Khoảng 90% số lượng di tích được thống kê đã bị xâm phạm nghiêm trọng. Nhiều di tích chỉ còn trên giấy; số lượng các nhà khảo cổ học cực kỳ ít ỏi; sự thiếu kinh phí khảo sát, khai quật, thiếu kinh phí chỉnh lý, thiếu kinh phí phân tích mẫu, mua sắm, thiếu trang thiết bị hiện đại, thiếu kinh phí công bố, thiếu kinh phí bảo tồn di sản khảo cổ học… Đó là những thực tế đã được các nhà khảo cổ học chỉ ra.
Vấn đề bảo vệ di sản khảo cổ học ở Việt Nam là vô cùng cấp bách
Nhiều di tích chỉ còn trên giấy
Theo PGS.TS Trịnh Sinh, Viện Khảo cổ học, năm 1993 các nhà khảo cổ đã thống kê được toàn quốc có khoảng 100 di tích khảo cổ học thuộc thời kỳ kim khí. Chưa đầy 10 năm sau đó, con số di tích khảo cổ học thời đại kim khí tăng lên tới 917, phân bố ở 50 tỉnh, thành trong số 63 tỉnh, thành cả nước. Sở dĩ con số di tích khảo cổ tăng nhanh là do có sự quan tâm nhất định của nhiều cấp quản lý và đặc biệt là do sự phát triển của đô thị hóa và công nghiệp hóa góp phần không nhỏ vào việc phát hiện các di tích.
Tuy nhiên, chỉ hơn 10 năm sau đó, theo ước đoán của các cán bộ khảo cổ qua trường hợp tự phúc tra lại ở Phú Thọ và Vĩnh Phúc (những nơi được coi là vùng đất tổ của Việt Nam) thì có đến 90% số lượng di tích đã được thống kê đã bị xâm phạm nghiêm trọng. Nhiều di tích chỉ còn trên giấy.
Có thể kể ra một số di tích tiêu biểu của thời đại kim khí đã bị phá hủy như sau: Di tích Phùng Nguyên (xã Kinh Kệ, huyện Lâm Thao, Phú Thọ), nổi tiếng thế giới được sử dụng để đặt tên cho văn hóa Phùng Nguyên, giai đoạn đầu tiên của thời đại kim khí nay đã bị xóa sổ hoàn toàn. Di tích hiện đã biến thành một loạt lò gạch nhả khói lên trời.
Di tích Hồng Đà (xã Hồng Đà, huyện Tam Nông, Phú Thọ) nổi tiếng vì là một trong những công xưởng lớn chế tác vòng trang sức đá lớn và tinh xảo, nay đã và đang biến thành bãi rác…
Không chỉ ở vùng đất tổ, nhiều khu vực khác với nhiều loại di tích khác cũng rơi vào số phận tương tự. Ví dụ ở Hải Phòng, di tích Tràng Kênh, Thủy Sơn, các khu mộ táng ở Thủy Nguyên… đã bị xoá sổ hoàn toàn. Ở phía Nam, một loạt các di tích vùng rừng ngập mặn huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai như Cái Vạn, Cái Lăng, Rạch Lá… cũng đã mất. Nơi di chỉ tồn tại trước đó nay bị đào thành các ao hồ nuôi tôm.
TS. Bùi Hữu Tiến, Bảo tàng Nhân học đã chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến việc xóa sổ nhiều di tích thời đại kim khí. Cụ thể, do tình trạng tốc độ đô thị hóa, công nghiệp hóa xảy ra khá nhanh mà không có sự phối hợp với các cơ quan quản lý văn hóa hoặc cơ quan khảo cổ học; do các cơ quan quản lý văn hóa các cấp và chính quyền các cấp rất ít hay nói chung là không quan tâm tới công tác này; do vấn nạn săn tìm đồ cổ bùng phát mạnh mẽ ở khắp nơi, khắp hang cùng ngõ hẻm của đất nước như đã xảy ra ở di chỉ Làng Vạc, các mộ Mường, mộ Thái, mộ thuyền, khu mộ táng trống đồng Đaklak, các mộ Trần ở Đông Triều…
Trong các nguyên nhân trên đây có thể quy vào một nguyên nhân cơ bản là các cấp quản lý có thẩm quyền, cán bộ và người dân không thực hiện nghiêm Luật Di sản văn hóa và các văn bản pháp quy của Nhà nước với công tác khảo cổ học. Hiện trạng nói trên đặt ra vấn đề bảo vệ di sản khảo cổ học ở Việt Nam là vô cùng cấp bách.
Di tích Phùng Nguyên (xã Kinh Kệ, huyện Lâm Thao, Phú Thọ) nay đã không còn tồn tại
Nhân lực ít, trang thiết bị nghèo nàn
PGS.TS. Đặng Hồng Sơn, Trường Đại học Khoa học và Nhân văn đưa ra số liệu về nguồn nhân lực khảo cổ học một số nước trên thế giới. Tại Trung Quốc, theo ước tính có khoảng trên dưới 10.000 người làm công tác khảo cổ học thuộc các cơ quan quản lý trung ương và địa phương; các viện nghiên cứu trung ương và địa phương; các cơ sở đào tạo và nghiên cứu đại học, sau đại học; các hội nghề nghiệp.
