Bộ môn Lịch sử Việt Nam cổ trung đại, Khoa Lịch sử, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) vào năm 1990.
Vừa đi giảng dạy, vừa nghiên cứu, nhà giáo Thừa Hỷ đã nghiên cứu các công trình khoa học đồ sộ. Ngoài “Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XVII - XVIII - XIX: Kết cấu kinh tế - xã hội của một thành thị trung đại” (năm 1993), thầy còn có: “Kinh tế - xã hội đô thị Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XVII - XVIII - XIX” , “Tư liệu văn hiến Thăng Long - Hà Nội: Tuyển tập tư liệu phương Tây” (2 tập).
Hiện ông đang viết bản thảo cuốn “Lịch sử Việt Nam tập 10 - Đàng Ngoài 1593-1771”, thuộc đề án “Nghiên cứu, biên soạn bộ Lịch sử Việt Nam”; đồng thời nghiên cứu về văn hóa Hà Nội thời Lê Trung hưng, tuyển tập nghiên cứu “Thăng Long – Hà Nội trong mắt một người Hà Nội”.
“Tình yêu Hà Nội trong tôi như mạch nguồn chảy mãi”
PGS.TS Nguyễn Thừa Hỷ cho hay: “Tình yêu Hà Nội trong tôi như mạch nguồn chảy mãi. Khi tuổi cao, sức yếu, không thể “lăn” vào dòng người hối hả mà cảm nhận, thì tôi chọn cách quan sát, tiếp cận với Hà Nội, với thế giới qua các thông tin trên phương tiện truyền thông bằng suy nghĩ lạc quan và tư duy biện chứng. Hơn nữa, người làm nghiên cứu khoa học phải chăm chỉ, cần mẫn như công nhân khai thác mỏ, càng đào sâu, càng có nhiều cơ hội phát hiện ra quặng quý”.
Khi bàn về Hà Nội, ông dường như được tiếp thêm năng lượng, chia sẻ về những điều được và chưa được đầy nhiệt huyết. Là người nghiên cứu 40 năm về Hà Nội, ông nhận xét về Hà Nội đầy khách quan. Ông thường bảo: Cái ưu tú nhất, cái đẹp nhất ở Hà Nội. Nhưng mặt trái của Hà Nội cũng rất “ghê gớm”. Việc trọng danh dự, trọng chữ tín là một nét đẹp. Nhưng đôi khi, cái trọng danh dự cũng bị biến hóa thành thứ trọng hình thức bề ngoài, ưa sĩ diện - thứ thị dân hãnh tiến. Theo ông, phải nhìn nhận một cách thẳng thắn đa chiều, dám nhìn vào những “mảng tối” thì mới có thể “chữa” được những “căn bệnh” trong văn hóa Hà Nội hôm nay.
Trong nghiên cứu của mình về Hà Nội, nhà giáo Thừa Hỷ không phân biệt về người Hà Nội gốc hay người Hà Nội nhập cư. Điều ông quan tâm đó là một người sống ở Thủ đô thì có yêu thương, có hiểu biết, thấu cảm và đóng góp gì cho thành phố này hay không? Tại sao Hà Nội lại vẫn lẹt đẹt, thua kém các đô thị bạn bè trong khu vực và trên thế giới trong khi Hà Nội mang trong mình giàu truyền thống học hỏi, chăm chỉ với một nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú?
Khi đọc trên báo, xem truyền hình hay chứng kiến lối ứng xử thiếu văn hóa, thích bạo lực, lười làm việc, thích hưởng thụ, đua đòi của một bộ phận giới trẻ Hà Nội thời nay, lòng ông lại nhói đau. Ông luôn mong mỏi đó chỉ là sự bồng bột nhất thời của một số bộ phận giới trẻ. Sau đó, họ sẽ thay tâm, đổi tính, học hỏi những điều hay, ý đẹp.
PGS.TS. Nguyễn Thừa Hỷ nhắn nhủ: “Ai cũng phải công nhận Hà Nội bây giờ thay đổi đến chóng mặt. Nhưng sự đàng hoàng không phải chỉ ở những tòa nhà chọc trời, khu đô thị hiện đại. Con người còn phải có nhân cách tử tế, tức là chúng ta phải chăm lo nhiều hơn đến phần đạo đức nhân văn, hướng tới sự phát triển bền vững”.
