Hà Nội 24 °C
TP Hồ Chí Minh 29 °C
Hải Phòng 25 °C
Đà Nẵng 27 °C
Yên Bái 23 °C
  • Hà Nội Hà Nội 24°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 29°C
  • Hải Phòng Hà Nội 25°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 27°C
  • Yên Bái Hà Nội 23°C

Người phụ nữ khiến sen nhả lụa

Văn hóa
02/09/2018 14:40
Hoa Nguyễn
aa
Nghệ nhân Phan Thị Thuận từ lâu vốn được nhiều người biết đến là bậc thầy của nghề dệt lụa tơ tằm ở làng quê Phùng Xá (Mỹ Đức, Hà Nội).


Câu chuyện cuộc đời bà gắn liền với chuyện của những chú tằm chăm chỉ. Từng được nhiều người biết đến với phương pháp điều khiển tằm tự dệt chăn tơ nhưng với niềm say mê nghề dệt, sau hai năm tìm tòi, mới đây nghệ nhân Thuận trở thành người đầu tiên của Việt Nam tạo ra những chiếc khăn lụa được dệt từ tơ sen – một sản phẩm chứa đựng phần tinh hoa và hồn cốt của dân tộc.

Nghệ nhân Thuận là người Việt đầu tiên dệt vải từ tơ sen.
Nghệ nhân Thuận là người Việt đầu tiên dệt vải từ tơ sen.

Từ cái tâm đau đáu giữ nghề

Cách trung tâm thủ đô Hà Nội chừng 40 km, xã Phùng Xá (huyện Mỹ Đức) nằm bên dòng sông Đáy hiền hòa. Nơi đây vẫn in đậm nét làng quê Việt với những ngôi nhà mái ngói 5 gian, hàng hoa râm bụt,... Được biết, từ nghìn năm xưa, Phùng Xá vốn đã nổi tiếng với nghề dệt truyền thống. Đi khắp thôn làng, đâu đâu cũng vang lên tiếng máy dệt, một thứ âm thanh đặc trưng chẳng thể lẫn với những xã lân cận khác. Sản phẩm lụa của Phùng Xá làm ra không chỉ bán lên Hàng Ngang, Hàng Đào ở Hà Nội mà được xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.

Ngày nay, nghề dệt ngày càng mai một, người dân trong xã rời nghề làm công việc khác phù hợp xu thế với thị trường. Trải qua nhiều biến động, thăng trầm của lịch sử, đến nay bà Thuận được xem là một trong số ít những nghệ nhân còn bám trụ với nghề dệt lụa ở Phùng Xá. Sinh ra trong một gia đình có truyền thống lâu đời với nghề dệt, chứng kiến sự mai một của làng nghề, nghệ nhân Phan Thị Thuận luôn đau đáu trong lòng việc tìm hướng đi mới cho nghề truyền thống của gia đình, quê hương. Bà tâm niệm, muốn giữ được nghề trước hết phải có tâm và có đạo đức.

Mặc dù ngày nay, cuộc sống hối hả du nhập những điều mới mẻ và hiện đại nhưng người nghệ nhân như bà Thuận vẫn rất coi trọng truyền thống và quá khứ. Bà cho hay, hiện đại chẳng tự nhiên mà có, mọi thứ mới mẻ đơn giản cũng chỉ bắt đầu từ những thứ đơn sơ. Với bà Thuận, để làm ra những sợi tơ đẹp thì không phải chuyện đơn giản. Điều đó còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như người ươm tơ, máy ươm, máy xe tơ cùng nhiều công đoạn khác. Với lẽ đó, bà không ngừng tìm tòi cải tiến kỹ thuật để giữ gìn, bảo tồn, phát triển nghề truyền thống của quê hương.

Trước đó nhiều năm, bằng phương pháp điều khiển tằm tự dệt chăn tơ nghệ nhân Thuận đã từng khiến nhiều người dân trong và ngoài nước biết đến bằng niềm ngưỡng mộ. “Những con tằm sẽ làm thay cho nhân công lao động dệt vì chính chúng là những người thợ giỏi nhất mà không thợ lành nghề nào có thể làm được. Như vậy, sẽ giảm bớt sự vất vả cho người lao động mà còn tăng năng suất tạo ra sản phẩm”, bà Thuận cho biết.

