Đằng sau sự ồn ào, náo nhiệt của những vùng đô thị được chuyển từ làng lên... phố, từ xã lên phường, là những con “sóng ngầm” của tệ nạn cờ bạc, mại dâm, của sự biến đổi về văn hóa. Mặt trái của quá trình đô thị hóa đang cuốn trôi sự bình yên sau nhiều nếp nhà, góc phố, để lại đau thương cho biết bao gia đình.
Nhớ lại thời điểm cách đây khoảng 5 năm trở về trước, khi hàng loạt các dự án, các công trình được xây dựng trên địa bàn huyện Từ Liêm – Hà Nội (nay là quận Nam Từ Liêm và Bắc Từ Liêm) đã biến hàng vạn nông dân chân lấm tay bùn ngày nào bỗng chốc trở thành đại gia với số tiền có được từ việc đền bù đất nông nghiệp.
Với những người nông dân quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời thì số tiền đó rất lớn, là niềm mơ ước cả đời của họ. Có tiền tỷ trong tay, họ bắt đầu nghĩ đến cách tiêu tiền.
Có nhiều người cũng đã biết sử dụng đồng tiền đúng cách, góp phần phát triển kinh tế gia đình và xã hội. Nhưng một số người lại chọn cách lao vào tiêu xài bằng cách xây nhà lớn, mua xe xịn, bài bạc... để đến khi hết tiền, "đại gia" ngày nào giờ trở thành... bại gia.
Thời rủng rỉnh tiền đền bù
Công bằng mà nói, quá trình đô thị hóa đi qua nó đã mang tới hơi thở mới cho từng ngõ ngách của những vùng quê ven đô này, đời sống người dân cũng nhờ đó mà thay đổi. Đã không còn cảnh nhà tranh, vách đất, bốn bề gió lùa thông thống; không còn những con đường làng ngầu sục phân trâu, phân bò; và cũng không còn cảnh người dân chân lấm tay bùn, ngày ngày bán mặt cho đất, bán lưng cho trời.
Tuy nhiên chính từ cái sự đô thị hóa quá nhanh nhưng thiếu bền vững ấy khiến cho những người nông dân vốn thật thà, chất phác cảm thấy chông chênh và họ dễ bị cuốn vào những cám dỗ của cuộc sống.
|
Vùng đất phía Tây thủ đô đang chuyển hóa từng ngày. |
Có tiền phải tiêu, đó là quy luật đương nhiên của cuộc sống. Nhưng tiêu làm sao cho đúng cách mới là điều khó. Đối với những người nông dân bỗng chốc trở thành “đại gia” thì cách tiêu tiền của họ cũng chẳng giống ai.
Có tiền, họ bắt đầu xây nhà lầu, mua xe hơi, sắm sửa đầy đủ tiện nghi, và bắt đầu hưởng thụ cuộc sống như một người giàu. Bởi lẽ họ nghĩ rằng, đời mình khổ nhiều rồi, giờ có tiền phải hưởng thụ cho bõ những tháng ngày "bóp mồm bóp miệng".
Điều này thể hiện khá rõ nét ở những xã như Phú Mỹ, Phú Đô, Mỹ Đình…Những ngôi nhà ngói thuở nào đã được thay thế bằng những ngôi nhà nguy nga với đủ kiểu kiến trúc, đủ màu sắc nhưng lại không ra phố cũng chẳng ra làng bởi thiếu sự quy hoạch tổng thể. Những quán karaoke, những quán cafe đèn mờ đèn tỏ, hàng loạt các dịch vụ…cũng đua nhau mọc lên.
Cách đây khoảng 10 năm về trước có lẽ chẳng ai biết đến anh nông dân tên Hưng ở phường Mễ Trì. Nhưng kể từ ngày ruộng đất nhà anh nằm trong khu quy hoạch dự án và được đền bù, anh bỗng trở nên "giàu có và nổi tiếng".
Nhà Hưng nằm sát con đường lớn, đối diện bên kia là khu đô thị cao cấp The Manor, thuộc loại đồ sộ nhất xóm. Với cả ngàn mét đất, anh thu về đến hơn chục tỷ tiền đền bù.
Có tiền trong tay anh đập nhà đi, xây dựng biệt thự kiểu Pháp, sắm sửa đầy đủ tiện nghi trong nhà. Anh xây dựng một dãy phòng trọ 3 tầng cho sinh viên thuê để vợ ở nhà trông nom. Còn tiền anh góp vốn đầu tư mở công ty với một vài người bạn.
Hưng còn sắm cả ô tô để chở vợ con đi chơi, thỉnh thoảng về nhà ngoại cho tiện. Nhìn cảnh một anh nông dân bỗng dưng lên chức giám đốc, ngày ngày chỉ ký giấy tờ buôn bán thu tiền về, còn chị vợ thì cũng chỉ ở nhà ăn với thu tiền sinh viên khiến nhiều người không khỏi suýt xoa.