Luôn đau đáu với sự phát triển của Hà Nội, dù 83 tuổi, qua cơn bạo bệnh, ông vẫn mệt mài nghiên cứu. Căn bệnh viêm đa khớp hành hạ suốt 20 năm nay khiến ông không thể đi lên thư viện tìm tư liệu, đọc sách. Ông đã ở nhà tự nghiên cứu với 15.000 cuốn sách số đủ các thể loại Đông, Tây, kim, cổ được lưu trong máy tính cá nhân. Nhưng những đốt ngón tay dính lại, cử động hết sức khó khăn khiến ông vất vả mỗi khi điều khiển phím máy tính.
Thương ông sợ ông làm việc nhiều, quá sức dễ đổ bệnh, người nhà khuyên ông nghỉ ngơi nhưng ông đều cười nhẹ. Với ông, được làm những gì mình thích là hạnh phúc của một con người. Ngoài thời gian dành cho gia đình, thầy Thừa Hỷ ngoại bát thập vẫn dành 8 tiếng/ngày làm việc. Bởi ông làm vì sợ ngày mai sẽ ra đi bất chợt, những dòng nghiên cứu bị dở dang.
Nhà thơ Bằng Việt, Chủ tịch Hội đồng giám khảo nhận định: PGS.TS.NGƯT Nguyễn Thừa Hỷ có thể chưa phải là một cái tên quá quen thuộc với công chúng rộng rãi hay với giới truyền thông, nhưng từ 30 - 40 năm nay, ông đã là một “định danh” sừng sững trong giới nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn. Với những công trình nghiên cứu, dịch thuật mẫu mực về Thăng Long - Hà Nội trên cả bình diện lịch sử, văn hóa và kinh tế - xã hội, ông đã có nhiều đóng góp cho ngành Hà Nội học, bên cạnh những tên tuổi lớn khác như Hữu Ngọc, Nguyễn Vinh Phúc...
Với những cống hiến không ngừng nghỉ, PGS.TS Nguyễn Thừa Hỷ đã được tặng thưởng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú, Huân chương Lao động hạng Ba vào năm 2003; Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen năm 2011. Năm 2012, ông nhận Giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ trao cho công trình “Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XVII - XVIII - XIX: Kết cấu kinh tế - xã hội của một thành thị trung đại”. Tháng 8, năm 2019, ông nhận Giải thưởng lớn - Vì tình yêu Hà Nội của Giải thưởng Bùi Xuân Phái lần thứ 12.
Nhận giải Bùi Xuân Phái, PGS.TS.NGƯT Nguyễn Thừa Hỷ xúc động: “Tôi rất vinh dự, cảm kích khi nhận được giải thưởng này. Tôi nghĩ mình phải làm như thông điệp cố họa sĩ Bùi Xuân Phái để lại là: Vì một tình yêu đối với Hà Nội, một tình yêu thủy chung, không lay chuyển, là tình yêu dâng hiến với một niềm tin, niềm hy vọng lớn lao.
Tôi nghĩ, không chỉ tôi mà các thế hệ trẻ cũng dành cho Hà Nội một tình yêu đặc biệt nhưng yêu thì phải làm gì cho Hà Nội đẹp hơn, đàng hoàng hơn không chỉ bởi những tòa nhà cao tầng mà còn ở tâm hồn, nhân cách. Tức là có sự cân bằng hài hòa giữa sự phát triển về kinh tế kỹ thuật và cái chiều kích về văn hóa, nhân văn.
“Về văn hóa Hà Nội, làm thế nào để phát huy được truyền thống của Thủ đô, của đất nước, vừa đứng vững trên truyền thống, vừa vươn tới tầm cao của thời đại. Nói như một triết gia nổi tiếng, “phải mở cửa để gió vào cho thông thoáng nhưng chúng ta vẫn phải đứng vững ở ngôi nhà đó chứ không bị bay đi. Điều đó khó, ai cũng đồng ý phải giữ gìn truyền thống và phải tăng cường hội nhập, đổi mới, nhưng cái nào cần thiết. Phải theo ý dân và xu thế thời đại, tôi vẫn trăn trở đấy.