Bằng sự hăng say trong công việc, dần dần những sản phẩm như khăn, áo,...của bà Thuận đã được đưa ra thị trường. Ban đầu khách hàng vẫn còn lạ lẫm, nghi ngờ về chất lượng, sản phẩm bán ra cũng chẳng được bao nhiêu. Nhưng những điều đó cũng chẳng thể khiến bà nản lòng. Bà Thuận tiếp tục đẩy mạnh sản phẩm, nâng cao mẫu mã, dần dần những chiếc khăn, áo lụa tơ tằm của bà đã được những khách hàng nước ngoài chọn mua, sản phẩm tiêu thụ đến đâu hết đến đó, chủ yếu thông qua các đơn đặt hàng xuất khẩu đi nước ngoài.

Tuy nhiên bằng niềm đam mê với nghề dệt, bà Thuận không đành lòng dừng lại khi chỉ đơn thuần là tìm kiếm một “lực lượng lao động” mà với ước mong nâng hàng Việt Nam lên một đỉnh cao mới ngày ngày bà vẫn trăn trở, suy nghĩ tìm thêm hướng đi mới.

“Sản phẩm tơ lụa của ta, dù cố gắng đến bao nhiêu cũng không đạt đến cấp A của thế giới, tôi muốn tạo ra một sản phẩm mà về công nghệ sản xuất, về chất lượng có thể được liệt vào số một, vì thế tôi quyết tâm tìm hướng đi riêng. Hiện tôi vẫn đang tiếp tục nghiên cứu, làm sao để nâng cao chất lượng, rút ngắn các công đoạn sản xuất. Tuy nhiên, đây là việc khó, nên đòi hỏi nhiều thời gian, công sức”, bà Thuận nói.

Để lấy được tơ sen đòi hỏi bàn tay khéo léo của nghệ nhân.
Để lấy được tơ sen đòi hỏi bàn tay khéo léo của nghệ nhân.

Mở ra triển vọng mới cho nghề dệt lụa, nghề trồng sen

Và rồi bà ấp ủ dự định tìm ra một loại vải mới – dệt lụa từ tơ sen. Kể về ý tưởng dệt vải từ tơ sen, bà Thuận cho biết cơ duyên đến rất tình cờ. Năm 2017, trong một lần đại biểu Quốc hội cùng với cán bộ huyện Mỹ Đức tới thăm cơ sở sản xuất, một nữ đại biểu gợi ý bà Thuận thử nghiên cứu, sáng tạo sản phẩm lụa bằng tơ sen. “Ban đầu tôi thấy rất lạ, tò mò vì chưa nghe thấy sản phẩm này bao giờ. Tuy nhiên khi lên mạng tìm hiểu thì mới biết, việc dệt lụa từ tơ sen khá phổ biến và được ưa chuộng ở Myanmar”, bà Thuận chia sẻ.

Ngay sau đó, bà dành nhiều thời gian để nghiên cứu, tìm hiểu. Bà mua một khu ruộng về trồng sen và làm thử nghiệm, tuy nhiên, việc lấy sợi từ tơ sen khó hơn gấp nhiều lần so với tơ tằm truyền thống. Theo bà Thuận, sợi tơ sen vốn mảnh, dễ đứt đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mẩn mới có thể rút được, những người vội vàng, nóng sốt sẽ chẳng thể làm được công việc này. Đặc biệt, cuống sen sau khi ngắt phải được dùng trong vòng một ngày nếu không cuống sẽ bị khô, tơ bị rút sợi, sẽ hỏng hoàn toàn không thể dùng được do đó đòi hỏi cả độ nhanh khi làm.

