Táo Quân là vị thần bảo vệ gia đình, thường được thờ ở nhà bếp nên còn gọi là vua bếp. Theo tục cổ truyền của người Việt, ngày 23 tháng Chạp hàng năm, các gia đình thường chuẩn bị lễ cúng tiễn vua Bếp (còn gọi là lễ ông Công ông Táo hay Táo quân) lên chầu trời để báo cáo mọi việc tốt xấu của nhân gian.
Tục cúng ông Công ông Táo là một tín ngưỡng văn hóa dân gian đã có từ lâu đời của người Việt không phải là hủ tục mê tín dị đoan. Để có được ngày Tết ông Công ông Táo thật ý nghĩa và tốt đẹp, các gia đình cần phải hiểu đúng ý nghĩa cũng như các nghi thức cần thiết trong ngày này.
Chính vì vậy, để có được ngày Tết ông Công ông Táo thật ý nghĩa và tốt đẹp, các gia đình cần chú ý những điều sau.
Văn khấn ông Công ông Táo
Bài 1: Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin
Nam mô a di đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy Ngài đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ (chúng) con là: ……………
Ngụ tại:…………
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm. Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai giá, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.Chúng con lễ bạn tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam mô a di đà Phật! (3 lần)
Bài 2: Văn khấn ông Táo, bài cúng ông Táo được lưu truyền trong dân gian
Nam mô a di đà Phật! (3 lần)
Kính lạy Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân!
Tín chủ con là :.............
Ngụ tại :.......................
Nhằm ngày 23 tháng Chạp , tín chủ chúng con thành tâm , sửa biện hương hoa phẩm vật , xiêm hài áo mũ , nghi lễ cung trần , dâng lên trước án , dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm Hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời :
Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Phỏng theo lệ cũ, Ngài là vị chủ, Ngũ Tự Gia Thần, soi xét lòng trần, Táo Quân chứng giám.
Trong năm sai phạm, các tội lỗi lầm, cúi xin Tôn Thần, gia ân châm chước. Ban lộc, ban phước, phù hộ toàn gia, trai gái trẻ già, an ninh khang thái.
Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo.
Nam mô a di đà Phật! (3 lần)
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo
|
Ảnh minh họa. |
Theo phong tục, mâm cúng ông Công ông Táo gồm có:
- Thịt luộc
- Gà luộc
- Đĩa xào thập cẩm
- Xôi (hoặc bánh chưng)
- Giò
- Canh măng, nấm, mọc
Ngoài ra, mâm cúng ông Công ông Táo còn: hoa quả, trà sen, 3 chén rượu, quả bưởi, quả cau, lá trầu... Trong đó, không thể thiếu món cá chép (sống hoặc rán), vì theo quan niệm, cá chép chính là phương tiện để đưa ông Táo về trời.
Cúng ông Công ông Táo vào giờ nào?
Theo quan niệm dân gian, 12h trưa ngày 23 tháng Chạp chính là thời điểm ông Công, ông Táo đã bay về chầu trời. Vì vậy, việc cúng lễ phải được tiến hành trước giờ này. Đồng thời, khi hương cháy hết 2/3 là có thể hóa vàng mã, phóng sinh cá chép để tiễn ông Táo về trời.
Tuy nhiên, TS.Trần Hữu Sơn cho rằng, điều này không hề bắt buộc và gia chủ nếu quá bận rộn có thể sắp xếp lịch cúng cho phù hợp với thời gian và điều kiện của mình.
Nên cúng ông Công ông Táo ở đâu?
Theo nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, việc cúng Táo quân có thể thực hiện ở bàn thờ gia tiên, hoặc tại bếp trong các gia đình chung cư. Tuy nhiên, nơi cúng phải sạch sẽ, trang trọng, trước khi cúng phải dùng tinh dầu hòa nước lau bàn thờ và đồ thờ.
Nên cúng cá chép giấy hay cá chép thật?
Theo các chuyên gia văn hóa, trong ngày cúng ông Công ông táo các gia đình có thể dùng cá chép thật hoặc cá giấy đều được. Tuy nhiên, với các gia đình có điều kiện thì nên dùng cá chép thật để làm lễ sau đó thả phóng sinh. Hành động này vừa mang ý nghĩa “đưa ông Táo bay về trời” theo phong tục dân gian vừa hướng con người đến những điều thiện, giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.
Cách phóng sinh cá chép vào ngày ông Công, ông Táo
Cá chép là loài đã “vượt vũ môn hóa rồng” nên được coi là biểu tượng của sự thăng hoa, an lành và sung túc. Với giới trí thức, cá chép sẽ đem đến công danh, thăng tiến và may mắn.
Khi thả cá chép nhất thiết phải làm với tấm lòng thành kính, hướng tới những ý nghĩa tốt đẹp. Khi phóng sinh cần phải tìm sông ngòi sạch sẽ, trong đó cách thả đúng nhất là dùng hai tay, đưa cá sát mặt nước mới được thả xuống. Tuyệt đối không được đứng từ trên cao ném cá xuống hoặc thả cả túi bóng xuống sống hồ.
Bàn về hiện tượng này, TS. Trần Hữu Sơn chia sẻ: “Từ ngày tôi còn nhỏ, ông bà đã luôn dạy con cháu phải ra cầu ao, tìm chỗ nước trong mới được nhẹ nhàng thả cá xuống. Sau đó, phải đứng một lúc xem cá bơi đi như thế nào rồi mới được trở về. Có lẽ, do thời gian qua đi nên không còn nhiều người làm đúng như cách ông bà truyền dạy ngày xưa”.
Ngoài ra, theo quan niệm sau khi tiễn Táo quân, trong nhà vắng bóng thần linh, các gia đình có thể tháo bàn thờ lau rửa trước ngày 30 Tết và có thể hóa bớt chân hương. Đồng thời trong những ngày này không nên thắp hương thờ cúng để tránh việc “vong linh cô hồn” vào nhà.