Người xưa có câu: “Tích cốc phòng cơ”, rồi thì “Khéo ăn thì no/ Khéo co thì ấm” để nói về chuyện tiết kiệm, dành dụm, ăn nhịn để dành. Để dành ban đầu như là một ưu điểm. Nhưng giờ đây, để dành biến dần thành "bệnh".
1. Để dành là thói quen của con người từ thời tiền sử, khi thức ăn kiếm được, chưa dùng đến thì cất vào một chỗ kín đáo và bảo quản sao cho giữ được lâu để dùng dần.
Nói đâu xa, con kiến đã biết gom hạt gạo về cất giữ. Có lần tôi đã thu được cả bơ gạo dưới lòng đất nền nhà mà đàn kiến lửa tích cóp. Gạo được chúng khuân về từ thùng gạo đặt ở góc bếp. Hay có lần vào rừng tôi moi được cả vốc hạt dẻ trong hốc cây trú ngụ của một con sóc. Loài chim chóc như quạ cũng tha lôi đủ thứ đồ dùng của con người như gương, lược về cất vào tổ, dù nó chả dùng đến. Nhặt nhạnh để dành thành tâm lí chung cho loài vật có bộ não thì phải!
Đó là câu chuyện trong thiên nhiên.
*****
2. Với chuyện để dành thì con người là sư phụ của muôn loài.
Đồ ăn món mặc, đồ dùng phương tiện đến tiền bạc và thậm chí cả thời gian là thứ trừu tượng nhất cũng được con người dành dụm bằng cất giữ hoặc tiết kiệm khi dùng.
Nói về dành dụm, dân vùng Bắc Bộ từng có câu nổi tiếng mà dân Nam nghe cứ mủm mỉm cười không hiểu, đó là: “Khéo ăn thì no/ khéo co thì ấm” đó sao. Thời bao cấp khốn khổ, miếng ăn chạy từng bữa, đến cái giẻ rách cũng không dám vứt ngay khi nó chưa mủn. Biết đâu lại có lúc còn dùng vào được việc gì.
Thiếu thốn bần hàn làm cho con người ta ti tiện
Đó là những năm xuất hiện những từ mới chưa có trong từ điển: hàng thùng, hàng sida, đồ viện trợ từ các nước bạn gửi sang, họ gom cho quần áo cũ đủ loại... Đó là những năm tháng thiếu thốn cay đắng và tủi nhục. Ai có sống vào thời ấy mới thấy cái mơ ước yên hàn để làm ăn nó thiêng liêng đến thế nào, cần thế nào cho mỗi chúng ta.
Để tồn tại, thì để dành như là một phương cách dự phòng tốt nhất dù chỉ là bản năng, nhưng an toàn nhất. Nghĩ mình có lúc hóa ra cũng giống như con sâu cái kiến trong tích lũy của để dành!
Câu “Tích cốc phòng cơ, tích y phòng hàn” (cất giữ lương thực phòng khi đói kém/cất giữ áo ấm phòng khi giá lạnh) của người xưa được tân dụng triệt để thời bao cấp rồi kéo dài liên miên.
Để dành ban đầu như là một ưu điểm. Nhưng lâu rầy, để dành biến dần thành bệnh.
Kể ra thì có quá nhiều, chỉ lấy một ví dụ đơn giản. Ở căn hộ cấp 4 mưa táp vách, mái dột, người ta ước ao nhà mái bằng, tường gạch. Có căn hộ tập thể rồi thì mơ nhà riêng. Có riêng rồi ước mơ biệt thự. Có biệt thự thì mua ô tô, kiếm chút chức tước, càng to càng tốt. Nhu cầu riêng đủ rồi thì tìm cách xoay xở đất đai nhà cửa cho con. Có cho con rồi lại nghĩ đến cháu. Với tiền nong cũng thế. Ban đầu dành ít triệu, có rồi lại lo tiếp dành tiền tỉ, rồi từ đó sang nhà đất và cuối cùng là vàng, kim cương... Lo đất cát hậu sự, rồi lo thêm tài sản cho cháu chắt.