Thời gian đầu, không có kinh nghiệm, ở Việt Nam chưa có ai làm nên bà Thuận liên tục gặp thất bại. Không từ bỏ ý định, bà đóng cửa ở một mình nhiều tháng trời để tiếp tục thử nghiệm và tìm lối đi riêng. Bỏ rất nhiều công sức, từ lúc bắt đầu lên ý tưởng cho tới khi thực hiện, nghệ nhân đã dồn hết tâm sức cho sản phẩm độc đáo này. Các công đoạn để tạo ra sợi tơ sen đều phải làm thủ công, nên bà Thuận gặp không ít khó khăn. Phải tỉ mỉ từ khâu thu mua cuống sen, rồi phân loại riêng cuống già, cuống non, cuống bánh tẻ,... Tất cả các công đoạn tạo ra sợi tơ sen đều thật chỉn chu và rất cầu kỳ. Cuống sen sau khi được ngắt trực tiếp từ đầm phải rửa qua 2 lớp nước để làm sạch bùn và gai. Cuống sạch thì tơ mới sạch và đẹp. Cuống nào cũng làm được tơ sen, riêng cuống non cho lượng tơ dẻo và đẹp.

Để lấy được tơ sen, bà Thuận dùng dao khứa xung quanh cuống sen, rồi dùng tay vặn và kéo tơ, đồng thời ve cho sợi tơ sen tròn lại, nếu cắt quá sâu sẽ làm đứt luôn phần sợi tơ bên trong. Do đó đòi hỏi người thợ phải tính toán, căn thời gian, đặt dao thế nào để cắt cuống rút sợi cho nhanh, nhịp nhàng. Phải dùng tay trực tiếp vê sợi, việc này đòi hỏi kỹ thuật cao, đều tay và có sức khỏe tốt mới có thể theo được. Với những sự khó đó nhưng với sự khéo léo, tinh tế từ bàn tay của người nghệ nhân, sau 2 năm vừa nghiên cứu vừa thử nghiệm, nghệ nhân Thuận cho ra lò những chiếc khăn quàng cổ đầu tiên được sản xuất từ sợi tơ của sen. Theo đó sợi sen được bà tạo ra trông có vẻ mềm mại, dịu dàng nhưng lại cực kỳ kiêu sa, với mùi thơm đặc trưng.

Theo bà Thuận, để ra được một chiếc khăn lụa tơ sen dài 1,7m, rộng 0,25m, bà Thuận và cộng sự phải mất 90 giờ kéo sợi, tốn khoảng hơn 4000 cuống sen tương đương 2.218m sợi. Tơ sen rất nhẹ, dễ đứt nên dệt trên khung cửi cũng phải rất cẩn thận, mất công hơn nhiều so với dệt tơ tằm và phải chế tạo khung cửi riêng.

Năm đầu thử nghiệm, cơ sở của bà sản xuất được 10 chiếc khăn lụa tơ sen với giá khoảng bốn đến năm triệu đồng/chiếc. Sản phẩm vừa qua quá trình thử nghiệm, bà mong mỏi sẽ truyền lại được những kỹ thuật dệt tơ sen cho mọi người làm nghề để sản xuất rộng rãi chứ không phải dừng ở khâu thử nghiệm. Ngoài ra, bà kỳ vọng việc sản xuất sợi sen sẽ mở ra triển vọng nâng cao giá trị kinh tế của nghề trồng sen, đồng thời tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho những lao động nhàn rỗi trong làng.

Xưởng nhà nghệ nhân Phan Thị Thuận chỉ có khoảng 20 nhân công, chuyên cả vải tơ tằm lẫn tơ sen. Người gắn bó lâu nhất cũng đã chục năm nay, người mới thì chỉ tầm nửa tháng. Mọi máy móc được sử dụng đều đơn sơ và mộc mạc. Nghệ nhân Thuận không hề giấu nghề. Bà sẵn sàng chỉ dạy mọi công đoạn từ cách lấy sợi tơ sen đến cách dệt khăn cho người làm của mình. Dù người đó có gắn bó dài lâu hay chỉ nửa vời, ai bà cũng chỉ bảo tận tình và hết sức tỉ mỉ. Bởi lẽ đó trong vùng, bà Thuận nổi tiếng nghiêm khắc và kĩ tính.

bài liên quan
Ký ức Hà Nội sẽ được tái  hiện tại khu Hoàng thành Thăng Long

Ký ức Hà Nội sẽ được tái hiện tại khu Hoàng thành Thăng Long

Chương trình "Ký ức Hà Nội" sẽ gợi nhớ những kỷ niệm xưa cũ về mảnh đất kinh kỳ ngàn năm văn hiến, con người Tràng An thanh lịch, tao nhã.
Ước mong về những cái Tết yên vui