Thế nhưng khổ nỗi, kể từ ngày có tiền, Hưng sinh ra nghiện cá độ bóng đá. Lúc đầu chỉ bắt "vài quả" cho vui, nhưng rồi càng chơi lại càng ham mê đến nỗi khi tiền đã hết mà chưa thể dứt ra được.Có lần anh đi cả xuống Hải Phòng bắt độ ngay trên sân với mấy "đại gia" đất Cảng.
Chồng đã như vậy nhưng chị vợ cũng chẳng hề kém cạnh, ngày ngày chị chỉ có ở nhà tính số má cho mấy trò lô đề. Thế là 2 vợ chồng cứ thi nhau đốt tiền cho mấy trò bài bạc ấy.
Khi những “đại gia” trở về “bại gia”
Đam mê vào bài bạc, bỏ bê công việc, công ty của Hưng cũng đi đến bước phá sản, tiền nợ nần cũng lên đến vài tỷ đồng. Bước đường cùng, Hưng phải bán nhà, bán xe để trả nợ. Thằng con trai độc nhất bỏ học trung học rồi đi học nghề mỗi chỗ vài tháng nhưng không xong, đến nay đã 23 tuổi vẫn chưa nghề ngỗng gì.
Đã qua rồi cái thời Hưng tiêu tiền như nước, bây giờ đến tiền ăn tiêu còn chẳng đủ lại phải lo trả tiền lãi mỗi tháng. Hưng đang tính đến bán nốt khu đất xây sinh viên, nhưng bán rồi thì biết đi đâu mà ở?
Hoàn cảnh nhà chị Trang (tổ dân phố số 2, phường Phú Đô) cũng bi đát không kém. Vì anh chồng nghiện cờ bạc mà bao nhiêu đất cát cũng vào tay người khác hết rồi để rồi 2 vợ chồng cùng 3 đứa con phải ra ngoài đồng thuê 1 túp lều của nhà người ta để ở.
Ngồi nói chuyện với tôi, chị chỉ về phía ngôi nhà 4 tầng rộng khoảng gần 100m ở phía đối diện “Ngày xưa tôi ở trong ngôi nhà đấy nhưng giờ thì về tay người ta mất rồi. Chồng tôi nhà tầng không muốn ở lại muốn ở nhà tôn, sống yên ổn không thích lại thích bị bọn đầu gấu mang dao, mang kiếm đến siết nợ. Có đợt chúng còn ném mìn tự chế, ném mắm tôm thối vào nhà tôi để dọa nạt” chị gạt 2 hàng nước mắt.
Vào thời điểm năm 2007, khi hàng loạt dự án được xây dựng trên địa bàn huyện Từ Liêm, gia đình chị cũng có chút ít tiền đền bù, cộng với việc chị bán một phần đất ông bà cho để xây dựng nhà cửa, trang trải cuộc sống. Kể từ đó, cuộc sống hai vợ chồng cũng khấm khá dần lên, không còn phải lo nghĩ từng đồng từng hào như trước kia.
Gia đình khấm khá hơn cũng là lúc chồng chị thay tính đổi nết. Anh bắt đầu đốt tiền đốt của vào những trận bóng để rồi bao nhiêu tài sản của gia đình đều rơi hết vào tay những kẻ cho vay nặng lãi. “Bây giờ đất chẳng còn, đến túp lều ở ngoài ruộng cũng phải đi thuê người ta. Sau bao nhiêu năm làm ăn thì giờ lại trở về với con số 0 tròn trĩnh” dù đã tha thứ cho anh nhưng chị không cầm được nước mắt mỗi khi nhớ lại chuyện đó.
Trong những ngày thu thập tư liệu viết bài ở các làng ven đô thuộc Từ Liêm, tôi còn nghe được nhiều chuyện đau lòng khác nảy sinh từ ngày "tấc đất thành tấc vàng". Có nhà sau khi có tiền đền bù thì ông chồng vốn cần cù bỗng giở chứng thích cờ bạc, gái gú, rượu chè sớm tối để đến mức gia đình tan nát, vợ một nơi chồng một ngả. Những đứa con cũng vì thế mà hỏng theo, đàn đúm cùng đám thanh niên trong làng đi đập đá, hút chích.
Đất đai bị thu hồi, công ăn việc làm không có, lại ôm một cục tiền lớn, nhiều người trong làng, cả trai lẫn gái bị dụ dỗ vào con đường tệ nạn. Ở đây, nhiều gia đình, cả con trai lẫn con gái đều dính vào tệ nạn mà nhiều nhất là cá độ bóng đá, lô đề, cờ bạc. Cứ 10 nhà thì phải đến 7-8 nhà có con dính vào tệ nạn. Bao nhiêu chuyện đau thương cũng đã xảy ra ở cái làng quê vốn rất yên bình này.
Những trường hợp trên chính là lời cảnh tỉnh cho nhiều gia đình, nhiều nông dân "bất ngờ có tiền tỉ" khi ruộng đất được đền bù, bỗng dưng có nhiều tiền nhưng không biết cách chi tiêu, không nhìn xa trông rộng để làm ăn nên có khi "tiền mất tật mang". Khi họ giật mình nhìn lại thì cũng đã quá muộn, gia đình tan nát, con cái hư hỏng.