Tại Nhật Bản, hiện có khoảng trên dưới 8.000 người làm việc trong lĩnh vực khảo cổ học. Đây là quốc gia có đông đảo các nhà khảo cổ học nhất theo tỷ lệ dân số. Tại Hàn Quốc, có 178 viện nghiên cứu và cơ quan khảo sát, khai quật khảo cổ chuyên nghiệp với số lượng nhân sự làm khảo cổ học là 2.594 người.
Ở Việt Nam, số lượng các nhà khảo cổ học cực kỳ ít ỏi với tổng cộng khoảng 94 nhà khảo cổ học. Đặc biệt, hệ thống cơ quan địa phương (Bảo tàng tỉnh, Ban quản lý di tích, Sở Văn hóa…) hầu như không có lực lượng làm công tác khảo cổ học.
Khó khăn kinh phí trong hoạt động khảo cổ cũng được PGS.TS. Nguyễn Khắc Sử (Viện Khảo cổ học) và PGS.TS. Bùi Chí Hoàng (Viện Phát triển bền vững Đông Nam Bộ) chỉ ra. Đó là sự thiếu kinh phí khảo sát, khai quật, thiếu kinh phí chỉnh lý, thiếu kinh phí phân tích mẫu, mua sắm, thiếu trang thiết bị hiện đại, thiếu kinh phí công bố, thiếu kinh phí bảo tồn di sản khảo cổ học…
Có thể nói, trong tổng thể xét trên mặt bằng thế giới thì khảo cổ học Việt Nam tụt hậu bậc nhất, trang thiết bị nghèo nàn bậc nhất thế giới.
Từ thực tế này, các nhà khảo cổ học mong muốn các cơ quan chức năng sớm xây dựng chính sách phù hợp để duy trì và phát triển nguồn nhân lực và vật lực cho tương lai khảo cổ học Việt Nam.
Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, việc Ban Quản lý di tích tự ý tiếp nhận các hiện vật lạ vào Di tích mà không có sự đồng ý của cơ quan chức năng có thể mang lại nhiều hệ luỵ nghiêm trọng.
Có đến 39,2% gia đình nạn nhân bị xâm hại từ chối hỗ trợ, không hợp tác; 35,29% gia đình chấp nhận, thỏa hiệp với thủ phạm, chờ trẻ đủ tuổi sẽ cho tổ chức đám cưới. Đây là số liệu vừa được công bố tại Hội nghị sơ kết 1 năm thí điểm “Mô hình một cửa hỗ trợ phụ nữ và trẻ em trên địa bàn TP Hồ Chí Minh”.
Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua quy định chi tiết các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Công an huyện Thanh Trì (Hà Nội) đã tiếp nhận trình báo của 2 nhà báo N.V.C (phóng viên Thời báo VTV) và M.H.M (phóng viên báo điện tử Vnexpess) về việc bị nhiều đối tượng cản trở tác nghiệp, hành hung khi làm nhiệm vụ ghi hình đưa thông tin về đám cháy.
Ngày 22/4, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho biết, vừa nhận 13.000 liều vaccine 5 trong 1 (vaccine SII) từ Chương trình tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng triển khai tiêm cho trẻ từ tuần này.
Một số sai phạm lẽ ra phải bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vì một lý do nào đó, ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên lại chỉ ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả”.
Hai đối tượng Vi Hoàng Như và Trần Thị Hương Lan vừa bị Công an quận Tây Hồ ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra về tội Mua bán trái phép chất ma túy.
Theo thống kê của Ban chỉ đạo phòng, chống tội phạm của Chính phủ (Ban chỉ đạo 138/CP), trong quý I/2024, lực lượng chức năng đã phát hiện, khởi tố mới 20 vụ/40 đối tượng (tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2023) mua bán người.
Một nhóm 52 đối tượng vừa bị lực lượng chức năng Công an huyện Đông Anh, Hà Nội triệu tập để điều tra về hành vi gây rối trật tự công cộng trên địa bàn.
Theo Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường, đây là vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng khiến 7 công nhân tử vong, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, gây đau thương mất mát đến nhiều gia đình công nhân.
Ngày 20 và 23/4/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can và các quyết định tố tụng đối với 06 đối tượng liên quan đến vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn.
Nhóm đối tượng đã lấy trộm hàng chục tấm thép lưới loại B40, dùng để chắn gia súc trên tuyến đường cao tốc Bắc - Nam đoạn qua xã Quỳnh Mỹ (Quỳnh Lưu - Nghệ An).
Trần Mạnh Hùng (sinh năm 1980) là nhân viên cân băng liệu của Nhà máy xi măng đã bị bắt tạm giam để điều tra về tội “Vi phạm quy định về an toàn lao động”.
Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa có công điện chỉ đạo sau vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng làm 7 người chết, 3 người bị thương xảy ra tại Công ty cổ phần Xi măng và Khoáng sản Yên Bái.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.
