Hà Nội 23 °C
TP Hồ Chí Minh 32 °C
Hải Phòng 26 °C
Đà Nẵng 28 °C
Yên Bái 26 °C
  • Hà Nội Hà Nội 23°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 32°C
  • Hải Phòng Hà Nội 26°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 28°C
  • Yên Bái Hà Nội 26°C

Nhà sử học Dương Trung Quốc nói về hộ khẩu, quản lý cư dân xưa và nay

Pháp luật hình sự
07/11/2017 08:35
NGUYỄN THANH theo Báo Dân Sinh
aa
“Trong xã hội truyền thống của nước ta, thật ra, trừ một số cư dân đô thị rất ít thôi, còn chủ yếu vẫn là cư dân nông thôn. Mà nông thôn thì họ quản lý theo chế độ tự trị và chủ yếu là cộng đồng cư dân, quản lý lẫn nhau”, đại biểu Quốc hội, nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết nhiều điều thú vị về quản lý dân cư xưa và nay.


Quản lý theo sổ đinh

Liên quan đến vấn đề Chính phủ đồng ý bỏ sổ hộ khẩu đang được nhân dân quan tâm, chiều 6/11, dưới góc nhìn của một nhà sử học, ông Dương Trung Quốc đem đến những lát cắt lịch sử trong quá trình quản lý cư dân ở Việt Nam từ thời phong kiến, đến thuộc địa và sau khi Việt Nam giành được chính quyền.

Đại biểu Quốc hội, nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết nhiều điều thú vị về quản lý dân cư xưa và nay
Đại biểu Quốc hội, nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết nhiều điều thú vị về quản lý dân cư xưa và nay

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, nhà nước phong kiến chỉ quan tâm đến sổ đinh. “Tức là ghi tên những người đàn ông ở độ tuổi lao động, cũng là độ tuổi phải đóng thuế, và Nhà nước chỉ quản lý cư dân để đáp ứng được 3 yêu cầu thôi. Thứ nhất, là để thu thuế. Thứ hai, là để bắt phu, lao dịch. Thứ ba, là để đi lính”, ông Dương Trung Quốc cho biết.

“Cho nên, chủ yếu, phần lớn việc quản lý cư dân ở nông thôn là do làng xã tự quản lý. Nhà nước không quan tâm đầu đinh, mà quan tâm tổng số nguồn nhân lực mà thôi”, ông cho biết thêm.

Trong khi đó, ở đô thị, tuy gọi là đô thị, nhưng cũng gần như là cộng đồng cư dân ở nông thôn, tổng hợp ở những phường, hội. Bấy giờ, những người lao động tự do, di cư rất ít, không đáng kể. Vì thế, việc cần đến sổ sách, giấy tờ là không có mấy. Người nông dân chủ yếu sống trong làng quê của mình.

“Cho đến khi người Pháp đô hộ nước ta, họ quản lý theo cung cách của Châu Âu, và họ rất quan tâm đến từng con người một. Nông thôn vẫn giữ trong một thời gian khá dài kết cấu truyền thống của nó và người Pháp cũng chỉ áp đặt vào đó một số yếu tố chỉ để khai thác nguồn nhân lực mà thôi, như: đi phu, đi lính, hoặc nộp thuế. Cộng thêm yếu tố an ninh nữa để quản lý cư dân, để bảo đảm an ninh trong chế độ thuộc địa”, nhà sử học cho biết.

Ông Dương Trung Quốc cũng cho hay, lúc ấy, về căn bản, sổ sách cũng không có. Dần dần, sự lưu thông bấy giờ của cư dân bắt đầu nhiều lên. Từ nông thôn ra thành thị, rồi từ thành thị lại di cư về nông thôn, từ vùng này sang vùng khác… Khi đó, bắt đầu có hình thức thẻ căn cước.

“Ban đầu chỉ là thẻ thuế đinh thôi. Thẻ này chứng minh là tôi đã nộp thuế. Đấy là vấn đề quan trọng. Về sau, xã hội phát triển hơn, yêu cầu quản lý ngày càng chặt, bảo đảm an ninh cho chế độ thuộc địa, thì thẻ căn cước dần được áp dụng”, nhà sử học phân tích thêm và cho biết, khi đó bắt đầu sử dụng sổ sách và các khu phố quản lý theo từng hộ một. Nhưng yếu tố quản lý theo hộ về nhân khẩu cũng không quan tâm nhiều. Pháp chỉ quan tâm đến an ninh thôi.