Hà Nội hiện tại phải thay đổi về kỹ thuật nhưng cái cần thiết hơn là sự tái cấu trúc văn hóa, sự đổi mới về tâm hồn. Tôi tin là Hà Nội làm được dù rất khó, nhưng “thà thắp một ngọn nến nhỏ còn hơn là ngồi nguyền rủa bóng tối. Một thành phố vì hòa bình không chỉ chung sống hòa bình với các nước mà còn phải chung tay đẩy lùi những thói hư, tật xấu để cho tâm hồn được hòa bình, không phải lúc nào cũng bối rối, stress vì những điều xung quanh. Đó là ước mơ của tôi, ước mơ về một thành phố văn minh, nhân văn, phát triển, chung sống với thời đại, thế giới”.
Bên cạnh những chia sẻ, trăn trở của một người đã dành gần cả cuộc đời “Vì tình yêu Hà Nội”, PGS.TS.NGƯT Nguyễn Thừa Hỷ còn cho biết thêm, dù sức khỏe không tốt như trước nhưng vẫn sẽ tiếp tục “yêu Hà Nội” bằng đặc thù nghề nghiệp của mình.
Những niềm yêu Hà Nội đã và đang được lan tỏa. Nó như một mạch ngầm bền bỉ qua tháng năm, qua bao thế hệ để tiếp tục đắp bồi thêm những giá trị văn hóa, nhân văn cho Thủ đô ngàn năm văn hiến.
Một tin vui nức lòng người Hà Nội, đó là, Hội đồng Thi đua - Khen thưởng TP Hà Nội đề nghị xét tặng danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú” năm 2019 dành cho PGS.TS.NGƯT Nguyễn Thừa Hỷ.
Bộ GD&ĐT chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan soạn thảo, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 35/2024/NĐ-CP ngày 02/4/2024 quy định về xét tặng danh hiệu “Nhà giáo nhân dân”, “Nhà giáo ưu tú” (NGND, NGƯT).
Sáng 25/3, UBND huyện Long Điền (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) đã đã tổ chức khen thưởng cho lực lượng Công an khi triệt phá thành công chuyên án ma túy, thu giữ hơn 1kg ma túy các loại.
Việc bỏ lại xe khi bị Cảnh sát giao thông tạm giữ sẽ ảnh hưởng như thế nào trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính sau này? Người vi phạm giao thông không nộp phạt, bỏ lại xe của mình sẽ bị xử lý như thế nào?
Ứng dụng ngân hàng số phiên bản mới - PVConnect của PVcomBank không chỉ mang đến những trải nghiệm hiện đại, mà còn tập trung tối ưu tương tác với người dùng.
Theo đó, các doanh nghiệp này bị cơ quan chức năng xử phạt hành chính do vi phạm công bố thông tin, cùng với đó là các tài liệu liên qua đến phát hành trái phiếu.
Ngày 22/4, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho biết, vừa nhận 13.000 liều vaccine 5 trong 1 (vaccine SII) từ Chương trình tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng triển khai tiêm cho trẻ từ tuần này.
Một số sai phạm lẽ ra phải bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vì một lý do nào đó, ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên lại chỉ ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả”.
Ngày 23/4, thông tin từ Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết, Cơ quan CSĐT Công an huyện Hà Trung đã Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam 4 đối tượng về hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy…
Hai đối tượng Vi Hoàng Như và Trần Thị Hương Lan vừa bị Công an quận Tây Hồ ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra về tội Mua bán trái phép chất ma túy.
Theo thống kê của Ban chỉ đạo phòng, chống tội phạm của Chính phủ (Ban chỉ đạo 138/CP), trong quý I/2024, lực lượng chức năng đã phát hiện, khởi tố mới 20 vụ/40 đối tượng (tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2023) mua bán người.
Một nhóm 52 đối tượng vừa bị lực lượng chức năng Công an huyện Đông Anh, Hà Nội triệu tập để điều tra về hành vi gây rối trật tự công cộng trên địa bàn.
Theo Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường, đây là vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng khiến 7 công nhân tử vong, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, gây đau thương mất mát đến nhiều gia đình công nhân.
Ngày 20 và 23/4/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can và các quyết định tố tụng đối với 06 đối tượng liên quan đến vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn.
Nhóm đối tượng đã lấy trộm hàng chục tấm thép lưới loại B40, dùng để chắn gia súc trên tuyến đường cao tốc Bắc - Nam đoạn qua xã Quỳnh Mỹ (Quỳnh Lưu - Nghệ An).
Trần Mạnh Hùng (sinh năm 1980) là nhân viên cân băng liệu của Nhà máy xi măng đã bị bắt tạm giam để điều tra về tội “Vi phạm quy định về an toàn lao động”.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.