Chính cái bệnh để dành này cũng là một kênh góp phần tích cực làm nên tham nhũng.
Thực ra sự chi dùng bình thường của một con người có đáng bao nhiêu đâu so với đống tài sản không lồ của kẻ tham nhũng. Có kẻ đã vét “voi” được của cải có thể ăn đến ba bốn đời chưa hết mà vẫn chưa chịu dừng.
*****
3. Lấy ví dụ để dành, một ưu điểm có từ trong loài vật và đến con người. Một ưu điểm để duy trì cho cuộc sống an toàn là rất cần thiết. Cũng vì biết để dành mà con vật đến con người đều cố gắng lo xa. Để dành mở đầu cũng là động lực tốt. Nhưng khi thái quá thành hỏng. Tích lũy đồ cũ kí làm nơi ở thành bãi rác, ô nhiễm môi trường. Còn tích lũy của cải bằng chiếm đoạt thành hành động phi pháp tham nhũng. Hai chữ để dành, con người không cần học, nhưng để biết giới hạn nó thì phải học cả đời. Có khi cuối cùng dừng lại trong nhà lao học tiếp!
Những năm 1970 tôi làm báo Việt Nam độc lập thì Vũ Duy Thông là phóng viên Thông tấn xã Việt Nam thường trú tại Thái Nguyên đóng ở đồi thông, cạnh dinh thự ông Chu Văn Tấn, bí thư Khu ủy khu tự trị Việt Bắc. Sau Thông hết nhiệm kì thì Trương Đức Anh thay thế.
Bên cạnh những hiệu quả kinh tế ngành du lịch mang lại cho cuộc sống con người, mặt trái của hoạt động du lịch khiến thiên nhiên bị tàn phá, cảnh quan, di sản không được bảo tồn...
Công an huyện Thanh Trì (Hà Nội) đã tiếp nhận trình báo của 2 nhà báo N.V.C (phóng viên Thời báo VTV) và M.H.M (phóng viên báo điện tử Vnexpess) về việc bị nhiều đối tượng cản trở tác nghiệp, hành hung khi làm nhiệm vụ ghi hình đưa thông tin về đám cháy.
Ngày 22/4, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho biết, vừa nhận 13.000 liều vaccine 5 trong 1 (vaccine SII) từ Chương trình tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng triển khai tiêm cho trẻ từ tuần này.
Một số sai phạm lẽ ra phải bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vì một lý do nào đó, ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên lại chỉ ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả”.
Hai đối tượng Vi Hoàng Như và Trần Thị Hương Lan vừa bị Công an quận Tây Hồ ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra về tội Mua bán trái phép chất ma túy.
Theo thống kê của Ban chỉ đạo phòng, chống tội phạm của Chính phủ (Ban chỉ đạo 138/CP), trong quý I/2024, lực lượng chức năng đã phát hiện, khởi tố mới 20 vụ/40 đối tượng (tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2023) mua bán người.
Một nhóm 52 đối tượng vừa bị lực lượng chức năng Công an huyện Đông Anh, Hà Nội triệu tập để điều tra về hành vi gây rối trật tự công cộng trên địa bàn.
Theo Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường, đây là vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng khiến 7 công nhân tử vong, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, gây đau thương mất mát đến nhiều gia đình công nhân.
Ngày 20 và 23/4/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can và các quyết định tố tụng đối với 06 đối tượng liên quan đến vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn.
Nhóm đối tượng đã lấy trộm hàng chục tấm thép lưới loại B40, dùng để chắn gia súc trên tuyến đường cao tốc Bắc - Nam đoạn qua xã Quỳnh Mỹ (Quỳnh Lưu - Nghệ An).
Trần Mạnh Hùng (sinh năm 1980) là nhân viên cân băng liệu của Nhà máy xi măng đã bị bắt tạm giam để điều tra về tội “Vi phạm quy định về an toàn lao động”.
Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa có công điện chỉ đạo sau vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng làm 7 người chết, 3 người bị thương xảy ra tại Công ty cổ phần Xi măng và Khoáng sản Yên Bái.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.