Hà Giang: Bí ẩn về thạch dược khắc chế độc xà của người Dao

Thạch dược truyền đời

Trong chuyến công tác lên huyện miền núi huyện Bắc Quang ( tỉnh Hà Giang), tôi được nghe người Dao đỏ ở đây kể về loại "thạch dược" có công dụng kỳ lạ được cho là bảo bối khắc chế độc rắn. Chuyện nghe huyền bí và nhuốm đầy màu sắc liêu trai.

Rồng Vàng, loại thạch dược được người Dao đỏ dùng để trị rắn cắn. (ảnh: Phàn Giào Họ)

Những già làng ở thôn Thanh Sơn, thị trấn Việt Quang (huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang) cho biết, loại thạch dược này vốn được đồng bào Dao đỏ sử dụng từ nhiều đời. Những già làng đang sở hữu bảo bối kỳ lạ này cho rằng, họ mua chúng từ gần thế kỉ, nguồn gốc do những thương lái từ Lai Châu, Lào Cai… mang về.

Hỏi về gốc gác thì không ai rõ, người ta chỉ biết đó là bài thuốc được lưu truyền nhiều năm nên nhìn vào màu sắc, mùi vị mới có thể phân biệt. Theo tìm hiểu của phóng viên, hầu hết những gia đình người Dao sống ở Hà Giang đều có loại bột đá này, chúng được cất giữ trong nhà, phòng ngủ để...chống rắn.

Để tìm hiểu về loại thuốc chữa rắn cắn kỳ lạ này, người viết tìm đến nhà ông Phàn Chàn Cuối (52 tuổi) trú tại thôn Thanh Sơn. Ông Cuối cho biết, gia đình ông cũng có một viên nhỏ nhưng không biết có từ khi nào, chỉ biết từ thời ông nội ông đã lưu giũ đến nay.

Nhấp chén nước trà ấm, ông Cuối chạy nhanh vào nhà lấy ra từ hòm gỗ được giấu kỹ dưới gầm giường một loại đá có màu đỏ, đặt gần mũi ngửi thì có mùi hơi hắc. Người Dao đỏ ở vùng cao gọi loại nhựa đá này là Rồng Vàng, còn lí do gọi thế thì không ai rõ.

Ông Cuối cho biết: “Không phải nói ngoa với nhà báo, hễ đi rừng mang theo Rồng Vàng thì người Dao chúng tôi không bao giờ phải sợ đến rắn. Kể cả rắn lục, rắn hổ mang...cũng chẳng ngại. Gặp người bị rắn độc cắn, dùng dao cạo bột đá thoa vào vết thương tự khắc độc bị khắc chế, về nhà uống thêm thuốc nam vài hôm là khỏi hẳn”.

Ông Cuối kể, ông từng đi ngang dọc cánh rừng Nậm Mắc, Nậm Ma, từng bắt rất nhiều loại rắn một cách dễ dàng kể cả: Cảm Nong, Cảm Nia, hổ mang chúa....một cách dễ dàng.

"Bí quyết là thoa vào tay bột đá này trước khi bắt rắn tự khắc các loại độc xà sẽ tự yếu hơn bình thường, di chuyển chậm hơn", ông Cuối khẳng định.

Tuy nhiên, theo khẳng định của nhiều người vài chục năm nay không có những thương lái mang Rồng Vàng đến bán nữa. Người ta đồn rằng địa điểm Rồng Vàng mà các thương lái mang đến đã không thể khai thác thêm.

Đi tìm sự thật về thạch dược quý

Để tìm hiểu về nguồn gốc về loại đá kỳ lạ này, phóng viên đã lần theo địa chỉ của một thương lái trước đây từng mang Rồng Vàng đi khắp dải đất Tây Bắc bán. Ông là Lý Chòi Chán ( 70 tuổi) ở huyện Văn Bàn (tỉnh Lào Cai).

Ông Cuối cho rằng, chỉ cần mang theo Rồng Vàng thì không sợ bất kỳ loài xà độc nào. (ảnh: Phàn Giào Họ)

Tuy nhiên, ông Chán cũng chỉ biết loáng thoáng rằng, ông cũng chỉ lấy Rồng Vàng từ tay một thương lái ở huyện Si Ma Cai ( Lào Cai), nhà giáp biên giới Việt - Trung cách đúng 2 con dao quăng đường (khoảng 3-4km).

Tuy nhiên, khi người viết tìm đến địa chỉ người thương lái mà ông Chán cung cấp, thì được biết người này đã mất cách đây gần chục năm.

Hỏi về nguồn gốc của Rồng Vàng, những hậu thế của người đàn ông tên Chớ này cũng lắc đầu, họ chỉ biết trước đây cụ Chớ thường hay sang nước bạn lấy về một loại đá màu đỏ như miêu tả của người viết.

Để xác minh những công dụng Rồng Vàng là thực tế hay chỉ là hữu danh lưu truyền, phóng viên đã tìm gặp nhiều thầy lang là đồng bào người Dao để tìm hiểu thì được khẳng định là có thực.

Bà Triệu Thị Hương( 51 tuổi), một thầy thuốc người Dao có uy tín ở thôn Thanh Sơn cho biết, do địa hình đồi núi ở vùng này khá hiểm trở, cây cối rậm rạp, nên từ trước tới nay có rất nhiều người không may mắn bị rắn cắn. Tuy nhiên, nhờ sự kết hợp sử dụng Rồng Vàng cùng các vị thuốc nam mà nhiều người đã trở về từ cõi chết.

Bà Hương chia sẻ: “Tôi cũng từng chứng kiến không ít ca bị rắn độc cắn đến khi chất độc đã ngấm vào nội tạng rất nặng mới mang tới đây. Dĩ nhiên là những người đó thì chẳng sống nổi, nhưng biết sơ cứu trước đó thì lại khác, đặc biệt là khi bị cắn mà biết ép chất độc ra ngoài, rồi bôi Rồng Vàng vào sẽ có thể chữa về sau dễ dàng hơn”.

Một trong những người từng phải chịu đau đớn vì độc rắn nổi tiếng đất Thanh Sơn là anh Triệu Y Phụng (SN 1983). Anh Phụng kể rằng cách đây vài năm vì vào rừng lấy củi mà chân mình bị xương rắn hổ mang găm, vết găm gần như sắp xuyên thủng bàn chân.

Về nhà anh đã cạo một ít bột Rồng Vàng bôi rồi đến thầy lang bốc thuốc bây giờ đã khỏe mạnh như bình thường.

Nói về nguồn gốc cũng như công dụng của loại nhựa đá này, lương y Phùng Sinh Suốt, Hội trưởng Hội Đông y thị trấn Việt Quang cho biết: “Qua tìm hiểu và nhiều năm nghiên cứu về thuốc, tôi được biết Rồng Vàng là tên người Dao bản địa hay gọi, chứ tên khoa học chính xác của loại nhựa đá này là Hùng Hoàng. Có xuất xuất xứ chủ yếu ở các tỉnh Vân Nam, Hồ Nam, Tứ Xuyên…Trung Quốc. Do tập quán sống trên núi cao, lại hay vào rừng gặp rắn nên người Dao đã biết sử dụng loại nhựa đá này từ rất lâu và trở thành bài thuốc không thể thiếu của họ”.