“Đêm ngàn mắt”- tiên tri về cái chết

Câu chuyện của Woolrich được mở ra khi thám tử Shawn trong một lần đi dọc bờ sông, tình cờ cứu được một thiếu nữ xinh đẹp tên là Jean Reid định tự tử. Cô gái xinh đẹp, trẻ trung, lại là con gái của một triệu phú. Điều gì đã khiến cô gái ấy muốn từ bỏ tất cả?

Shawn cố thuyết phục cô gái kể lại câu chuyện của mình.Thì ra cô có một nỗi sợ hãi kỳ lạ đối với các vì sao với một lý do lạ lùng hơn bao giờ hết: một nhà tiên tri đã dự đoán cha cô sẽ bỏ mạng trong hàm sư tử vào đúng nửa đêm. Và từ đây, vòng quay số mệnh chính thức bắt đầu. Như hai chiếc xe chuẩn bị va vào nhau, biết trước chuyện gì sẽ xảy ra nhưng lại không thể ngăn nó lại được.Woolrich đã khéo léo và tài tình để khơi gợi lên trong lòng độc giả sự bí ẩn và nỗi ám ảnh qua từng trang sách.

Tiểu thuyết ra đời đúng thời điểm cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai kết thúc với sự hoang tàn, đổ nát. Và phải chăng vì thế mà nỗi sợ hãi về tương lai vô định càng trở nên ám ảnh hơn bao giờ hết.

Lúc đầu, nó chỉ là một dấu chấm phá nho nhỏ, là câu chuyện của cô gái trẻ, rồi dần dần, nó cuốn người đọc vào trong vòng xoáy bí hiểm của câu chuyện. Từng lời tiên tri được đưa ra và ứng nghiệm. Cứ thế lớn dần, lớn dần, cho đến lời tiên tri cuối cùng, nỗi ám ảnh cuối cùng của con người:

Cái chết.“Đêm ngàn mắt” là tác phẩm bắt đầu cho những tháng ngày "ám ảnh" về màu đen của Woolrich và sau đó là một chuỗi các tác phẩm "Black" mang tầm "thương hiệu" của ông như “Cô dâu đen”, “Ám ảnh đen”, “Điểm hẹn đen”...Nếu trong “Ám ảnh đen”, bao trùm lên cả tác phẩm là bóng tối và con ác thú ẩn mình. “Cô dâu đen” là ám ảnh về vẻ đẹp của sự chết chóc.

Thì trong “Đêm ngàn mắt”, nỗi ám ảnh đó chính là cái chết được dự báo trước. Cornell Woolrich không nhấn mạnh vào yếu tố bạo lực hay yếu tố gây tử vong - điển hình của một tác phẩm trinh thám, mà ông nhấn mạnh vào sự "sụp đổ" tinh thần của con người khi đối diện với cái chết được dự báo sẵn.

Các tình tiết trong truyện chậm rãi đến mức đáng kinh ngạc. Dường như tác giả cố gắng làm chậm sự việc một cách tối đa, thời gian trở nên cô đặc trong trong bầu không khí đen tối. Càng về lúc nửa đêm, chạm đến thời gian được dự báo, người đọc càng lo lắng, hồi hộp: liệu lời tiên tri kia thật sự sẽ xảy ra? Còn "kẻ bị phán xét" lẫn những người chung quanh cũng "nặng nề" không kém.

Sự căng thẳng được tạo ra khi các nhân vật khác nhau phản ứng với áp lực tâm lý gia tăng liên quan đến lời tiên tri về số mệnh. Với cách xây dựng tình huống như vậy, Cornell Woolrich không cần dùng những tình tiết dồn dập, ly kỳ hay giật gân, bản thân cái "tự tử vong" đã đem đến cho người đọc cũng như các nhân vật trong truyện sự hồi hộp, nỗi sợ hãi.

Ở “Đêm ngàn mắt”, hình ảnh hàng ngàn ngôi sao từ trên trời cao đang nhìn xuống các nhân vật, tàn nhẫn và xa cách, là hình ảnh có thể khiến người đọc bị ám ảnh. Dường như, trong tác phẩm này, nỗi ám ảnh về màu đen của Woolrich không chỉ dừng lại chỉ ở thế giới này mà nó đã xuyên thấu cả vào vũ trụ và mở ra rất nhiều chiều. Ở đó, con người chỉ là những "con cờ" trong ván cờ mang tên "định mệnh". Tầm nhìn của tác giả về một vũ trụ không ngừng được mở rộng, sự ảm đạm và tăm tối trở thành một điều đáng sợ!

Dù ám ảnh và đầy u tối, nhưng truyện của Cornell Woolrich không hề khiến người đọc nặng nề. Một phần do ngôn ngữ giàu chất điện ảnh và mang tính ẩn dụ của ông. Dù các nhân vật có đang trong tình trạng chịu áp lực căng thẳng về cái chết đến mức nào, Woolrich vẫn bình thản miêu tả khung cảnh hoàng hôn đẹp đến mơ màng khi Shawn, Jean và Reid đua xem mặt trời cuối cùng của anh ấy đi xuống và mô tả của Jean về "ảnh chụp nhanh" của cha cô trong xe. Chính chất điện ảnh này đã khiến truyện của ông dù phủ đầy bóng tối nhưng vẫn không hề ảm đạm, não nề, tạo nên sức hấp dẫn riêng có của tác giả.

Cornell Woolrich (1903-1968) là một trong những nhà văn “trinh thám đen” vĩ đại nhất thế kỷ XX. Ông để lại một kho tàng đồ sộ gần 200 truyện ngắn hình sự. Nhưng tiểu thuyết trinh thám mới là lĩnh vực ông để lại dấu ấn lớn hơn cả. Truyện của Woolrich không có một hình mẫu thám tử cố định, nhưng vẫn cuốn hút độc giả bởi hình ảnh những con người bình dị phải vùng vẫy thoát khỏi định mệnh nghiệt ngã bủa vây. Văn phong tinh tế, tình tiết đầy ám ảnh, kết thúc bất ngờ, tất cả đã tạo cho Woolrich một phong cách rất riêng.

Cornell Woolrich cũng là một trong những nhà văn trinh thám có nhiều tác phẩm được dựng phim nhất: gần 60 lần chuyển thể lên màn ảnh rộng, trong đó có ba bộ phim gần chạm ngưỡng kinh điển là Phantom Lady, The Window và No Man of Her Own. Đạo diễn danh tiếng Alfred Hitchcock đặc biệt ưu ái khi chọn đến 5 truyện ngắn của ông để chuyển thể, nổi tiếng nhất là Rear Window.“Đêm ngàn mắt” vừa được Phuc Minh Books liên kết với Nhà xuất bản Văn học phát hành, tháng 11-2018. Các sách cùng tác giả đã được Phuc Minh Books xuất bản và phát hành: Cô dâu đen, Ám ảnh đen, Kết hôn với người chết.