Sổ hộ khẩu ràng buộc con người rất lớn

Cho đến thời kỳ chiến tranh bùng nổ năm 1939, do khó khăn về mặt vật chất, giống như sau này, Pháp quản lý từng hộ dân để đáp ứng một số yêu cầu về đời sống. Lúc đó Pháp ra tem phiếu để cung cấp hàng hóa. “Họ cung cấp hàng hóa cho anh, nhưng quản lý anh, và anh bị phụ thuộc vào nó. Như phiếu đường, phiếu vải, phiếu gạo… Ngay từ thời kỳ những năm 40 của thế kỷ trước, tem phiếu đã có rồi”, ông Dương Trung Quốc nói.

Hình ảnh cuộc sống xưa 
Hình ảnh cuộc sống xưa

Ông cho biết, còn đến chế độ chúng ta thì quản lý chặt chẽ. Bảo đảm đầu tiên là an ninh. Sau năm 1946, sau khi giành chính quyền, toàn quốc kháng chiến. “Cho đến khi hòa bình lập lại, Nhà nước quản lý cư dân rất chặt, bảo đảm các yêu cầu về an ninh, nhất là sau này chúng ta phải khai thác nhiều nhân lực, đi làm kinh tế mới, làm nông trường, công trường”.

“Lúc đó sổ hộ khẩu gần như trở thành một yếu tố quyết định. Ràng buộc con người rất lớn. Và bên cạnh đó, cộng với chế độ tem phiếu, đặc biệt là sổ gạo, quản lý từng hộ, để Nhà nước nắm được từng nguồn nhân lực. Và trong chừng mực nào đó, dưới chính sách bao cấp, trách nhiệm của Nhà nước cung ứng cho người dân điều kiện, nguồn sống tối thiểu cho họ, nên dần dần về sau họ cảm thấy, hộ khẩu là không thể không có được để quản lý”, nhà sử học cho hay.

Tất nhiên, bên cạnh ưu điểm, theo ông Dương Trung Quốc, hộ khẩu thời đó cũng đem lại hệ lụy là ràng buộc con người rất lớn. Đi cùng với nó là cả vấn đề quyền di trú cũng bị ảnh hưởng, rồi liên quan học hành, thi cử… “Mọi cái, kể cả dịch vụ xã hội đều bị khoanh lại trong không gian cư trú của anh. Quá chặt. Điều đó làm cho xã hội phức tạp thêm”, vị đại biểu Quốc hội này phân tích.

“Thí dụ như tôi ở phố Hàng Đường, thì con tôi chỉ được học ở mấy cái trường quanh khu vực đấy thôi. Đứng về mặt quy hoạch thì tốt, nhưng nó ràng buộc con người. Không có sự lựa chọn nữa”, nhà sử học nêu.

Do đó, ông Dương Trung Quốc bày tỏ, việc Chính phủ đồng ý bỏ quản lý dân cư bằng hộ khẩu là hoàn toàn hợp lý, việc bỏ sổ hộ khẩu nhằm đơn giản hóa thủ tục chứ không phải bỏ giấy tờ là bỏ quản lý.

“Bớt đi những giấy tờ, bớt đi những quan liêu. Thì rõ ràng việc bỏ hộ khẩu, thậm chí Chứng minh thư là điều cần thiết”, đại biểu Dương Trung Quốc nhận định.

Cũng theo nhà sử học, việc quản lý bằng công nghệ số, thực chất con người ngày càng bị ràng buộc chặt, “nhưng bằng số hóa sẽ bớt cho con người những phiền phức, không gian hoạt động sống rộng rãi, ít ràng buộc hơn, tạo ra các thói quen mới, ý thức mới. Đó cũng là quá trình chúng ta hội nhập với thế giới” ông Dương Trung Quốc nhấn mạnh.

bài liên quan
Hai Bộ trưởng nào sẽ trả lời chất vấn vào ngày 18/3 tới đây

Hai Bộ trưởng nào sẽ trả lời chất vấn vào ngày 18/3 tới đây

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc và Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn sẽ đăng đàn trả lời chất vấn tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 18/3.
Khánh Hòa cần sớm hiện thực hóa mục tiêu thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030

Khánh Hòa cần sớm hiện thực hóa mục tiêu thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030

Chủ tịch Quốc hội đề nghị tỉnh nỗ lực cố gắng sớm hiện thực hóa khát vọng, mục tiêu đến năm 2030, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương.
Đông Triều (Quảng Ninh): Bị tuýt còi vì bỏ 1 tỷ đồng làm đường lại lấn ra hồ thủy lợi

Đông Triều (Quảng Ninh): Bị tuýt còi vì bỏ 1 tỷ đồng làm đường lại lấn ra hồ thủy lợi

Một doanh nghiệp ở TX Đông Triều (Quảng Ninh) tự nguyện bỏ 1 tỷ đồng để làm đường bê tông nhưng bị tuýt còi vì bị cho rằng có dấu hiệu trục lợi và lấn chiếm hồ thủy lợi Lỗ Chính.
Chuyên trang điện tử truyền thông Pháp luật Plus chính thức thay đổi giao diện mới