Ước mong về những cái Tết yên vui

Việc quan tâm đến ngày Tết của những người yếu thế trong xã hội chẳng những thể hiện tinh thần, truyền thống tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách mà còn cho thấy tính nhân văn, nhân ái cao cả...
Thủ tướng: Tránh “biết rồi nói mãi” về ô nhiễm môi trường

Thủ tướng: Tránh “biết rồi nói mãi” về ô nhiễm môi trường

Nhận thấy có rất nhiều ý kiến hay đóng góp hoàn thiện cho dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi), Thủ tướng Chính phủ khẳng định sẽ tiếp thu để có chương trình hành động mạnh mẽ hơn, tránh tình trạng “biết rồi nói mãi” về vấn đề ô nhiễm môi trường.
Tết ấm áp nghĩa tình

Tết ấm áp nghĩa tình

Không khí Tết đã tràn ngập khắp nơi trên đất nước chúng ta dù hôm nay mới chỉ là ngày 25 tháng Chạp, vẫn trong các ngày làm việc. Không khí Tết được gợi lên bởi các hoạt động của cộng đồng và xã hội, chính quyền và đoàn thể. cơ quan và doanh nghiệp, bạn bè và hàng xóm láng giềng... chung tay để mọi người dù khó khăn nhất vẫn có Tết, để thực sự “vui như Tết”, để có những ngày đoàn viên ấm áp nghĩa tình.
Hà Nội: Cô gái nghi bị đánh ghen, đổ mắm tôm lên người tại huyện Thạch Thất

Hà Nội: Cô gái nghi bị đánh ghen, đổ mắm tôm lên người tại huyện Thạch Thất

Hình ảnh cô gái trẻ bị lột quần áo, đổ mắm tôm lên người đang gây xôn xao dư luận. Nguyên nhân ban đầu của vụ việc là do đánh ghen.
Hà Nội: Cô gái nghi bị đánh ghen, đổ mắm tôm lên người tại huyện Thạch Thất

Hà Nội: Cô gái nghi bị đánh ghen, đổ mắm tôm lên người tại huyện Thạch Thất

Hình ảnh cô gái trẻ bị lột quần áo, đổ mắm tôm lên người đang gây xôn xao dư luận. Nguyên nhân ban đầu của vụ việc là do đánh ghen.
Mới nhất
Đọc nhiều
Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Công an tỉnh Lai Châu tăng cường công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

Chiều ngày 27/03/2024, Đại tá Phạm Hải Đăng – Phó Giám đốc Công an tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT đã chủ trì hội nghị Giao ban Cơ quan CSĐT Quý I năm 2024.
Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Thị trường bất động sản sôi sục chờ đón Lễ Kick-off Dự án Meyhomes Capital Phú Quốc

Ngày 02/04 tới đây sẽ diễn ra Lễ kick-off dự án Meyhomes Capital Phú Quốc với sự quy tụ của hơn 1000 chiến binh toàn quốc.
ĐHĐCĐ 2024 Tập đoàn GELEX diễn ra thành công thành công

ĐHĐCĐ 2024 Tập đoàn GELEX diễn ra thành công thành công

Sáng 28/3/2024, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên năm 2024 của Công ty cổ phần Tập đoàn GELEX đã diễn ra tại Hà Nội.
Tin bài khác
Bộ GD&ĐT đề nghị làm rõ vụ việc vi phạm đạo đức trong trường học ở Tuyên Quang

Bộ GD&ĐT đề nghị làm rõ vụ việc vi phạm đạo đức trong trường học ở Tuyên Quang

Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tập trung xử lý vi phạm nồng độ cồn dịp Tết, Lễ hội xuân 2024

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tập trung xử lý vi phạm nồng độ cồn dịp Tết, Lễ hội xuân 2024

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai đối thoại với thanh niên về chuyển đổi số

Lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai đối thoại với thanh niên về chuyển đổi số

Chiều 5/12, quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức chủ trì buổi đối thoại với thanh niên năm 2023 bằng cả hai hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Giải ngân vốn đầu tư công tỉnh Lạng Sơn đạt tỷ lệ thấp