Chuyên trang điện tử truyền thông Pháp luật Plus chính thức thay đổi giao diện mới

Nhằm đáp ứng nhu cầu đọc báo của độc giả trong thời đại kỷ nguyên công nghệ số, 10h sáng ngày 28/2, Chuyên trang điện tử Truyền thông Pháp luật Pháp luật + (Phapluatplus.vn) sẽ chính thức thay đổi giao diện mới với nhiều chuyên mục chuyên sâu, hấp dẫn.
Gần 100 xe ô tô ở huyện đảo Cô Tô được đăng kiểm

Gần 100 xe ô tô ở huyện đảo Cô Tô được đăng kiểm

Đã có 77 phương tiện cơ giới đường bộ, ô tô điện đủ điều kiện hồ sơ để đăng kiểm trong 2 ngày 24, 25/2 trên địa bàn huyện đảo Cô Tô.
UBND huyện Văn Chấn yêu cầu làm rõ vụ công trình nhà nước được san lấp bằng đất nông nghiệp trái phép

UBND huyện Văn Chấn yêu cầu làm rõ vụ công trình nhà nước được san lấp bằng đất nông nghiệp trái phép

UBND huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái vừa có văn bản yêu cầu làm rõ việc công trình nhà nước được san lấp bằng đất nông nghiệp trái phép.
Mới nhất
Đọc nhiều
Công ty TNHH Gia công và Thương mại Phong Hòa không đóng BHXH cho người lao động

Công ty TNHH Gia công và Thương mại Phong Hòa không đóng BHXH cho người lao động

Hành vi này của Công ty TNHH Gia công và Thương mại Phong Hòa đã bị UBND tỉnh Hải Dương xử phạt nghiêm minh.
Công ty TNHH Cơ điện Yongxin nợ hơn 5 tỷ đồng tiền thuế

Công ty TNHH Cơ điện Yongxin nợ hơn 5 tỷ đồng tiền thuế

Cục thuế tỉnh Bắc Giang vừa ban hành Quyết định cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền từ tài khoản, phong tỏa tài khoản đối với Công ty TNHH Cơ điện Yongxin.
Bệnh nhân chạy thận nhân tạo có thể được hưởng BHYT lên đến 100%

Bệnh nhân chạy thận nhân tạo có thể được hưởng BHYT lên đến 100%

Trả lời về mức chi trả bảo hiểm y tế cho bệnh nhân chạy thận nhân tạo, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội TP.HCM cho biết, mức hưởng BHYT từ 80-100% tùy theo đối tượng tham gia, theo thực tế chi phí điều trị tùy thuộc mức độ bệnh lý của mỗi người bệnh.
Tin bài khác
Quảng Bình: Bắt giữ nhóm đối tượng, thu giữ hơn 10kg ma túy tổng hợp

Quảng Bình: Bắt giữ nhóm đối tượng, thu giữ hơn 10kg ma túy tổng hợp

Lực lượng Công an thu giữ chiếc va ly màu đen bên trong 26 gói nilon có chứa hơn 25.000 nghìn viên ma túy tổng hợp dạng thuốc lắc, có trọng lượng hơn 10kg.
TP.HCM: Khởi tố 27 đối tượng trong đường dây khai thác cát trái phép

TP.HCM: Khởi tố 27 đối tượng trong đường dây khai thác cát trái phép

Liên quan đến đường dây khai thác cát trái phép, Cơ quan Cảnh sát điều tra (PC01) - Công an TP.HCM đã khởi tố và xử lý hình sự tổng cộng 27 bị can.
Hà Nội: Tạm giữ 26 đối tượng mang hung khí đánh nhau gây mất an ninh trật tự

Hà Nội: Tạm giữ 26 đối tượng mang hung khí đánh nhau gây mất an ninh trật tự

Lực lượng chức năng vừa tạm giữ hình sự 26 đối tượng mang hung khí đuổi đánh nhau, gây mất an ninh trật tự trên địa bàn quận Hà Đông (Hà Nội).
Triệt phá ổ nhóm tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy liên tỉnh

Triệt phá ổ nhóm tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy liên tỉnh

Một đường dây tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy vừa bị lực lượng chức năng Công an tỉnh Bình Thuận triệt phá, bắt giữ 5 đối tượng.
Khởi tố vụ án mua bán trái phép hóa đơn 730 tỉ đồng tại Hà Nam