Giải ngân vốn đầu tư công tỉnh Lạng Sơn đạt tỷ lệ thấp

Ngoài những huyện có tỷ lệ giải ngân thấp, có một số chủ đầu tư có tỷ lệ giải ngân cao như huyện Văn Lãng, huyện Cao Lộc, huyện Bắc Sơn.
An sinh, an dân

An sinh, an dân

Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Tìm giải pháp căn cơ giảm ùn tắc giao thông tại Hà Nội

Tìm giải pháp căn cơ giảm ùn tắc giao thông tại Hà Nội

Hôm qua (5/12), Kỳ họp thứ 14 HĐND TP Hà Nội khóa 16 khai mạc, dự kiến diễn ra trong 4 ngày.
Khai mạc hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI

Khai mạc hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI

Sáng 5/12, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Kon Tum khóa XVI (mở rộng) khai mạc Hội nghị lần thứ 14.
Tăng giá trần vé máy bay nội địa lên 4 triệu đồng

Tăng giá trần vé máy bay nội địa lên 4 triệu đồng

Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay 5/12, HĐND Thành phố Hà Nội khai mạc Kỳ họp cuối năm

Sáng nay 5/12, HĐND Thành phố Hà Nội khai mạc Kỳ họp cuối năm

Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Tổng tài sản thị trường bảo hiểm ước đạt hơn 913 nghìn tỷ đồng

Tổng tài sản thị trường bảo hiểm ước đạt hơn 913 nghìn tỷ đồng

Theo Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 11/2023, thị trường bảo hiểm ghi nhận tổng tài sản ước đạt 913.336 tỷ đồng.
trai nghiem nghe lam giay ban cua dong bao dao do o ha giang

Trải nghiệm nghề làm giấy Bản của đồng bào Dao đỏ ở Hà Giang

Giấy Bản là sản phẩm làm từ cây vầu non, được sử dụng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên vào dịp lễ, tết... Cây vầu non được chẻ nhỏ, ngâm trong nước vôi, sau đó ngâm tiếp với nước một thời gian, đem nghiền và trộn với dung dịch chứa nhựa của một loại cây rừng. Từ hỗn hợp nguyên liệu này, người dân sẽ tráng thành những tấm giấy Bản...
clip nhom doi tuong manh dong dung hung khi dai ca met cuop tai san trong dem

Clip nhóm đối tượng mạnh động dùng hung khí dài cả mét cướp tài sản trong đêm

Ngày 16/3, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội phối hợp Công an quận Hà Đông đã bắt giữ 4 đối tượng để điều tra về hành Cướp tài sản. Các đối tượng này chủ yếu đã bỏ học, cùng nhau chế hung khí nguy hiểm dài cả mét sau đó đi khống chế, đe doạ những người đi đường trong đêm tối và cướp tài sản. Trước đó, nhóm đối tượng này đã cướp một xe máy của anh N.Đ.C. trên đường Lĩnh Nam, Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội.
bao phap luat viet nam ky hop tac tai tro voi lien doan cau may viet nam

Báo Pháp luật Việt Nam ký hợp tác, tài trợ với Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam

Báo Pháp luật Việt Nam và Liên Đoàn Cầu mây Việt Nam đã thực hiện lễ ký kết thỏa thuận hợp tác truyền thông và tài trợ đội tuyển cầu mây quốc gia Việt Nam.
tang cuong phoi hop truyen thong chinh sach phap luat giua bo tu phap va bo thong tin va truyen thong

Tăng cường phối hợp truyền thông chính sách pháp luật giữa Bộ Tư pháp và Bộ Thông tin và Truyền thông

thoi hoc sinh dang nho cua thap nien 2000 duoc tai hien qua sach tranh

Thời học sinh đáng nhớ của thập niên 2000 được tái hiện qua sách tranh

Bốn năm sau khi ra mắt 199 Mấy – Hồi Ấy Làm Gì?, hai tác giả Trang Neko và X.Lan quay trở lại với một ấn phẩm sách tranh đề tài trường học lấy nhan đề HỌC SINH CHÚNG MÌNH 2000 HỒI ẤY