Khởi tố vụ án mua bán trái phép hóa đơn 730 tỉ đồng tại Hà Nam

Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Hà Nam đã khởi tố vụ án “In, mua bán trái phép hóa đơn” và “Trốn thuế” xảy ra từ năm 2022 trên địa bàn tỉnh Hà Nam.
Xác minh làm rõ vụ việc nữ sinh lớp 7 bị người đàn ông hành hung tại Hải Dương

Xác minh làm rõ vụ việc nữ sinh lớp 7 bị người đàn ông hành hung tại Hải Dương

Một nữ sinh học lớp 7 bị một người đàn ông hành hung, tát liên tục, sự việc được quay lại và đưa lên mạng xã hội khiến nhiều người bức xúc.
Hà Nội: Khởi tố các đối tượng giấu ma túy trong hộp mỹ phẩm mang đi bán

Hà Nội: Khởi tố các đối tượng giấu ma túy trong hộp mỹ phẩm mang đi bán

Tại cơ quan Công an, Huynh và Duy khai nhận đã bán ma túy cùng nhau, các đối tượng giấu ma túy trong hộp mỹ phẩm rồi đem bán.
Cảnh sát 141 bắt giữ 17 đối tượng có dấu hiệu phạm pháp hình sự

Cảnh sát 141 bắt giữ 17 đối tượng có dấu hiệu phạm pháp hình sự

Trong tuần qua, các tổ công tác 141 đã kịp thời ngăn chặn, đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm, phát hiện 16 vụ việc có dấu hiệu vi phạm, bắt giữ 17 đối tượng.
Bắt giữ khẩn cấp hai đối tượng tàng trữ nhiều hàng nóng, thực hiện hàng loạt vụ cướp tài sản

Bắt giữ khẩn cấp hai đối tượng tàng trữ nhiều hàng nóng, thực hiện hàng loạt vụ cướp tài sản

Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Đồng Nai vừa phối hợp với Công an tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu bắt khẩn cấp 2 đối tượng gây ra hàng loạt vụ cướp tài sản.
Thanh Hoá: Bắt 2 đối tượng mua bán vũ khí quân dụng

Thanh Hoá: Bắt 2 đối tượng mua bán vũ khí quân dụng

Lực lượng chức năng vừa bắt giữ 2 đối tượng Phạm Hải Đăng và Nguyễn Đăng Tài để điều tra về hành vi mua bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép vũ khí quân dụng.
trai nghiem nghe lam giay ban cua dong bao dao do o ha giang

Trải nghiệm nghề làm giấy Bản của đồng bào Dao đỏ ở Hà Giang

Giấy Bản là sản phẩm làm từ cây vầu non, được sử dụng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên vào dịp lễ, tết... Cây vầu non được chẻ nhỏ, ngâm trong nước vôi, sau đó ngâm tiếp với nước một thời gian, đem nghiền và trộn với dung dịch chứa nhựa của một loại cây rừng. Từ hỗn hợp nguyên liệu này, người dân sẽ tráng thành những tấm giấy Bản...
clip nhom doi tuong manh dong dung hung khi dai ca met cuop tai san trong dem

Clip nhóm đối tượng mạnh động dùng hung khí dài cả mét cướp tài sản trong đêm

Ngày 16/3, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội phối hợp Công an quận Hà Đông đã bắt giữ 4 đối tượng để điều tra về hành Cướp tài sản. Các đối tượng này chủ yếu đã bỏ học, cùng nhau chế hung khí nguy hiểm dài cả mét sau đó đi khống chế, đe doạ những người đi đường trong đêm tối và cướp tài sản. Trước đó, nhóm đối tượng này đã cướp một xe máy của anh N.Đ.C. trên đường Lĩnh Nam, Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội.
bao phap luat viet nam ky hop tac tai tro voi lien doan cau may viet nam

Báo Pháp luật Việt Nam ký hợp tác, tài trợ với Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam

Báo Pháp luật Việt Nam và Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam đã thực hiện lễ ký kết thỏa thuận hợp tác truyền thông và tài trợ đội tuyển cầu mây quốc gia Việt Nam.
tang cuong phoi hop truyen thong chinh sach phap luat giua bo tu phap va bo thong tin va truyen thong

Tăng cường phối hợp truyền thông chính sách pháp luật giữa Bộ Tư pháp và Bộ Thông tin và Truyền thông

thoi hoc sinh dang nho cua thap nien 2000 duoc tai hien qua sach tranh

Thời học sinh đáng nhớ của thập niên 2000 được tái hiện qua sách tranh

Bốn năm sau khi ra mắt 199 Mấy – Hồi Ấy Làm Gì?, hai tác giả Trang Neko và X.Lan quay trở lại với một ấn phẩm sách tranh đề tài trường học lấy nhan đề HỌC SINH CHÚNG MÌNH 2000 HỒI ẤY